22 egun falta dira urtea amaitzeko.
Jaiotzak | Artikulurik ez duten Abenduaren 9ko jaiotzak Joseph Needham • | Heriotzak | Artikulurik ez duten Abenduaren 9ko heriotzak Dmitry Merezhkovsky • Hermann Huber • Edward Hyde, 1st Earl of Clarendon • Robert Sheckley • Patrick Moore • | | | Gertaerak | | Egutegia | | Aurreko eta hurrengo urteetan | Izendegia | Seaska egutegia: Erlaitz, Uria eta Uriarte. | |
Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.
Gertaerak
Euskal Herria
- 1933 - Gauean Bastidan (Araba) matxinada anarkista izan zen. Armak hartu, Guardia Zibilaren kaserna setiatu, udaletxea hartu eta jabetza erregistroa erre zuten. Gau batez eutsi zioten matxinadari.
- 1978 – ETAk, Vicente Rubio Ereño militar ohia erail zuen Santurtzin.
Mundua
Arte eta kultura
Euskal Herria
Mundua
- 1836 – Bizia tsarraren alde (errusieraz: Жизнь за царя, Zhizn' za tsarya), Mikhail Glinkaren musika eta Nestor Kukolnik, Egor Fiodorovitx Rozen, Vladimir Sollogub eta Vasily Zhukovskyren libretoa duen opera estreinatu zen San Petersburgoko Bolshoi Antzokian.
- 1965 – Goldfinger filma estreinatu zen, Terence Youngek zuzendu eta Sean Connery, Claudine Auger, Adolfo Celi, Luciana Paluzzi, Rik Van Nutter, Desmond Llewelyn eta Bernard Lee aktoreek antzeztu zutelarik.
- 1981 – Chariots of Fire ("Suzko Gurdiak") filma estreinatu zen, Hugh Hudsonek zuzendu eta Ben Cross, Ian Charleson, Nigel Havers, Cheryl Campbell eta Alice Krige aktoreek antzetu zutelarik.
- 1983 – Christine filma estreinatu zen, John Carpenterek zuzendu eta Keith Gordon, John Stockwell, Alexandra Paul, Robert Prosky eta Harry Dean Stanton aktoreek antzeztu zutelarik.
- 1983 – Scarface ("Aurpegi-ebaki") filma estreinatu zen, Brian De Palmak zuzendu eta Al Pacino, Steven Bauer, Michelle Pfeiffer, Mary Elizabeth Mastrantonio, Robert Loggia eta F. Murray Abraham aktoreek antzeztu zutelarik.
- 1988 – My Stepmother Is an Alien ("Nire Amaordea Estralurtar Bat Da") filma estreinatu zen, Richard Benjaminek zuzendu eta Dan Aykroyd, Kim Basinger, Jon Lovitz eta Alyson Hannigan aktoreek antzeztu zuten.
- 1994 – Disclosure ("Jazarpena") filma estreinatu zen, Barry Levinsonek zuzendu eta Michael Douglas, Demi Moore, Donald Sutherland, Caroline Goodall eta Dennis Miller aktoreek antzeztu zuten.
- 2006 – 300 filma estreinatu zen, Zack Snyderek eta Gerard Butler, Lena Headey, David Wenham, Rodrigo Santoro, Vincent Regan eta Michael Fassbender aktoreek antzeztu zutelarik.
- 2006 – Letters from Iwo Jima ("Iwo Jimako Gutunak") filma estreinatu zen, Clint Eastwoodek zuzendu eta Ken Watanabe, Kazunari Ninomiya, Tsuyoshi Ihara, Ryō Kase eta Nakamura Shidō aktoreek antzeztu zutelarik.
- 2008 – Esan bai filma estreinatu zen, Peyton Reedek zuzendu eta Jim Carrey, Zooey Deschanel, Bradley Cooper, John Michael Higgins eta Terence Stamp aktoreek antzeztu zuten.
Zientzia eta teknologia
Kirolak
Jaiotzak
Euskal Herria
- 1848 – Jose Maria Orbe Gaytán de Ayala, bostgarren Valdespinako markesa, gipuzkoar militar eta politikaria (h. 1933).
- 1888 –
- 1889 – Jesús Basiano, nafar margolaria (h. 1966).
- 1895 –
- 1896 – Zacarias Zuza, nafar apaiza eta olerkaria (h. 1971).
- 1904 – Felipe Sansiñena, nafar presoa, Neuengamme kontzentrazio esparruan naziek eraildako hiru euskaldunetako bat (h. 1945).
- 1907 – Fernando María Castiella, bilbotar abokatu eta politikaria (h. 1976).
