Хвоя: род раслін
Хвоя, або Сасна (Pinus) — род вечназялёных дрэваў, радзей кустоў, сямейства хваёвых.
| Хвоя | ||||||||||||||||
 Хвоя звычайная (Pinus sylvestris) | ||||||||||||||||
| Навуковая класіфікацыя | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Міжнародная навуковая назва | ||||||||||||||||
| Pinus L., 1753 | ||||||||||||||||
| Тыпавы від | ||||||||||||||||
| Падроды | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| Арэал | ||||||||||||||||
|
| ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
Апісанне
Вышыня дрэў 20—50 м, дыяметр ствала да 150 см. Большасць відаў светлалюбныя, хуткарослыя, даўгавечныя (жывуць да 300—500 гадоў), непатрабавальныя да глебы і вільгаці.
Каранёвая сістэма моцна развітая, стрыжнёвая. Крона маладых дрэў паўшарападобная, потым парасонападобная да плоскай. Ствол прамы, гладкі, кара лушчыцца. Ігліца доўгая і вузкая, у пучках па 2, 3 або 5, захоўваецца 3—6 гадоў. Шышкі разнастайнай формы і памераў. Насенне арэшкападобнае, звычайна з крылцам.
Пашырэнне
Натуральны арэал хвоі практычна не выходзіць за межы паўночнага паўшар’я, дзе яна распаўсюджана ў лясах умеранага пояса, а таксама ў горных абласцях субтрапічнага і трапічнага паясоў.
Адзіны від на Беларусі хвоя звычайная (Pinus sylvestris) — самая распаўсюджаная дрэўная парода ў краіне. Інтрадукавана яшчэ 20 відаў, з іх у садова-паркавай і лясной культуры 10; найбольш вядомыя: хвоя веймутава (Pinus strobus), румелійская (Pinus peuce), сібірская кедравая, або кедр сібірскі (Pinus sibirica), хвоя Банкса (Pinus banksiana), цвёрдая (Pinus ponderosa), чорная (Pinus nigra).
У паўднёвым паўшар’і да нядаўняга часу рос толькі адзін від гэтага роду — хвоя Меркуза (Pinus merkusi), але і гэты від хвоі захадзіў да поўдня ад экватара толькі на 2°. Аднак у наш час у Паўднёвым паўшар’і з’явіліся штучна пасаджаныя хваёвыя лясы, для стварэння якіх выкарыстоўвалася пераважна хвоя прамяністая (Pinus radiata). Натуральнае месца распаўсюджання гэтага прыгожага віду — усяго некалькі дзясяткаў гектараў у Каліфорніі і на адным з блізкіх астравоў. Насаджэнне гэтай хвоі пачалося ў пачатку 20 ст. у Аўстраліі і Новай Зеландыі, і цяпер штучныя хваёвыя лясы займаюць тут вялікія плошчы. Некалькі меншую плошчу займаюць штучныя хваёвыя лясы ў трапічнай і паўднёвай Афрыцы і на Мадагаскары.
Падроды і віды
Род налічвае 130 відаў. Сістэматыка паміж відамі і родам нестабільная, сваяцкія адносіны паміж відамі і секцыямі яшчэ даследуюцца, розныя крыніцы могуць выкарыстоўваць розныя склады секцый-падсекцый і размеркаванне ў іх відаў. Па адной з апошніх версій унутрыродавай сістэматыкі віды размеркаваны ў два падроды, падзеленых на дзве секцыі кожны, са сваімі падсекцыямі.
