мфа
Тут сабраны базавыя тлумачэнні да сімвалаў Міжнароднага фанетычнага алфавіта.
 | Артыкул змяшчае ўбудаваныя спасылкі на аўдыяфайлы. Калі ў вас узнікнуць праблемы з прайграваннем файлаў, гл. Wiki Media help. |
Некаторыя рэдкія сімвалы МФА не ўключаны; іх можна знайсці ў асноўным артыкуле па МФА або на старонцы International Phonetic Alphabet chart. Даведку па правілах вымаўлення можна атрымаці на старонцы Wiki: Manual of Style/Pronunciation.
Для кожнага сімвала IPA падаюцца прыклады на беларускай мове па магчымасці, а таксама на іншых мовах, якія могуць ведаць носьбіты беларускай. Абазначэнне «RP» абазначае брытанскае нарматыўнае вымаўленне (Received Pronunciation). Там, дзе складана знайсці адпаведнікі ў блізкіх да беларусаў мовах, бяруцца прыклады з іншых буйных моваў, як стандартнай кітайскай, хіндзі, арабскай і інш. Для самых складаных выпадкаў можна сустрэць прыклады на мовах суахілі і зулу (для моў банту) або турэцкай (для цюркскіх моваў).
Слупок злева адлюстроўвае асобныя сімвалы ў квадратных дужках ([a] (праслухаць ).) Націсніце «праслухаць» каб пачуць іх гучанне; націсніце на сам сімвал, каб пабачыць артыкул, прысвечаны яму з большым апісаннем і прыкладамі з розных моваў. Зычныя гукі прамаўляюцца адзін раз з галоснай пасля іх і другі раз паміж дзвюма галоснымі.
Галоўныя сімвалы
Сімвалы ідуць у парадку падабенства да літар лацініцы. Сімвалы, якія не прадстаўляюць аніякую лацінскую літару, размяшчаюцца ў канцы.
| Сімвал | Прыклады | Апісанне |
|---|---|---|
| A | ||
| [a] (праслухаць ) | Беларуская галава [ɣalaˈva], нямецкая Mann, французская gare | |
| [ä] (праслухаць ) | Традыцыйная кітайская 他 tā, амерыканская англійская father, іспанская casa, французская patte | |
| [ɐ] (праслухаць ) | RP cut, нямецкая Kaiserslautern | |
| [ɑ] (праслухаць ) | RP father, Французская pâte, нідэрландская bad | |
| [ɑ̃] (праслухаць ) | Французская Caen, sans, temps | Насавая [ɑ]. |
| [ɒ] (праслухаць ) | RP cot | |
| [ʌ] (праслухаць ) | Амерыканская англійская cut | |
| [æ] (праслухаць ) | RP cat | |
| B | ||
| [b] (праслухаць ) | Беларуская бэлька | |
| [ɓ] (праслухаць ) | Суахілі bwana | |
| [β] (праслухаць ) | Іспанская la Bamba, руанда abana «дзеці», Карэйская 무궁화 [muɡuŋβwa̠] mugunghwa | |
| [ʙ] (праслухаць ) | Ніаская simbi [siʙi] «ніжняя сківіца» | Падобна на плявок. |
| C | ||
| [c] (праслухаць ) | Турэцкая kebap «кебаб», Чэшская stín «цень», грэчаская και «і» | |
| [ç] (праслухаць ) | Нямецкая Ich | |
| [ɕ] (праслухаць ) | Польская ściana, традыцыйная кітайская 西安 Xi'an | |
| [ɔ] (праслухаць ) | гл. O | |
| D | ||
| [d] (праслухаць ) | Англійская dad | |
| [ɗ] (праслухаць ) | Суахілі Dodoma | Як [d] з глытком. |
| [ɖ] (праслухаць ) | Амерыканская англійская harder | |
| [ð] (праслухаць ) | Англійская the, bathe | |