- 1911 – Jose Basterretxea, Oskillaso, euskal idazlea, Madrilen (h. 1996).
- 1932 – Jose Mari Lertxundi Zuloaga, euskal idazle eta bertsolaria.
- 1946 – Miguel Navarro, gipuzkoar futbolaria ohia.
- 1949 – Mercedes Unzu, nafar historialaria eta arkeologoa.
- 1952 – Estibaliz Uranga, euskal herritar abeslaria, Mocedades taldearen sortzaileetako bat.
- 1957 – Martxelo Otamendi, gipuzkoar kazetaria, Euskaldunon Egunkariaren zuzendari ohi eta Berria egunkariaren zuzendaria.
- 1960 – Josu Landa, gipuzkoar idazlea.
- 1965 –
- 1966 – Andoni Salamero, gipuzkoar idazlea, olerkaria.
- 1967 – Román Carbajo, bizkaitar saskibaloi jokalaria (h. 2023).
- 1969 – Bixente Lizarazu, lapurtar futbolari ohia.
- 1977 – Itxaso González, bizkaitar aktorea.
- 1984 –
- 1989 – Ximun Lucu, lapurtar errugbilaria.
- 1991 – Julen Aranzabal, gipuzkoar saskibaloi jokalaria.
- 1997 –
- 1999 – Marina Ortiz de Zárate, arabar saskibaloi-jokalaria.
- 2000 – Amaia Malatsetxebarria, bizkaitar txirrindularia.
Mundua
- 1579 – San Martin Porres, perutar erlijioso katolikoa (h. 1639).
- 1594 – Gustavo II.a Adolfo, Suediako erregea (h. 1632).
- 1608 – John Milton, ingeles poeta (h. 1674).
- 1705 – Faustina Pignatelli, italiar zientzialaria (h. 1769).
- 1709 – Luisa Elisabet Orleanskoa, Espainiako erregina ezkontidea (h. 1742).
- 1717 – Johann Joachim Winckelmann, alemaniar arkeologoa eta historialaria (h. 1768).
- 1742 – Carl Wilhelm Scheele, suediar kimikaria (h. 1786).
- 1748 – Claude Louis Berthollet, frantziar kimikaria (j. 1822).
- 1751 – Maria Luisa Parmakoa, Espainiako erregina ezkontidea (h. 1819).
- 1770ean bataitua – James Hogg, ingelesez eta eskozieraz idatzi zuen eskoziar idazlea (h. 1835).
- 1773 – Armand de Caulaincourt, frantziar militar eta diplomazialaria (h. 1827).
- 1778 – Vicente González Moreno, espainiar militar karlista (h. 1839).
- 1779 – Tabitha Babbitt, estatubatuar Shaker adarreko kuakero eta asmatzailea (h. c. 1853).
- 1837 – Émile Waldteufel, frantziar muikagilea (h. 1915).
- 1842 – Piotr Kropotkin, errusiar geografoa eta politika arloko pentsalaria, mugimendu anarkistaren teoriko garrantzitsuenetakotzat hartua (h. 1921).
- 1853 – Laurits Tuxen, daniar margolari eta eskultorea (h. 1927).
- 1868 – Fritz Haber, alemaniar kimikaria, 1918ko Kimikako Nobel Saria (h. 1934).
- 1870 – Hedvig Hamilton, suediar erretratu margolaria (h. 1949).
- 1880 – Begum Rokeya, bengaliar idazlea, pentsalaria, hezitzailea, gizarte-ekintzailea eta emakumearen eskubideen defendatzailea (h. 1932).
- 1882 – Joaquín Turina, espainiar piano-jotzaile eta musikagilea (h. 1949).
- 1883 – Alexandros Papagos, Greziako lehen ministroa (h. 1955).
- 1889 – Shigeyoshi Inoue, japoniar almirantea (h. 1975).
- 1895 –
- 1901 – Ödön von Horváth, alemanez idatzi zuen austriar-hungariar idazlea (h. 1938).
- 1905 – Dalton Trumbo, estatubatuar idazlea, gidoigilea eta zinemagilea (h. 1976).
- 1906 – Grace Hopper, Amazing Grace, estatubatuar zientzialaria eta matematikaria, historiako lehen konpiladorearen egilea (h. 1992).
- 1908 – Aden Abdullah Osman Daar, Somaliako lehendabiziko presidentea (h. 2007).
- 1909 – Douglas Fairbanks Jr., estatubatuar antzezlea (h. 2000).
- 1910 – Henry Lee Giclas, estatubatuar astronomoa (h. 2007).
- 1911 – Broderick Crawford, estatubatuar aktorea (h. 1986).
- 1913 – Fritz Grasshoff, alemaniar idazlea (h. 1997).
