2022 Пратэсты На Шры-Ланцы

Пратэстоўцы запатрабавалі адстаўкі ўрада. 9 ліпеня яны ўварваліся ва ўрадавыя будынкі, у тым ліку ў рэзідэнцыю прэзідэнта краіны Гатабая Раджапаксэ. Было абвешчана аб адстаўцы прэзідэнта. 10 ліпеня Раджапаксэ заявіў аб сыходзе ў адстаўку 13-га чысла.

Пратэсты на Шры-Ланцы
Дата з 15 сакавіка па 14 ліпеня 2022 Месца  Шры-Ланка Прычыны эканамічны крызіс Мэты адстаўка ўрада Характарыстыка дэманстрацыі, інтэрнэт-актывізм, бунты

Пратэстам папярэднічаў найбуйнейшы эканамічны крызіс у незалежнай Шры-Ланцы. Адной з яго прычын стала забарона ў красавіку 2021 года выкарыстання неарганічных угнаенняў і аграхімікатаў з мэтай пераходу да арганічнай сельскай гаспадаркі. Падзенне вытворчасці чая (адной з вядучых экспартных культур) прывяло да эканамічных страт у памеры каля 425 мільёнаў долараў, а вытворчасць рысу ўпала на 20% толькі на працягу першых шасці месяцаў. Краіна, раней самадастатковая ў яго вытворчасці, была вымушана імпартаваць рыс на суму 450 мільёнаў долараў. У цэлым, сельскагаспадарчая вытворчасць стала ў некалькі разоў больш дарагой пры рэзкім зніжэнні ўраджайнасці. Іншай прычынай стала зніжэнне замежнага турызму ў перыяд пандэміі COVID-19.

Пратэсты пачаліся 15 сакавіка 2022 года і былі выкліканы найбуйнейшым эканамічным крызісам у краіне з моманту здабыцця яе незалежнасці, інфляцыяй і карупцыяй. Асноўным патрабаваннем пратэстоўцаў стала неадкладная адстаўка ўрада Гатабая Раджапаксэ. Большасць пратэстоўцаў не звязаны ні з адной палітычнай партыяй, некаторыя выказалі незадаволенасць цяперашняй парламенцкай апазіцыяй. Некалькі акцый былі праведзены асобамі, звязанымі з палітычнымі партыямі, але пасля праваліліся з-за адсутнасці падтрымкі.

Пратэсты былі ў асноўным арганізаваны шырокай грамадскасцю, уключаючы настаўнікаў, студэнтаў, лекараў, медсясцёр, IT-спецыялістаў, фермераў, юрыстаў, грамадскіх актывістаў, спартсменаў, інжынераў і паліцыянтаў. Мітынгоўцы звычайна скандавалі такія лозунгі, як «Ідзі дадому, Гата!» і «Ідзіце дадому, Раджапаксэ!».‎ Моладзь Шры-Ланкі адыграла важную ролю ў правядзенні акцый пратэсту ў Galle Face Green, скандуючы такія лозунгі, як «Вы звязаліся не з тым пакаленнем!» і «Не гуляйце з нашым будучым!».

У адказ на пратэсты абвешчана надзвычайнае становішча, уведзены каменданцкі час, абмежавана праца сацыяльных сетак, такіх як Facebook, Twitter, WhatsApp, Instagram, Viber і YouTube, былі арыштаваны інтэрнэт-актывісты. Гэтыя меры ўзмацнілі грамадскае незадавальненне і паслужылі пачаткам дэманстрацый супраць падаўлення асноўных правоў чалавека. Блакаванне сацыяльных сетак таксама мела непрыемныя наступствы для ўрада краіны: жыхары Шры-Ланкі пачалі масава выкарыстоўваць VPN, што прывяло да распаўсюджвання пратэстных хэштэгаў #GoHomeRajapaksas і #GoHomeGota, у такіх краінах, як Злучаныя Штаты Амерыкі, Сінгапур і Германія; блакаванне было знята ў дзень яе ўстаноўкі. Акрамя таго, Камісія па правах чалавека Шры-Ланкі асудзіла гэтую меру і выклікала службовых асоб, адказных за падаўленне дзеянняў пратэстуючых.

3 красавіка ўсе 26 членаў другога кабінета Гатабая Раджапаксэ, за выключэннем прэм’ер-міністра, масава падалі ў адстаўку. СМІ палічылі адстаўкі «няшчырымі», адзначыўшы, што пры адстаўках не выконваўся канстытуцыйны пратакол. На наступны дзень некалькі чалавек былі адноўлены ў розных міністэрствах. Галоўны парламенцкі арганізатар Джонстан Фернанда настаяў на тым, што прэзідэнт не сыдзе ў адстаўку ні пры якіх абставінах, нягледзячы на шматлікія заклікі пратэстоўцаў, апазіцыі і шырокай грамадскасці.

12 мая новым прэм’ер-міністрам Шры-Ланкі быў прызначаны Раніл Вікрамасінгхе.

Пратэстоўцам удалося дамагчыся значных поспехаў, уключаючы адхіленне ад пасады чыноўнікаў і міністраў, у тым ліку членаў сям’і Раджапаксэ і яе блізкіх паплечнікаў, якіх палічылі адказнымі за эканамічны крызіс, і прызначэнне больш кваліфікаваных экспертаў і вопытных чыноўнікаў, уключаючы стварэнне Кансультатыўнай групы па шматбаковым узаемадзеянні і прымальнасці ўзроўню доўгу.

9 ліпеня пратэстоўцы захапілі рэзідэнцыю прэзідэнта Шры-Ланкі, Гатабая Раджапаксэ бег. Яны таксама ўварваліся ў Прэзідэнцкі сакратарыят і афіцыйную рэзідэнцыю прэм’ер-міністра. Паліцыя Шры-Ланкі збіла пратэстуючых і чатырох журналістаў ля будынка. Прэм’ер-міністр заявіў у Twitter пра гатоўнасць сысці са сваёй пасады. У сваю чаргу спікер парламента выступіў з заявай аб тым, што прэзідэнт Раджапаксэ сыдзе ў адстаўку 13 ліпеня. Каля 22:00 пратэстоўцы падпалілі захопленую рэзідэнцыю прэм’ер-міністра.

13 ліпеня канцылярыя прэм'ер-міністра паведаміла, што Гатабая Раджапаксэ збег на Мальдывы. У краіне абвешчана надзвычайнае становішча. Спікер парламента заявіў, што Раніл Вікрамасінгхе быў прызначаны Раджапаксэ выконваючым абавязкі прэзідэнта. Пратэстоўцы пачалі патрабаваць і яго адстаўкі. 20 ліпеня Вікрамасінгхе быў абраны парламентам на пасаду прэзідэнта.

12 красавіка Шры-Ланка абвясціла дэфолт па знешняму абавязку на фоне крызісу і пратэстаў.

На 27 чэрвеня ў краіне не засталося бензіну і дызеля нават на адзін дзень. Кабінет міністраў спыніў продаж паліва на два тыдні, каб захаваць яго на выпадак надзвычайных сітуацый. Выключэнне было зроблена толькі для медыцынскага і харчовага сектараў. Афіцыйны прадстаўнік урада Бандула Гунавардана папярэдзіў, што грамадскі транспарт спыніць працу ў бліжэйшы час.

Прэзідэнт Шры-Ланкі Гатабая Раджапаксэ паведаміў, што ЗША накіруюць яго краіне дадаткова 20 мільёнаў долараў у выглядзе дапамогі для барацьбы з наступствамі эканамічнага крызісу.