| [dz] (праслухаць ) | Англійская adds, Italian zero | |
| [dʒ] (праслухаць ) | Англійская judge | |
| [dʑ] (праслухаць ) | Польская niedźwiedź «мядзведзь» | Як [dʒ], але мяккі. |
| [dʐ] (праслухаць ) | Беларуская джала | |
| E | ||
| [e] (праслухаць ) | Іспанская fe; Французская clé, нямецкая Klee | |
| [ɘ] (праслухаць ) | Аўстралійская англійская bird | |
| [ə] (праслухаць ) | Англійская above, хіндзі ठग [ʈʰəɡ] «злодзей» | |
| [ɚ] (праслухаць ) | Амерыканская англійская runner | |
| [ɛ] (праслухаць ) | Англійская bet | |
| [ɛ̃] (праслухаць ) | Французская Saint-Étienne, vin, main | Насавы [ɛ]. |
| [ɜ] (праслухаць ) | RP bird (доўгі) | |
| [ɝ] (праслухаць ) | Амерыканская англійская bird | |
| F | ||
| [f] (праслухаць ) | Англійская fun | |
| [ɟ] (праслухаць ) | гл. J | |
| [ʄ] (праслухаць ) | гл. J | |
| G | ||
| [ɡ] (праслухаць ) | Беларуская агрэст, англійская gag | (Павінна гучаць як  . Не адрозніваецца ад лацінскага «g») |
| [ɠ] (праслухаць ) | Суахілі Uganda | Як [ɡ], вымаўленае з глытком. |
| [ɢ] (праслухаць ) | Як [ɡ], але глыбей у глотцы. Можна знайсці ў фарсі і некаторых арабскіх дыялектах для /q/, як у Muammar Gaddafi. | |
| [ʒ] (праслухаць ) | гл. Z | Англійская beige. |
| H | ||
| [h] (праслухаць ) | Амерыканская англійская house | |
| [ɦ] (праслухаць ) | Англійская ahead, калі вымаўляецца хутка. | |
| [ʰ] | Дадатковы штуршок паветра ў англійскай, французкай або іспанскай [t]. Параўнайце top [tʰɒp] са stop [stɒp]. | |
| [ħ] (праслухаць ) | Арабская مُحَمَّد Muhammad | Далёка ніжэй у горле, як [h], але мацней. |
| [ɥ] (праслухаць ) | гл. Y | |
| [ɮ] (праслухаць ) | гл. L | |
| I | ||
| [i] (праслухаць ) | Англійская sea, французская ville, іспанская Valladolid | |
| [ɪ] (праслухаць ) | Англійская sit | |
| [ɨ] (праслухаць ) | Беларуская ты | |
| J | ||
| [j] (праслухаць ) | Беларуская яйка [ˈjajka] | |
| [ʲ] | Беларуская Ленін [ˈlʲenʲɪn] | |
| [ʝ] (праслухаць ) | Іспанская cayo (some dialects) | Як [j], але мацней. |
| [ɟ] (праслухаць ) | Турэцкая gör «бачыць», Чэшская díra «дзіра» | |
| [ʄ] (праслухаць ) | Суахілі jambo | Як [ɟ] з глытком. |
| K | ||
| [k] (праслухаць ) | Беларуская Кот | |
| L | ||
| [l] (праслухаць ) | Англійская leaf | |
| [ɫ] (праслухаць ) | Руская малый [ˈmɑɫɨj], англійская wool | |
| [ɬ] (праслухаць ) | Валійская llwyd [ɬʊɪd] «шэры» Зулу hlala [ɬaːla] «сядзець» | |
| [ɭ] (праслухаць ) | Як [l], але язык завіты і адцягнуты назад. | |
| [ɺ] | Нібы [l] і [ɾ] вымаўляюцца разам. | |
| [ɮ] (праслухаць ) | Зулу dla «есці» | |
| [ʟ] (праслухаць ) | ||
| M | ||
| [m] (праслухаць ) | Англійская mime | |
| [ɱ] (праслухаць ) | Англійская symphony | Як [m], але вусны кранаюцца зубоў як пры [f]. |
| [ɯ] (праслухаць ) | гл. W | |
| [ʍ] (праслухаць ) | гл. W | |
