ئیمپراتۆریەتیی ساسانی: ئیمپراتۆریەتێکی کورد بوو
ئیمپراتۆریەتیی ساسانی یان ساسانییەکان (بە پاڵەوی: 𐭲𐭯𐭩𐭲𐭯𐭮𐭯𐭮) دوایین ئیمپراتۆریەتیی باڵادەست لە ئێرانی کۆن لە پێش ھاتنی ئیسلام بوو.
ئەم وتارە بۆ سەلماندن پێویستی بە ئاماژەی زیاتر بە سەرچاوەکان ھەیە. (فێربە کەی و چۆن ئەم داڕێژەیە لابەریت) |
بنەماڵەی ساسانی لە ساڵی ٢٢٤ی زایینی بە تێکشاندنی ئەشکانییەکان حکوومەتەکەیان پێک ھێنا و ھەتا ساڵی ٦٥١ واتە بۆ ماوەی زیاتر لە ٤٠٠ ساڵ یەکێک لە زلھێزەکانی سەردەم بوون و بەرامبەرکێێ ئیمپراتۆریەتیی ڕۆمیان کرددوە،
بەڵگەی کورد بوونی ساسانییەکان لە سەرچاوە کۆنەکانی وەک تەبەری و مەسعودی و ئیبنە بەلخی و حەمزەی ئیسفەهانی دا ئاماژەی پێ کراوە، بۆ وێنە تەبەری نامەکەی ئەردەوانی پێنجەمی ئەشکانیی لە کتێبەکەیدا هێناوە کە بە ئەردەشیری بابەکان دەڵێت: انک قد عدوت طورک و اجتلبت حتفک ایها الکردی المربّی فی خیام الاکراد من اذن لک فی التاج الذی لبسته» ئەی کوردی گۆشکراوی ڕەشماڵی کوردان، پێت لە ئاستی خۆت درێژتر کردووە و مەبەستی تاج و تەختت هەیە.
حەمزەی ئێسفەهانی لە " تاریخ ملوک الفرس" دەنووسێت: لە سەردەمی ئەردشیر، کوڕەکەی دەبێتە فەرمانڕەوای خۆراسان، و وەک کوردزاد نێوی دایکی دێنێت.
لە سیرةالفرسی یاقوتی حەمەویدا هاتووە: کاتێ ئەردەشیر دەگاتە مەدائێن ئەوی پێ خۆش دەبێ و هەوڵی ئاوەدانکردنەوەی دەدات. ناو حەوت گەڕەکی مەدائێنیش دێنێت کە نێوی یەکێکیان کوردئافاز یان کوردئاوایە.
یەکەم شای ساسانی، ئەردەشێری یەکەم بووە لە هۆزی شوانکارە لە ناوچە پارس (پارێزگای فارس) شۆڕشی کردووە و ئیمپراتۆریەتییەکەی دامەزراندووە، ئەردەشیر کوڕی بابەک لە دوو بنەماڵەی گەورەی کوردی ناوچەی پارسن بە ناوەکانی شوانکارە و بارزەنگی، بازرنگییەکان کە دەکەنە بنەماڵەی دایکی ئەردەشێر کە فەرمانڕەوای پارسن و بە پێی ئاماژەکانی ئیبنە بەلخی لە کتێبی فارسنامە هەردوو بنەماڵەی بازرنگی و شوانکارە کوردن.
دوایین شای ساسانی یەزدگێردی سێیەم بووە کە چەند شەڕی گەورەی لەگەڵ سوپای ئیسلام لە سەردەمی عومەر کوڕی خەتتابدا کردووە و لە ھەموویاندا دۆڕاوە.
سەردەمی ساسانییەکان وەک سەردەمی زێڕینی کوردی پێش ئیسلام ناسراوە کاریگەری زۆری هەبوە و ئایینی زەردەشتی و زانایانی ئایینی، ڕۆڵی گرنگی و کاریگەریی زۆریان ھەبووە لەسەر شێوازی حکوومەتدا،
مێژوو
ئایین
زەردەشتی
ئەم بەشە واڵایە. دەتوانیت بە زیادکردنی یارمەتیی بدەیت. |
زمان
پەهلەویی ساسانی
ئەم بەشە واڵایە. دەتوانیت بە زیادکردنی یارمەتیی بدەیت. |
ھونەر
-
سەرکەوتنی شاپووری یەکەم بەسەر ڕۆمدا -
-
دەورییەک بە نەخشی سیمۆرغ -
جامی شەراب -
خەسرەوی یەکەم ڕاو دەکات
سەرچاوەکان
گرێدان بۆ دەرەوە
- ئینسایکڵۆپیدیای ساسانیکا (بە ئینگلیزی)
 | ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت. |
| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە ئیمپراتۆریەتیی ساسانی تێدایە. |
This article uses material from the Wikipedia Soranî / کوردی article ئیمپراتۆریەتیی ساسانی, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). ناوەرۆک لەبەردەستە لەژێر CC BY-SA 4.0دا، مەگەر پێچەوانەی وترابێ. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Soranî / کوردی (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.