- 1915 – Elisabeth Schwarzkopf, alemaniar-britainiar sopranoa (h. 2006).
- 1916 –
- 1917 – Leo James Rainwater, estatubatuar fisikaria, 1975eko Fisikako Nobel Saria (h. 1986).
- 1919 – William Lipscomb, estatubatuar kimikaria, 1976ko Kimikako Nobel Saria (h. 2011).
- 1920 – Carlo Azeglio Ciampi, Italiako 10. Presidentea (h. 2016).
- 1925 – Ernest Gellner, frantziar filosofo eta antropologo soziala (h. 1995).
- 1926 –
- 1927 –
- 1929 –
- 1930 – Edoardo Sanguineti, italiar olerkaria (h. 2010).
- 1934 –
- 1936 – A. B. Yehoshua, israeldar idazlea (h. 2022).
- 1944 –
- 1946 –
- 1948 –
- 1949 – Nando Parrado, 1972ko Uruguaiko Aireko Armadaren 571 hegaldiaren istripu eta odiseatik bizirik ateratako bat.
- 1953 – John Malkovich, estatubatuar aktorea, ekoizlea, zinema-zuzendaria eta moda-diseinatzailea.
- 1954 – Jean-Claude Juncker, Luxemburgeko lehen ministroa eta Europako Batzordeko presidentea.
- 1955 – Janusz Kupcewicz, poloniar futbolaria (h. 2022).
- 1956 – Jean-Pierre Thiollet, frantziar idazlea.
- 1957 – Emmanuel Carrère, frantziar idazle, gidoigile eta zinema zuzendaria.
- 1958 –
- 1959 – Jose Luis Ábalos, espainiar politikaria.
- 1962 – Felicity Huffman, estatubatuar aktorea.
- 1963 - Bárbara Palacios, espainiar-venezuelar telebista-aurkezlea, idazlea, modelo ohia eta edertasun erregina ohia.
- 1969 – Don Bowie, kanadar eskalatzailea.
- 1970 –
- 1972 –
- 1974 – Nacho Vegas, espainiar indie, folk eta rock musikari eta abeslaria.
- 1977 – Ana Pastor, espainiar kazetari eta telebista aurkezlea.
- 1980 – Simon Helberg, estatubatuar aktorea.
- 1981 - Dia Mirza, indiar modeloa, aktorea eta ekoizlea.
- 1983 – Léo Kret, brasildar politikari, dantzari, aktore eta abeslaria.
- 1984 – Ociel Baena, Mexikoko pertsona ez-bitarra, zuzenbidean, politikan eta LGBT komunitatearen aldeko aktibismoan egindako lanagatik nabarmendua (h. 2023).
- 1985 – Ashleigh Moolman, hegoafrikar txirrindularia.
- 1992 – Erika Hilton, brasildar politikaria eta pertsona beltzen eta LGBT eskubideen aldeko ekintzailea.
Heriotzak
Euskal Herria
- 1810 – Jean-Pierre d'Escuret-Laborde, zuberotar abokatua (j. 1736).
- 1833 – Dominique Joseph Garat, lapurtar abokatu, kazetari eta filosofoa (j. 1749).
- 1879 – Pedro Prudentzio Hualde Maio, euskal idazle, itzultzaile eta Bidankozeko erretorea (j. 1823).
- 1889 – Helêne Feuillet, Parisen jaiotako Euskal Herriko margolari eta litografoa (j. 1812).
- 1969 – Leonardo Zilaurren, euskal herritar futbolaria, Madrilen (j. 1912).
- 1975 – Francisco Basterretxea, euskal herritar politikari eta abokatua, Madrilen (j. 1886).
- 1979 – Jesus Solaun, euskal herritar politikari abertzale eta jeltzalea (j. 1903).
- 1987 – María Francés, nafar aktorea, Bartzelonan (j. 1887).
- 1991 – Pío Iraizoz Francés, nafar apaiz, organo-jotzaile, koru-zuzendari eta musikagilea (j. 1914).
- 1998 –
- 2008 – Jose Maria Larrauri, Gasteizko gotzaina (j. 1918).
- 2013 – Ximun Haran, lapurtar pilotari, farmazialari eta politikaria (j. 1928).
- 2018 – Jose Maria Sarriegi, gipuzkoar unibertsitateko ingeniari, ikertzaile eta irakaslea Tecnumen (j. 1970).
- 2021 –
- 2022 – Txomin Peillen, zuberoar idazlea (j. 1932).
Mundua
- 1165 – Malcolm IV.a, Eskoziako Erresumako erregea (j. 1141).
- 1437 – Sigismundo I.a, Germaniako Erromatar Inperio Santuko enperadorea (j. 1368).
