Ysgol Gymraeg Aberystwyth: Ysgol gynradd yn Aberystwyth, Ceredigion

Hwn oedd ysgol Gymraeg benodedig gyntaf Cymru.

Ysgol Gymraeg yr Urdd

Math	ysgol, ysgol Gymraeg
Sefydlwyd	1939
Daearyddiaeth
Lleoliad	Aberystwyth
Sir	Cymru, Ceredigion
Gwlad	Cymru
Cyfesurynnau	52.41°N 4.07°W, 52.4102°N 4.07124°W
Cod post	SY23 1HL
[golygwch ar Wicidata]

Agorwyd yr ysgol ar 25 Medi 1939 dan nawdd Urdd Gobaith Cymru ac fe'i sefydlwyd gan Syr Ifan ab Owen Edwards fel ysgol breifat, a chodwyd tâl o 4 gini y tymor. Y brifathrawes oedd Norah Isaac, a gyflogwyd am £160 y flwyddyn. Saith disgybl oedd yn ei mynychu i ddechrau: Owen Edwards, Non Gwynn, James Jenkin, Daniel G. Jones, John Wyn Meredith, John Parry a Ruth Thomas. Tyfodd nifer y plant yn gyson: 17 yn 1940, 32 yn 1942, a 56 yn 1944.

Bu ei sefydlu yn drobwynt yn hanes addysg yng Nghymru gan iddi arloesi'r maes a bod y gyntaf o lawer o ysgolion Cymraeg a sefydlwyd wedi hynny, y rhan fwyaf ohonynt gan Awdurdodau Addysg lleol.

Agorwyd yr ysgol gyntaf ar Ffordd Llanbadarn, gan symud i safle yn Lluest ym 1946. Symudodd unwaith eto i safle Ysgol Ffordd Alecsandra ym 1952. Ym 1989 symudodd i'w safle presennol ym Mhlascrug.

 

Dechreuodd yr ysgol gyda dim ond 7 o ddisgyblion, ond mae hyn wedi tyfu i dros 400 heddiw; ehangodd yr ysgol lawer yn ystod yr 1980au a'r 1990au pan ddechreuodd rhieni weld gwerth addysg ddwyieithog. Daeth tua 48% o ddisgyblion yr ysgol o aelwydydd Cymraeg eu hiaith yn 2009. Erbyn heddiw mae gan yr ysgol 18 o athrawon, dros 20 cynorthwyydd, a 15 o staff ategol.

Y prifathro ar hyn o bryd yw Mr. Clive Williams.

• Mary Vaughan Jones, awdures

• Owen Edwards, cyfarwyddwr cyntaf S4C
• Aled Haydn Jones, pennaeth BBC Radio 1
• Georgia Ruth Williams, cerddor a chyflwynydd ar Radio Cymru
• Vernon Jones, bardd a beirniad eisteddfodol
• Llew Schiavone, Chwaraewr Ping Pong brofesiynol

• Gwefan yr ysgol