Újpest Fc: Clwb pêl-droed Budapest, Hwngari

Arddelir yr talfyriad Saesneg, "F.C.", yn enw swyddogol y clwb ers 1998.

Újpest

Enw llawn	Újpest Football Club
Llysenwau	Lilák (Porfforion), Dózsa, Újpesti Dózsa,
Sefydlwyd	16 Mehefin 1885; 138 o flynyddoedd yn ôl (1885-06-16) as Újpesti Torna Egylet
Maes	Szusza Ferenc stadion, Budapest (sy'n dal: 14,817)
Perchennog	Roderick Duchâtelet
Cadeirydd	Roderick Duchâtelet
Rheolwr	Nebojša Vignjević
Cynghrair	Nemzeti Bajnokság I
2021-22	NB I, 6.
Gwefan	Hafan y clwb
Lliwiau Cartref Lliwiau Oddi cartref Lliwiau Trydydd dewis
Tymor cyfredol

Ffurfiwyd y clwb yn 1885, cyrhaeddodd Újpest adran gyntaf Cynghrair Hwngari yn 1905 a dim ond un waith y mae wedi cwympo o'r adran honno ers hynny. Mae'r clwb wedi bod yn aelod o'r adran gyntaf am 102 o flynyddoedd yn olynol. Bu Újpest yn bencampwyr Hwngari ugain gwaith, ac wedi ennill Cwpan Hwngari, Magyar Kupa, deg gwaith a'r Szuperkupa deirgwaith. Mewn cystadlaethau rhyngwladol enillodd Újpest Gwpan Mitropa ddwywaith a Coupe des Nations yn 1930. Bu hefyd iddynt gyrraedd rowndiau cynderfynol Cwpan Ewrop 1973–74 a Chwpan Enillwyr Cwpan UEFA 1961-62, ac roeddent yn ail yn y Cwpan Ffeiriau Rhyng-Ddinasoedd 1968-69.

Ers 1922, eu cartref yw Szusza Ferenc Stadion yn Újpest. Mae eu cystadleuaeth fwyaf gyda chyd-glwb Ferencvárosi T.C., sydd hefyd wedi ei leoli yn Budapest, gyda nhw yn cystadlu yn erbyn derby lleol.

Mae Újpest FC yn rhan o deulu Újpesti TE. Mae'r clwb yn cynnwys adrannau chwaraeon eraill sy'n cynrychioli'r clwb mewn polo dŵr a hoci iâ.

Sefydlwyd Újpest ("Pest Newydd") gan yr athro Újpester János Goll ar 16 Mehefin 1885 dan yr enw Újpesti Torna Egylet (Újpesti TE; "Cymdeithas Gymnasteg Újpest"). Ar y pryd, roedd Újpest yn dref annibynnol ar y ffin â dinas Budapest, prifddinas Hwngari. Sefydlwyd y clwb gymnasteg yn wreiddiol gydag adrannau gymnasteg a ffensio o dan yr arwyddair "Iechyd, Grym a Harmoni" (Hwngareg: Épség, Erö, Egyetértés). Yn 1899, ganed clwb pêl-droed o'r enw Újpest FC yn ninas Újpest, ac roedd lliwiau'r clwb, fel y clwb gymnasteg, yn borffor a gwyn. Ym 1901, unodd y ddau glwb o dan yr enw Újpesti TE a sefydlwyd adran bêl-droed yn y clwb hwn. Ymunodd yr adran bêl-droed ag ail adran Cynghrair Hwngari a oedd newydd ei sefydlu. Ers hynny mae'r clwb yn chwarae'n barhaus yn adran uchaf y bencampwriaeth. Bryd hynny, nid oedd Újpest yn perthyn i Budapest. Chwaraeodd Újpest eu gêm gyntaf yn Uwch Gynghrair Hwngari, Nemzeti Bajnokság I, yn nhymor 1905. Yn nhymor 1910–11 fe'u disodlwyd. Enillodd Újpest ei deitl cynghrair Hwngari cyntaf yn nhymor 1929-30.

Ar lefel ryngwladol diwedd y 1960au a dechrau'r 1970au oedd cyfnod mwyaf llwyddiannus Újpest. Yn y Cwpan Ffeiriau Rhyng-Ddinasoedd 1968-69 cawsant eu dileu yn y rownd derfynol gan Newcastle United F.C.. Yng Nghwpan Ewrop 1973–74 fe wnaethant gyrraedd y rowndiau cynderfynol ac fe'u dilewyd gan Bayern München.

Newid Enw

Mewn cyfnod o dros ganrif, mae'r clwb wedi newid ei henw sawl gwaith:

• 1885: Újpesti TE (Újpesti Torna Egylet)
• 1926: Újpest FC (Újpest Football Club) (yn sgîl dyfodiad pêl-droed broffesiynnol)
• 1945: Újpesti TE
• 1950: Bp. Dózsa SE (Budapesti Dózsa Sport Egyesület)
• 1956: Újpesti TE (yn ystod Chwyldro Hwngari, 1956)
• 1957: Ú. Dózsa SC (Újpesti Dózsa Sport Club)
• 1991: Újpesti TE
• 1998: Újpest FC

 

Stadiwm Újpest yw'r Szusza Ferenc Stadion, sydd wedi bod yn gartref iddynt ers yr agoriad ar 17 Medi 1922. Fe'i gelwid yn stadiwm Megyeri úti nes iddi gael ei henwi ar ôl chwaraewr chwedlonol y clwb, Ferenc Szusza ym mis Hydref 2003. Ar ôl yr adnewyddu a ddigwyddodd yn 2000 a 2001 gall y maes ddal 13,501 o wylwyr.

• Nemzeti Bajnokság I:
  • Enillwyr (20): 1929–30, 1930–31, 1932–33, 1934–35, 1938–39, 1945 Spring, 1945–46, 1946–47, 1959–60, 1969, 1970 Spring, 1970–71, 1971–72, 1972–73, 1973–74, 1974–75, 1977–78, 1978–79, 1989–90, 1997–98
• Magyar Kupa:
  • Enillwyr (10): 1969, 1970, 1974–75, 1981–82, 1982–83, 1986–87, 1991–92, 2001–02, 2013–14, 2017–18
  • Ail (6): 1921–22, 1922–23, 1924–25, 1926–27, 1932–33, 1997–98, 2015-16
• Szuperkupa:
  • Enillwyr (3): 1992, 2002, 2014

Rhyngwladol

• Cwpan Mitropa:
  • Enillwyr (2): 1929, 1939
  • Ail (1): 1967
• Coupe des Nations 1930 (rhagflaenydd Cynghrair y Pencampwys UEFA):
  • Enillwyr (1): v Slavia Praha 3–0
• Inter-Cities Fairs Cup:
  • Ail (1): 1968-69 v Newcastle United 0–3 a 2–3
• European Cup of Champions:
  • Rownd gyn-derfynnol (1): 1973–74 v FC Bayern München 1–1 a 0–3
• UEFA Cup Winners' Cup:
  • Rownd cyn-derfynnol (1): 1961–62 v AC Fiorentina 0–1 a 0–2

• Gwefan Swyddogol
• Újpest FC ar UEFA
• Újpest FC ar MLSZ