| N | ||
| [n] (праслухаць ) | Беларуская ноч | |
| [ŋ] (праслухаць ) | Англійская sing, маары nga | |
| [ɲ] (праслухаць ) | Іспанская Peña, французская champagne | |
| [ɳ] (праслухаць ) | Хіндзі वरुण [ʋəruɳ] Varuna | |
| [ɴ] (праслухаць ) | Кастыльская іспанская Don Juan [doɴˈχwan] | |
| O | ||
| [o] (праслухаць ) | Іспанская no, французская eau, нямецкая Boden | |
| [ɔ] (праслухаць ) | Нямецкая Oldenburg, французская Garonne | |
| [ɔ̃] (праслухаць ) | Французская Lyon, son | Насавы [ɔ]. |
| [ø] (праслухаць ) | Французская feu, bœufs, нямецкая Goethe | Як [e], але вусны закругленыя як пры [o]. |
| [ɵ] (праслухаць ) | Нідэрландская hut, французская je, Шведская dum | |
| [œ] (праслухаць ) | Французская bœuf, seul, нямецкая Göttingen | Як [ɛ], але вусны закруглены як пры [ɔ]. |
| [œ̃] (праслухаць ) | Французская brun, parfum | Насавы [œ]. |
| [ɶ] (праслухаць ) | ||
| [θ] (праслухаць ) | гл. Іншыя | |
| [ɸ] (праслухаць ) | гл. Іншыя | |
| P | ||
| [p] (праслухаць ) | Беларуская паліца | |
| Q | ||
| [q] (праслухаць ) | Арабская قُرْآن Qur’ān | |
| R | ||
| [r] (праслухаць ) | Беларуская рыба,Іспанская perro, шатландская borrow | |
| [ɾ] (праслухаць ) | Іспанская pero, тагалог daliri, малайская kabar, амерыканская англійская kitty/kiddie | |
| [ʀ] (праслухаць ) | Нідэрландская rood і нямецкая rot (some speakers) | |
| [ɽ] (праслухаць ) | Урду ساڑی [sə.ɽək] «дарога» | |
| [ɹ] (праслухаць ) | RP borrow | |
| [ɻ] (праслухаць ) | Тамільская புழு Puḻu «чарвяк», традыцыйная кітайская 人民日报 Rénmín Rìbào «Народны Штодзённік», амерыканская англійская borrow, butter | |
| [ʁ] (праслухаць ) | Французская Paris, нямецкая Riemann (у некаторых дыялектах) | |
| S | ||
| [s] (праслухаць ) | Беларуская сонца | |
| [ʃ] (праслухаць ) | Англійская shoe | |
| [ʂ] (праслухаць ) | Беларуская мошкі, традыцыйная кітайская 少林 (Shàolín) | Акустычна падобны да [ʃ], але язык завіты або зацягнуты назад. |
| T | ||
| [t] (праслухаць ) | Англійская tot, stop | |
| [ʈ] (праслухаць ) | Хіндзі ठग [ʈʰəɡ] (thug) «thief» | |
| [ts] (праслухаць ) | Беларуская цагліна, англійская cats | |
| [tʃ] (праслухаць ) | Англійская church | |
| [tɕ] (праслухаць ) | Польская ciebie «цябе», традыцыйная кітайская 北京 Běijīng (listen ) | |
| [tʂ] (праслухаць ) | Беларуская час, традыцыйная кітайская 真正 zhēnzhèng | Як [tʃ] з языком, загнутым назад. |
| U | ||
| [u] (праслухаць ) | Беларуская пух, амерыканская англійская food, французская vous «you», нямецкая Schumacher | |
| [ʊ] (праслухаць ) | Англійская foot, нямецкая Bundesrepublik | |
| [ʉ] (праслухаць ) | Аўстралійская англійская food (доўгае) | Як [ɨ], але з вусны загнуты як пры вымаўленні [u]. |
| [ɥ] (праслухаць ) | гл. Y | |
| [ɯ] (праслухаць ) | гл. W | |
| V | ||
| [v] (праслухаць ) | Беларуская водар, англійская verve | |
