Himalaia

L'Himalaia, ditta ancu Tettu di u Mondu, hè una catena muntosa di l'Asia, chì sipara India, Pakistanu, Nepal è Bhutan da a China.

Hè longa circa 2.400 km par una larghezza di circa 100-200 km; hè cunnessa versu l'uccidenti incù a catena di l'Hindu Kush afganu.

Himalaia
Fotografia satellitari presa sopra l'altupianu di u Tibetu

Ci sò cumpresi i più alti vetti di u mondu, frà i quali i quattordici Ottumilla, com'è u Monti Everest (8848 m), u K2 (8611 m) è u Kanchenjunga (8589 m). In lingua sanscrita, Himalaia significheghja a Dimora di i Nevi Eterni.

Urighjina giulogica

Himalaia 
Faccia nordu di u Monti Everest Vista da u stradeddu par u campu basa in Tibetu.

Sicondu a tittonica à placchi, a catena di l'Himalaia hè u pruduttu di u cunfini cunvirghjenti trà placca Indu-australiana è placca euruasiatica. U cuntinuu muvimentu rilativu di sti placchi indicheghja ch'è a catena di l'Himalaia stà sempri aumintendu di diminsioni.

Giulugicamenti, si riteni ch'è l'Himalaia crisciaria à una vilucità di circa 8-10 millimetri à l'annu, s'è a dinamica di i placchi hè l'unicu fattori incidenti. Sò quantunqua attivi i forzi nurmali erusivi, chì ni riducini i diminsioni; a crescita netta di i muntagni di a catena hè dunqua stimevuli in circa 2,5-5 cm/seculu.

Clima

U clima varieghja sicondu l'altitudina, da sub-trupicali à i penditi miridiunali finu à alpinu estremu in i vetti più elevati. Si poni distingua trè macru-staghjoni: da uttrovi à frivaghju, incù bassi tampiraturi; da maghju à ghjugnu incù tampiraturi più elevati; da ghjugnu à sittembri, l'umita staghjoni mussonica, carattarizata da viulenti piuviti limitati parò à u sittori miridiunali di a catena, oltri u quali i venti mussonichi ùn poni micca spustà si par via di l'alti picchi.

Suddivisioni

A catena muntosa di l'Himalaia, oltri à l'Himalaia cunsidaratu in sensu strettu, cumprendi ancu:

  • Hindu Kush
  • Karakorum
  • Pamir

Vetti

Principali vetti, frà altri:

  • Everest 8.848,56 m
  • K2 8.611 m
  • Kangchenjunga 8.586 m
  • Lhotse 8.501 m
  • Makalu 8.462 m
  • Cho Oyu 8.201 m
  • Dhaulagiri 8.167 m
  • Manaslu 8.163 m
  • Nanga Parbat 8.126 m
  • Annapurna 8.091 m
  • Gasherbrum I 8.068 m
  • Broad Peak 8.047 m
  • Gasherbrum II 8.035 m
  • Shisha Pangma 8.027 m
  • Gyachung Kang 7.922 m
  • Nanda Devi 7.817 m
  • Pumori 7.161 m
  • Ama Dablam 6.856 m

Tupunimia

Himalaia 
Ghjacciaii vicinu à a punta di K2.

I tuponimi usati par individuà i monti himalaiani sò in genaru furmati da radichi nipalesi, tibetani, turchistani è sanscriti, cumbinati calchì volta in modu ibridu trà eddi, è pussedini una capacità sprissiva è una cundinsazioni di significati à i quali l'uccidintali ùn sò micca avvezzi.

Parechji noma di monti ani un carattaru eminentamenti discrittivu, com'è par asempiu:

  • Himalaia, a dimora di i nevi
  • Karakorum, i pitraghji neri
  • Dhaulagiri, a muntagna bianca
  • Nilgiri, u monti turchinu
  • Gasherbrum, a pareta lucenti
  • Machapuchare, a coda di pesciu
  • Makalu, u grandi neru
  • Kang Taiga, a sedda di nevi
  • Chogo Rè (rinuminatu K2), u grandi monti

In altri casi u tuponimu hà un pricisu rifirimentu riligiosu, com'è par asempiu:

