Biblia: Kanoniko nga urnong dagiti relihioso a testo

Iti adu a tattao, ti Biblia kadakuada ket isu met laeng ti mismo a naiparangarang wenno naipalgak a sao wenno balikas ti Dios wenno maysa a mapagtalkan a rekord ti naig iti baeten ti Dios, ti lubong, ken ti sangkataoan.

Ti Hebreo a Biblia (am-ammo pay kas ti Judio a Biblia, wenno תנ"ך, Tanakh iti Hebreo) ket addaan iti 24 a liblibro. Ti "Tanakh" ket maysa nga acronym para iti tallo a paset ti Hebreo a Biblia: ti Torah, Nevi'im, ken Ketuvim.

Torah (תורה)

Ti Torah, wenno "pannursuro" ket am-ammo pay kas dagiti 5 a libro ni Moises (Hebreo: Chumash wenno Griego: Pentateuch a kayatna a sawen ket "lima").

Dagiti lima a libro ket:

• I. Genesis (Bereishit בראשית)
• II. Exodo (Shemot שמות)
• III. Levitico (Vayikra ויקרא)
• IV. Bilbilang (Bemidbar במדבר)
• V. Deuteronomio (Devarim דברים)

Dagiti Profeta (נביאים, Nevi’im)

• I. Josue (יהושע, Yhoshu‘a)
• II. Dagiti Ukom (שופטים, Shofetim)
• III. Samuel (1 ken 2; שמואל, Shmu’el)
• IV. Dagiti Ar-ari (1 ken 2; מלכים, Melakhim)
• V. Isaias (ישעיה, Ysha‘yahu)
• VI. Jeremias (ירמיה, Yirmyahu)
• VII. Ezekiel (יחזקאל, Yẖezqel)
• Ti Sangapulo-ket-dua (תרי עשר)
  • 1. Oseas (הושע, Hoshe‘a)
  • 2. Yoel (יואל, Yo’el)
  • 3. Amos (עמוס, ‘Amos)
  • 4. Abdias (עובדיה, ‘Ovadia)
  • 5. Jonas (יונה, Yona)
  • 6. Mikias (מיכה, Mikha)
  • 7. Nahum (נחום, Naẖum)
  • 8. Habacuc (חבקוק, Ḥavaqquq)
  • 9. Sofonias (צפניה, Ẕfanya)
  • 10. Hageo (חגי, Ḥaggay)
  • 11. Zacarias (זכריה, Zkharya)
  • 12. Malakias (מלאכי, Mal’akhi)

Dagiti Sinurat (כתובים, Ktuvim)

• I. Dagiti Danggay (תהלים, Tehilim)
• II. Dagiti Pammagbaga (משלי, Mishley)
• III. Job (איוב, Iyyov)
• IV. Danggay dagiti Danggay (שיר השירים, Shir haShirim)
• V. Rut (רות)
• VI. Dagiti Unnoy (איכה, Eykha)
• VII. Eclesiastes (קהלת, Qohelet)
• VIII. Ester (אסתר, Ester)
• IX. Daniel (דניאל, Daniyyel)
• X. Ezra-Nehemías (עזרא ונחמיה, ‘Ezra’ wNẖemya)
• XI. Dagiti Cronica (1 ken 2; דברי הימים, Dvrey haYamim)

Ti Daan a Tulag

Ti koleksion dagiti libro a maawagan kas Daan a Tulag dagiti kaaduan a Cristiano (a pakairaman dagiti kameng ti Simbaan a Catolico Romano, Dumaya nga Orthodoxia a Simbaan, ken Oriental nga Orthodoxia a Simbaan) ket saanna laeng nga iraman dagiti 24 a libro ti Hebreo a Tanakh, ngem pati pay sumagmamano a Deuterocanonical (awagan kas Apokripa ti dadduma, nangruna dagiti Protestante) a liblibro a nailebben iti Griego ti Septuagint.

Bigbigen ti Simbaan Catolico Romano ti 7 a libro kadagiti naagapad a deuterocanonical liblibro: Tobias, Judith, 1 Maccabeos, 2 Maccabeos, Sirib ni Solomon, Sirach (Ecclesiasticus), ken Baruch), kasta met ti sumagmamano a paset ti Ester ken ti Daniel nga awan iti Tanakh.

Dagiti nadumaduma nga Orthodoxia a Simsimbaan ket iramanda ti sumagmamano pay, kas koma iti 3 Maccabeos, Salmo 151, 1 Esdras, Odes, Dagiti Salmo ni Solomon, ken uray pay ti 4 Maccabeos.

Dagiti Protestante ket kaaduanna a dida bigbigen dagitoy a libro kas napaypayso a paset ti Biblia.

Ti Baro a Tulag

Ti Baro a Tulag ket nakatiponan ti 27 a liblibro a ni Jesus ti kangrunaan a madakdakamat, a naisurat iti Griego idi nasapa a Cristiano a panawen.

Mabennebenneg dagitoy a libro kas:

• Dagiti Sinoptiko a Naimbag a Damag
  • Ti Naimbag a Damag ni Mateo
  • Ti Naimbag a Damag ni Marcos
  • Ti Naimbag a Damag ni Lucas
  • Ti Naimbag a Damag ni Juan
• Dagiti Aramid dagiti Apostol
• Dagiti Sursurat ni Pablo ti Tarsus
  • Surat kadagiti Romano
  • Umuna a Surat kadagiti Corintiano
  • Maikadua a Surat kadagiti Corintiano
  • Surat kadagiti Galaciano
  • Surat kadagiti Filiponiano
  • Surat ken ni Filemon
  • Umuna a Surat kadagiti Tesalonicano
  • Maikadua a Surat kadagiti Tesalonicano
  • Surat kadagiti Efesiano
  • Surat kadagiti Colosiano
  • Dagiti Pastoral a Sursurat
    • Umuna a Surat ken ni Timoteo
    • Maikadua a Surat ken ni Timoteo
    • Surat ken ni Tito
  • Surat kadagiti Hebreo
• Dagiti Sapasap a Sursurat
  • Surat ni Santiago
  • Umuna a Surat ni Peter
  • Maikadua a Surat ni Peter
  • Umuna a Surat ni John
  • Maikadua a Surat ni John
  • Maikatlo a Surat ni John
  • Surat ni Judas Tadeo
• Paltiing