| Падрод Pinus
Секцыя Trifoliae Duhamel
| Падрод Strobus Lemmon
Секцыя Parrya Mayr
|
Некаторыя віды:
| Падрод | Секцыя | Падсекцыя | віды |
|---|---|---|---|
| Pinus | Pinus | Pinus | Пераважна прадстаўнікі старога свету, ігліца з парнымі іголкамі: Pinus densata, Pinus densiflora, Pinus hwangshanensis, Pinus kesiya, Pinus latteri, Pinus luchuensis, Pinus massoniana, Pinus merkusii, Pinus mugo, Pinus nigra, Pinus resinosa, Pinus sylvestris, Pinus tabuliformis, Pinus taiwanensis, Pinus thunbergii, Pinus tropicalis (з Карыбскіх астравоў), Pinus uncinata, Pinus yunnanensis. |
| Pinus | Pinus | Pinaster | У асноўным міжземнаморскія віды: Pinus brutia, Pinus canariensis, Pinus halepensis, Pinus heldreichii, Pinus pinaster, Pinus pinea і Pinus roxburghii (из Гималаев). |
| Pinus | Trifoliae | Attenuatae | Каліфарнійскія віды: Pinus attenuata, Pinus muricata, Pinus radiata и Pinus glabra. |
| Pinus | Trifoliae | Australes | Мексіканскія віды Pinus herrerae, Pinus lumholtzii, Pinus patula, Pinus tecunumanii, Pinus teocote; віды з усходу ЗША: Pinus pungens, Pinus rigida, Pinus serotina, Pinus taeda; віды з Карыбскага рэгіёна: Pinus caribaea, Pinus cubensis, Pinus elliottii, Pinus echinata, Pinus occidentalis, Pinus palustris; іншыя віды Pinus lawsonii, Pinus pringlei и Pinus jaliscana, Pinus oocarpa, Pinus praetermissa, Pinus leiophylla, Pinus greggii. |
| Pinus | Trifoliae | Ponderosae | Віды з захаду ЗША і з Мексікі: Pinus coulteri, Pinus sabiniana, і Pinus torreyana дадаткова Pinus arizonica, Pinus engelmannii, Pinus jeffreyi, Pinus ponderosa, Pinus washoensis, і Pinus yecorensis; Pinus devoniana, Pinus douglasiana, Pinus durangensis, Pinus hartwegii, Pinus maximinoi, Pinus montezumae, Pinus pseudostrobus. |
| Pinus | Trifoliae | Contortae | Паўночнаамерыканскія віды: Pinus clausa, Pinus virginiana і комплекс відаў Pinus banksiana — Pinus contorta. |
| Strobus | Quinquefoliae | Gerardianae | Усходнеазіяцкія віды: Pinus bungeana, Pinus gerardiana, Pinus squamata. |
| Strobus | Quinquefoliae | Krempfianae | Унікальны В’етнамскі від Pinus krempfii. |
| Strobus | Quinquefoliae | Strobus | Белыя Паўночнаамерыканскія віды: Pinus ayacahuite, Pinus chiapensis, Pinus lambertiana, Pinus monticola, Pinus strobus; дадаткова Pinus flexilis, Pinus strobiformis, Pinus stylesii; белыя Усходнеазіяцкія віды: Pinus amamiana, Pinus armandii, Pinus bhutanica, Pinus dalatensis, Pinus fenzeliana, Pinus koraiensis, Pinus kwangtungensis, Pinus morrisonicola, Pinus parviflora, Pinus pumila, Pinus sibirica, Pinus wallichiana і іх Еўрапейскія сваякі Pinus peuce і Pinus wangii; дадаткова Pinus albicaulis і Pinus cembra. |
| Strobus | Parrya | Nelsoniae | Унікальны Мексіканскі від Pinus nelsonii. |
| Strobus | Parrya | Balfourianae | Старажытныя віды з паўночнага захаду ЗША: Pinus aristata, Pinus balfouriana, Pinus longaeva. |
| Strobus | Parrya | Rzedowskiae | «Прымітыўныя» віды, групы piñon: Pinus maximartinezii, Pinus pinceana, Pinus rzedowskii. |
| Strobus | Parrya | Cembroides | Піньёнскія (piñon) віды: Pinus cembroides, Pinus edulis, Pinus monophylla, Pinus quadrifolia, Pinus remota; и Pinus culminicola, Pinus discolor, Pinus johannis, Pinus orizabensis. |
Захворванні
Выкарыстанне
Арэхаплодныя, тэхнічныя, дэкаратыўныя расліны. Група відаў хвоі дае ядомае, часцей бяскрылае насенне. т. зв. кедравыя арэхі. Драўніна выкарыстоўваецца Ў будаўніцве, як паліва, ідзе на вырабы. 3 яе атрымліваюць шкіпінар, каніфоль, тэрпенцінавы алей, смалу, вар, дзёгаць; з ігліцы — вітамін C, эфірны алей; з насення — кедравы алей. Пасадкі хвоі выкарыстоўваюцца для замацавання пяскоў.
Зноскі
Літаратура
- Гарановіч І. М. Хвоя // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 17: Хвінявічы — Шчытні / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2003. — Т. 17. — 512 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0279-2 (т. 17).
Спасылкі
- Сосна: інфармацыя пра таксон у праекце «Плантариум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). (руск.)
- Christopher J. Earle (ed.): Pinus (pine) description (англ.). The Gymnosperm Database. Праверана 15 мая 2018.
This article uses material from the Wikipedia Беларуская article Хвоя, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Матэрыял даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначана іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.