Etholaeth Seneddol Aberhonddu: Etholaeth seneddol
Roedd Aberhonddu yn etholaeth seneddol i Dŷ'r Cyffredin yn Senedd y Deyrnas Unedig o 1542 hyd at 1885.
| Aberhonddu Etholaeth Bwrdeistref | |
|---|---|
| Creu: | 1542 |
| Diddymwyd: | 1885 |
| Math: | Tŷ'r Cyffredin |
| Aelodau: | Un |
Hanes yr Etholaeth
Roedd Aberhonddu yn etholaeth seneddol yng Nghymru a oedd yn dychwelyd un Aelod Seneddol i Dŷ'r Cyffredin o 1542 hyd iddo gael ei ddiddymu ar gyfer etholiad cyffredinol 1885.
Yn wreiddiol roedd yr Aelod yn cynrychioli rhydd-ddeiliaid holl fwrdeistrefi Sir Frycheiniog, sef tref Aberhonddu, Llywel, Talgarth, Y Gelli Gandryll a Chrucywel, ond erbyn i etholiadau cael eu cystadlu yn y 19eg ganrif dim ond bwrdeiswyr tref Aberhonddu ei hun oedd yn cael pleidleisio, does dim sicrwydd pendant pa bryd y collodd y bwrdeiswyr eraill eu hetholfraint ond tybir ei fod rhywbryd rhwng 1603 a 1715.
Hyd 1727 yr oedd holl ryddfreinwyr Aberhonddu yn cael pleidleisio, lle bynnag yr oeddynt yn byw, ond ym 1727 dyfarnodd Tŷ Cyffredin mai dim ond y rhyddfreinwyr oedd yn byw yn Nhref Aberhonddu oedd yn cael pleidleisio.
Ystyrid nifer o etholaethau bach yn eiddo teuluoedd bonheddig arbennig, perchnogion etholaeth Aberhonddu oedd Teulu Morgan Parc Tredegar.
Diddymwyd yr etholaeth ar gyfer Etholiad cyffredinol 1885 a chynhwyswyd Aberhonddu yn rhan o etholaeth sirol Brycheiniog
Aelodau Seneddol
- 1542 - 1554 Edward Games
- 1554 - 1555 Meredith Games
- 1555 -1558 anhysbys
- 1558 – 1559 William Aubrey
- 1559 - 1567 Roland Vaughan
- 1567 – 1571 Syr Roger Vaughan
- 1571 - 1572 Richard Price
- 1572 - 1583 Walter Games
- 1584 - 1593 David Williams
- 1593 - 1597 Syr Matthew Morgan
- 1597 - 1601 David Williams
- 1601 -1614 Syr Henry Williams
- 1614 - 1620 Syr John Crompton
- 1620 - 1626 Syr Walter Pye
- 1626 - 1628 Syr Henry Lynde
- 1628 – 1640 Walter Pye
- 1640 - 1653 Herbert Price
- 1647 - 1653 Ludovic Lewis
- 1653 – 1658 Dim Cynrychiolydd
- 1658 - 1659 Samuel Wightwick
- 1659 - 1660 anhysbys
- 1660 - 1661 Syr Henry Williams
- 1661 – 1678 Syr Herbert Price
- 1678 - 1679 Thomas Mansel
- 1679 – 1689 John Jeffreys
- 1689 Thomas Morgan (Wig)
- 1690 - 1698 Jeffrey Jeffreys
- 1698 - 1701 Thomas Morgan (Wig ) (Hefyd wedi ei ethol dros Sir Fynwy)
- 1701 - 1709 Syr Jeffrey Jeffreys
- 1709 – 1713 Edward Jeffreys
- 1713 – 1722 Roger Jones
- 1722 William Morgan (Hefyd wedi ei ethol dros Sir Fynwy)
- 1723 – 1734 Thomas Morgan
- 1734 – 1754 Yr Anrhydeddus John Talbot
- 1754 Thomas Morgan (Ymddiswyddodd er mwyn sefyll yn Sir Fynwy)
- 1763 Charles Morgan (Ymddiswyddodd er mwyn sefyll yn Sir Frycheiniog)
- 1769, John Morgan (Ymddiswyddodd er mwyn sefyll yn Sir Fynwy)
- 1772 -1778 Charles Van
- 1778 Syr Charles Gould (Ymddiswyddodd er mwyn sefyll yn Sir Frycheiniog)
- 1787 Syr Charles Gould Morgan (Ymddiswyddodd er mwyn sefyll yn Sir Fynwy)
- 1796 - 1812 Syr Robert Salusbury (Tori)
- 1812 - 1818 Charles Morgan Robinson Morgan (Wig)
- 1818 - 1830 George Gould Morgan (Tori)