  • Pancchulé, i cinqui fiacculi cilesti
  • Gosainthan, u locu di i santi
  • Trisul, u tridenti (simbulu di Shiva)
  • Indrasan, u tronu di Indra
  • Manaslu, a muntagna di u spiritu
  • Chomo Lungma (rinuminatu Everest), a dea matri di a terra
  • Annapurna, a dea di i messi è di l'abbundanza
  • Ganesh Himal, a muntagna nivosa di u diu elefanti

Esistini dopu parechji monti chì u so nomu diriveghja da a so pusizioni rispettu à altri cimi, com'è:

  • Nuptse, u monti à punenti
  • Lhotse Shar, u monti à sudu-livanti
  • Lhotse, u monti à sudu
  • Nunagiri, u monti trà i dui fiuma

S'infattani infini i noma com'è:

  • Kardong, a furtezza di nevi
  • Mahalangur Himal, a catena muntosa di i grandi scimmii
  • Mustagh, a muntagna scintillanti di ghjacciu
  • Shisha Pangma, a cresta à u di quà di i pasculi
  • Mulkilà, a furtezza d'arghjentu
  • Ama Dablam, a mamma chì abbraccia
  • Kanchenjunga, i cinqui casciaforti di a grandi nevi

Mistica

A vista di i monti himalaiani, di sti pilastri di u celi chì s'innalzani limpidi è putenti da i nebbii è da l'imparfizzioni di u mondu, evoca à a mimoria u fiori di lotu, simbulu di a fedi buddista. Ancu u fiori di lotu affonda i so radichi in a fanga chì hè simili à u Saṃsāra, l'eternu ciclu di i nasciti è di i morti; ma quandu sboccia, a so curolla, alzendu si alta annantu à u stelu, si apri bianca è immaculata par ripprisintà a salvezza di a cuscenza è l'eterna sirenità di u nirvana.

Ùn hè cirtamenti micca un casu s'è antichi populi, annantu à tremindù i virsanti di a catena himalaiana, ani sempri idantificatu i più alti muntagni di u mondu com'è u sediu di i so dei. Sempri oghji, siguendu un'antica tradizioni, occorri calchì volta l'usanza in i spidizioni alpinistichi di firmà si un metru sottu a vetta par un sensu di misticu rispettu è di diferenti umaghju versu a casa di Diu.

Bibliografia

  • Augusto Gansser, Andreas Gruschke, Blanche C. Olschak: A rigioni di u Himalaia. Cultura, storia, populi, edizioni taliana par Touring Club Talianu, Milano 1991.
  • Valerio Sestini: Himalaia. Architittura è ambienti in i Vaddi di u Nepal, Editori: Alinea Editrice s.r.l. 2006. ISBN 88-6055-086-6.

Da veda dinò

  • Clima di l'Himalaia
  • Catena muntosa di u Karakorum

Fonti

'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana.

Tags:

Himalaia Urighjina giulogicaHimalaia ClimaHimalaia SuddivisioniHimalaia VettiHimalaia TupunimiaHimalaia MisticaHimalaia BibliografiaHimalaia Da veda dinòHimalaia FontiHimalaiaAsiaBhutanChinaIndia

🔥 Trending searches on Wiki Corsu:

SeppiaBangladeshGenealogiaAllium subvillosumBenito MussoliniJet LiWashington D.C.HAustriaArba catalinaIsraeleMalaysiaFaiuMequinenzaOInsettuCazacchistanu2006BastìaFiadonePagina maestraGuinea EquatorialeLituaniaNicholas CageMunimentu di a Terra Sacra in VignolaBryan AdamsStoriaMilanuCChinaBrocciu passuTolusaAtenaAlabaiOrsuTurkmenistanOrchidee salvatiche in Italia23 di ferraghjuAnthony PerkinsSoliGhjoviIsula d'ElbaPateccaScolopiHangulLLondraStronziu10 di ghjennaghjuFilippu II di SpagnaGhjaddinamarketingIsule LavezzeBeliseSanctusGeorgia (Stati Uniti)Islanda4 di ferraghjuLingua catalanaGlasgowJan Vermeer4 nuvembri14 uttroviDavid GuettaNarendra ModiBarack ObamaValettaAcertuloneCristiano RonaldoCanberraLingua àrabaFittonu🡆 More