Charles Babbage: Angla matematikisto; inventis la unuan programeblan komputilon

Oni rigardas lin kiel planinton de la unua aŭtomata cifereca komputilo.

Charles Babbage
Persona informo
Charles Babbage
Naskiĝo	26-an de decembro 1791 (1791-12-26) en Londono
Morto	18-an de oktobro 1871 (1871-10-18) (79-jaraĝa) en Marylebone
Mortis pro	naturaj kialoj vd
Mortis per	rena malfunkcio vd
Tombo	Kensal Green Cemetery vd
Religio	kristanismo vd
Lingvoj	angla vd
Ŝtataneco	Unuiĝinta Reĝlando de Granda Britio kaj Irlando vd
Alma mater	Petrodomo • Trinity College • Totnes Grammar School • King Edward VI Community College vd
Subskribo
Familio
Edz(in)o	Georgiana Whitmore vd
Infanoj	Benjamin Babbage • Henry Babbage vd
Profesio
Okupo	matematikisto • komputosciencisto • inventisto • ekonomikisto • filozofo • universitata instruisto • inĝeniero • astronomo • verkisto vd
Laborkampo	matematiko • analiza filozofio • komputiko vd
Verkado
Verkoj	Analiza Maŝino vd
Postenoj Postenoj Lukasa profesoro vd
Honorigoj Honorigoj Membro de la Reĝa Societo de Londono • Gold Medal of the Royal Astronomical Society • Fellow of the Royal Society of Edinburgh • Fellow of the American Academy of Arts and Sciences • Knight of the Royal Guelphic Order vd
Membrecoj Membrecoj Reĝa Societo de Londono • Bavaria Akademio de la Scienco • Peterburga Akademio pri Sciencoj • Hungara Scienca Akademio • Usona Akademio de Artoj kaj Sciencoj • Reĝa Societo de Edinburgo • Reĝa Statistika Societo • Analytical Society • Reĝa Astronomia Societo • Accademia delle Scienze di Torino vd
vd	Fonto: Vikidatumoj
v • d • r

Babbage partoprenis en 1812 en fondo de la Analitika Societo. Celo de la societo estis alvenigo de la eŭropaj rezultoj en la anglan matematikon. Babbage estis elektita en 1816 ano de la londona Royal Society (Reĝa Societo). Li havis iniciatan rolon en fondo de la Reĝa Astronomia Societo (1820) kaj Reĝa Statistika Societo (1834).

Babbage en 1812 aŭ 1813 pripensis la mekanikan elkalkulon de tabeloj. Pli poste li faris etan kalkulmaŝinon, kiu kapablis labori kun precizeco de ok dekonaj ciferoj. Li ricevis en 1823 registaran apogon por plani maŝinon kun precizeco de 20 decimaloj. La planado postulis evoluon de novaj mekanikaj metodoj, en kio Babbage devis partopreni. Li estis dumtempe (1828–39) matematika profesoro en la Universitato de Kembriĝo.

Meze de la 1830-aj jaroj, Babbage skizis planojn de tn. analitika maŝino, antaŭulo de moderna cifereca komputilo. Li imagis tian aparaton, kiu kapablas fari aritmetikajn operaciojn helpe de komandoj, informoj rezervitaj sur trukarto. Tiu analitika maŝino neniam pretiĝis, oni forgesis planojn de Babbage. Oni trovis la neeldonitajn notojn nur en 1937. En 1991, britaj sciencistoj faris maŝinon laŭ liaj planoj kun nomo Difference Engine No.2. Tiu aparato kapablis kalkuli per precizeco de 31 decimaloj.

Babbage helpis ankaŭ evoluon de aliaj terenoj. Li partoprenis en konstruo de la moderna poŝta sistemo de Anglio kaj li faris la unuajn fideblajn sekurigajn statistikajn tabelojn. Li elpensis tipon de rapidec-mezurilo kaj tiun oblikvan framon antaŭ ĉe la lokomotivo, kiu forigas la obstaklojn de sur la reloj.