- 1830 - 1832 Charles Morgan Robinson Morgan (Wig)
- 1832 – 1835 John Lloyd Vaughan Watkins (Rhyddfrydwr)
- 1835 – 1847 Charles Morgan Robinson Morgan (Ceidwadwr)
- 1847 - 1852 John Lloyd Vaughan Watkins (Rhyddfrydwr)
- 1852 - 1854 Charles Rodney Morgan (Ceidwadwr)
- 1854 – 1866 John Lloyd Vaughan Watkins (Rhyddfrydwr)
- 1866 Chwefror – Hydref John Pratt, Iarll Aberhonddu (Rhyddfrydwr)
- 1866 - 1869 Howel Gwyn (Ceidwadwr) (etholwyd Howel Gwyn eto ym 1868 ond diddymwyd canlyniad yr etholiad)
- 1869 - 1870 Edward, yr Arglwydd Hyde (Rhyddfrydwr)
- 1870 - 1880 James Price William Gwynne-Holford (Ceidwadwr)
- 1880 – 1885 Cyril Flower (Rhyddfrydwr)
1885 Diddymwyd yr etholaeth
Etholiadau
Etholiadau yn y 1830au
| Etholiad cyffredinol 1832: Etholaeth Aberhonddu Nifer etholwyr 242 | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Plaid | Ymgeisydd | Pleidleisiau | % | ±% | |
| Rhyddfrydol | John Lloyd Vaughan Watkins | 110 | 51.4 | ||
| Ceidwadwyr | Charles Morgan Robinson Morgan | 104 | 48.6 | ||
| Mwyafrif | 6 | ||||
| Rhyddfrydol yn disodli Ceidwadwyr | Gogwydd | ||||
| Etholiad cyffredinol 1835: Etholaeth Aberhonddu Nifer etholwyr 309 | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Plaid | Ymgeisydd | Pleidleisiau | % | ±% | |
| Ceidwadwyr | Charles Morgan Robinson Morgan | diwrthwynebiad | |||
| Ceidwadwyr yn disodli Rhyddfrydol | Gogwydd | ||||
| Etholiad cyffredinol 1837: Etholaeth Aberhonddu Nifer etholwyr 339 | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Plaid | Ymgeisydd | Pleidleisiau | % | ±% | |
| Ceidwadwyr | Charles Morgan Robinson Morgan | 156 | 60.5 | ||
| Rhyddfrydol | J L Lloyd | 102 | 39.5 | ||
| Mwyafrif | 6 | ||||
| Ceidwadwyr yn cadw | Gogwydd | ||||
Etholiadau yn y 1840au
| Etholiad cyffredinol 1841: Etholaeth Aberhonddu Nifer etholwyr 331 | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Plaid | Ymgeisydd | Pleidleisiau | % | ±% | |
| Ceidwadwyr | Charles Morgan Robinson Morgan | diwrthwynebiad | |||
| Ceidwadwyr yn cadw | Gogwydd | ||||
| Etholiad cyffredinol 1847: Etholaeth Aberhonddu Nifer etholwyr 304 | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Plaid | Ymgeisydd | Pleidleisiau | % | ±% | |
| Rhyddfrydol | John Lloyd Vaughan Watkins | diwrthwynebiad | |||
| Rhyddfrydol yn disodli Ceidwadwyr | Gogwydd | ||||
Etholiadau yn y 1850au
| Etholiad cyffredinol 1852: Etholaeth Aberhonddu Nifer etholwyr 336 | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Plaid | Ymgeisydd | Pleidleisiau | % | ±% | |
| Ceidwadwyr | Charles Rodney Morgan | 159 | 56.6 | ||
| Rhyddfrydol | John Lloyd Vaughan Watkins | 122 | 43.4 | ||
| Mwyafrif | 37 | ||||
| Ceidwadwyr yn disodli Rhyddfrydol | Gogwydd | ||||
Bu farw Charles Rodney Morgan ym 1854 a chynhaliwyd isetholiad ar 6 Chwefror 1854 pan ail-etholwyd John Lloyd Vaughan Watkins yn ddiwrthwynebiad gan gipio'r sedd yn ôl i'r Blaid Ryddfrydol. Ail-etholwyd Watkins yn ddiwrthwynebiad eto yn etholiadau cyffredinol 1857 a 1859.