- 1544 – Teofilo Folengo, italiar olerkaria (j. 1491).
- 1565 – Pio IV.a aita santua (j. 1499).
- 1641 – Antoon van Dyck, flandriar margolaria (j. 1599).
- 1669 – Klemente IX.a, Aita santua (j. 1600).
- 1706 – Petri II.a Portugalgoa, baketsua, Portugalgo erregea (j. 1648).
- 1718 – Vincenzo Coronelli, italiar fraider frantziskotar, kosmografo eta kartografoa (j. 1650).
- 1767 – Johann Jakob Haid, alemaniar grabatzaile, margolari eta liburu-argitaratzailea (j. 1704).
- 1793 – Yolande de Polignac, Marie Antoinette erreginaren laguna eta konfidentea (j. 1749).
- 1798 – Johann Reinhold Forster, poloniar jatorriko alemaniar naturalista (j. 1729).
- 1824 – Anne-Louis Girodet de Roussy-Trioson, frantziar margolaria (j. 1767).
- 1854 – Almeida Garrett, portugaldar idazle, antzerkigile, mintzalari, erresumako pare, ministro eta estatu-idazkaria (j. 1799).
- 1903 – Sebastián Herrero, espainiar kardinala, Gasteizko apezpikua izandakoa (j. 1822).
- 1910 – Philipp Meitner, austriar abokatua eta xakelaria (j. 1839).
- 1916 –
- 1923a – Meggie Albanesi, britainiar aktorea (j. 1899).
- 1925 – Pablo Iglesias Posse, espainiar politikaria, sozialismoaren figura nagusia (j. 1850).
- 1930 – Laura Muntz Lyall, kanadar margolari inpresionista, emakume eta haurren pinturengatik ezaguna (j. 1860).
- 1931 – Antonio Salandra, Italiako Lehen Ministroa (j. 1853).
- 1932 – Begum Rokeya, bengaliar idazlea, pentsalaria, hezitzailea, gizarte-ekintzailea eta emakumearen eskubideen defendatzailea (j. 1880).
- 1936 – Juan de la Cierva, espainiar asmatzaile, zientzialari aeronautiko, ingeniari eta hegazkin pilotua, fusilatua (j. 1895).
- 1937 – Gustaf Dalén, suediar ingeniari eta fisikaria, 1912ko Fisikako Nobel Saria (j. 1869).
- 1943 – Peider Lansel, suitzar poeta eta politikaria (j. 1863).
- 1945 – Yun Chi-ho, Koreako ekintzaile independentista, kazetari eta politikaria (j. 1864).
- 1956 – Juliet Thompson, estatubatuar margolari bahá'ía (j. 1873).
- 1963 – Daniel O. Fagunwa, nigeriar buruzagi, irakasle eta idazle joruba (j. 1903).
- 1964 – Edith Sitwell, ingeles saiakeragile eta poeta (j. 1887).
- 1971 – Ralph Bunche, estatubatuar diplomazialaria, 1950eko Bakearen Nobel Saria (j. 1903).
- 1972 – William Dieterle, alemaniar-estatubatuar aktore eta zinema zuzendaria (j. 1893).
- 1975 – William Augustus Wellman, estatubatuar zinema zuzendaria (j. 1896).
- 1977 – Clarice Lispector, brasildar idazlea, XX. mendeko brasilgo idazle garrantzitsuenetakoa (j. 1920).
- 1991 – Berenice Abbott, estatubatuar argazkilaria (j. 1898).
- 1994 – Max Bill, suitzar arkitekto, margolari, eskultore eta diseinatzailea (j. 1908).
- 1995 –
- 1996 –
- 1998 – Archie Moore, estatubatuar boxeolaria, 131 K.O.rekin irabazitako borroken errekorraren jabe (j. 1916).
- 2013 – Eleanor Parker, estatubatuar aktorea (j. 1922).
- 2014 – Jean-Marie Léyé, Vanuatuko 3. presidentea (j. 1932).
- 2018 – Riccardo Giacconi, italiar fisikaria, 2002ko Fisikako Nobel Saria (j. 1931).
- 2019 – Marie Fredriksson, suediar pop abeslaria, kantautorea, pianojole eta margolaria, Roxette taldeko abeslaria (j. 1958).
- 2020 –
- 2021 –
Jaiak eta urteurrenak
Kanpo estekak
Abenduaren 8 | Urteko egutegi | Abenduaren 10 This article uses material from the Wikipedia Euskara article Abenduaren 9, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Eduki guztia CC BY-SA 4.0(r)en babespean dago, ez bada kontrakoa esaten. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Euskara (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.