Etholiadau yn y 1860au
Etholwyd J Ll V Watkins yn ddiwrthwynebiad yn Etholiad cyffredinol 1865 ond bu farw yn gynnar ym 1866. Fe'i olynwyd ar ran y Blaid Ryddfrydol gan Iarll Brycheiniog, eto'n ddiwrthwynebiad, mewn isetholiad a gynhaliwyd ar 27 Chwefror 1866. Dyrchafwyd Iarll Brycheiniog i Dŷ'r Arglwyddi ar farwolaeth ei dad Ardalydd Camden gan achosi isetholiad arall a gynhaliwyd ar 3 Hydref 1866.
| Isetholiad Aberhonddu 1866 Nifer etholwyr 281 | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Plaid | Ymgeisydd | Pleidleisiau | % | ±% | |
| Ceidwadwyr | Howel Gwyn | 128 | 55.7 | ||
| Rhyddfrydol | Yr Arglwydd A S Churchill | 102 | 44.3 | ||
| Mwyafrif | 26 | ||||
| Ceidwadwyr yn disodli Rhyddfrydol | Gogwydd | ||||
| Etholiad cyffredinol 1868: Etholaeth Aberhonddu Nifer etholwyr 814 | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Plaid | Ymgeisydd | Pleidleisiau | % | ±% | |
| Ceidwadwyr | Howel Gwyn | 372 | 51.0 | ||
| Rhyddfrydol | H Powell Price | 357 | 49.0 | ||
| Mwyafrif | 15 | ||||
Yn dilyn etholiad 1868 danfonwyd deisebau yn erbyn dychwelyd 54 o Aelodau Seneddol oherwydd cyhuddiad o lwgrwobrwyaeth ym mysg y rhain yr oedd deiseb yn erbyn Howel Gwyn. Dyfarnwyd yn erbyn Gwyn a chafodd canlyniad yr etholiad ei ddileu gan achosi isetholiad a gynhaliwyd ar 24 Ebrill 1869
| Isetholiad Aberhonddu 1869 Nifer etholwyr 814 | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Plaid | Ymgeisydd | Pleidleisiau | % | ±% | |
| Rhyddfrydol | Edward, yr Arglwydd Hyde | 391 | 54.4 | ||
| Ceidwadwyr | Yr Arglwydd Hamilton | 328 | 45.6 | ||
| Mwyafrif | 63 | ||||
| Rhyddfrydol yn disodli Ceidwadwyr | Gogwydd | ||||
Etholiadau'r 1870au
Ym 1870 dyrchafwyd Edward, Yr Arglwydd Hyde i Dy'r Arglwyddi ar farwolaeth ei dad Iarll Clarendon a chynhaliwyd isetholiad ar 19 Gorffennaf 1870.
| Isetholiad Aberhonddu 1870 Nifer etholwyr 814 | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Plaid | Ymgeisydd | Pleidleisiau | % | ±% | |
| Ceidwadwyr | James Price William Gwynne-Holford | 372 | 52.4 | ||
| Rhyddfrydol | H Powell Price | 338 | 47.6 | ||
| Mwyafrif | 34 | ||||
| Ceidwadwyr yn disodli Rhyddfrydol | Gogwydd | ||||
| Etholiad cyffredinol 1874: Etholaeth Aberhonddu Nifer etholwyr 843 | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Plaid | Ymgeisydd | Pleidleisiau | % | ±% | |
| Ceidwadwyr | James Price William Gwynne-Holford | 374 | 51.4 | ||
| Rhyddfrydol | W V Morgan | 353 | 48.6 | ||
| Mwyafrif | 21 | ||||
| Ceidwadwyr yn cadw | Gogwydd | ||||
Etholiadau yn yr 1880au
| Etholiad cyffredinol 1880: Etholaeth Aberhonddu Nifer etholwyr 880 | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Plaid | Ymgeisydd | Pleidleisiau | % | ±% | |
| Rhyddfrydol | Cyril Flower | 438 | 53.6 | ||
| Ceidwadwyr | James Price William Gwynne-Holford | 379 | 46.4 | ||
| Mwyafrif | 59 | ||||
| Rhyddfrydol yn disodli Ceidwadwyr | Gogwydd | ||||
Cyfeiriadau
This article uses material from the Wikipedia Cymraeg article Aberhonddu (etholaeth seneddol), which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Rhoddir testun y dudalen ar gael ar delerau'r drwydded CC BY-SA 4.0, heblaw ei fod wedi nodi'n wahanol. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Cymraeg (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.