| [ʋ] (праслухаць ) | Hindi वरुण [ʋəruɳə] «Varuna» | |
| [ɤ] (праслухаць ) | гл. Y | |
| [ɣ] (праслухаць ) | гл. Y | |
| [ʌ] (праслухаць ) | гл. A | |
| W | ||
| [w] (праслухаць ) | Беларуская поўны, англійская wow | |
| [ʷ] | Азначае гук пры скругленні вуснаў, як у англійскам rain | |
| [ʍ] (праслухаць ) | Англійская what (некаторыя дыялекты) | Нібы [h] і [w] вымаўляюцца разам |
| [ɯ] (праслухаць ) | Турэцкая kayık «caïque», шатландская гэльская gaol | |
| [ɰ] (праслухаць ) | Іспанская agua | |
| X | ||
| [x] (праслухаць ) | Беларуская хлеб [xlʲep], шатландская англійская loch, нямецкая Bach, іспанская joven | |
| [χ] (праслухаць ) | Паўночны стандарт нідэрландскай Scheveningen, кастыльская іспанская Don Juan [doɴˈχwan] | |
| Y | ||
| [y] (праслухаць ) | Французская rue, нямецкая Bülow | |
| [ʏ] (праслухаць ) | Нямецкая Düsseldorf | |
| [ɣ] (праслухаць ) | Беларуская гонар, іспанская suegro, арабская غَالِي ghālī і суахілі ghali «дарагое» | |
| [ɤ] (праслухаць ) | Традыцыйная кітайская 河南 Hénán, шатландская гэльская taigh | |
| [ʎ] (праслухаць ) | Італьянская tagliatelle, партугальская mulher | |
| [ɥ] (праслухаць ) | Французская lui | Нібы [j] і [w] прамаўляюцца разам. |
| Z | ||
| [z] (праслухаць ) | Беларуская зара | |
| [ʒ] (праслухаць ) | Англійская vision, французская journal | |
| [ʑ] (праслухаць ) | Польская źle, у некаторых выраянтах Рускай позже [ˈpoʑːe] | |
| [ʐ] (праслухаць ) | Беларуская жыр | |
| [ɮ] (праслухаць ) | гл. L | |
| Іншыя | ||
| [θ] (праслухаць ) | Англійская thigh, bath | |
| [ɸ] (праслухаць ) | Японская 富士 [ɸɯdʑi] Fuji, маары [ˌɸaːɾeːˈnuiː] wharenui | |
| [ʔ] (праслухаць ) | Англійская uh-oh, Hawai‘i, нямецкая die Angst | |
| [ʕ] (праслухаць ) | Арабская عَرَبِيّ ʻarabī «арабская мова» | |
| [ǀ] (праслухаць ) | Англійская tsk-tsk! або tut-tut!, зулу icici «завушніца» | |
| [ǁ] (праслухаць ) | Англійская tchick! tchick!, зулу ixoxo «жаба» | |
| [ǃ] (праслухаць ) | Зулу iqaqa «тхор» | |
| [ʘ] (праслухаць ) | ǂ’Amkoe ʘoa «два» | Нібы гук цалавання. |
| [ǂ] (праслухаць ) | Khoekhoe ǂgā-amǃnâ [ǂàʔám̀ᵑǃã̀] «класці ў рот» | Нібы імітацыя гуку жавання. |
Пазнакі, якія дадаюцца да літар
Зверху, знізу, перад або пасля літар могуць дадавацца некаторыя пазнакі.
| Сімвал | Прыклады | Апісанне |
|---|---|---|
| Signs above a letter | ||
| [ã] | Французская vin blanc [vɛ̃ blɑ̃] «white wine» | |
| [ä] | Portuguese vá [vä] «go» | |
| [ă] | Англійская police [pə̆ˈliˑs] | |
| Signs below a letter | ||
| [a̯] | Англійская cow [kʰaʊ̯], koi [kʰɔɪ̯] | |
| [n̥] | Англійская boy [b̥ɔɪ̯], doe [d̥oʊ̯] (see also) | Гучыць як гучны шопат; [n̥] гучыць як шопат з дыханнем праз нос. [l̥] сустракаецца ў тыбецкім Лхаса. |
| [n̩] | Англійская button | |
| [d̪] | Беларуская дар, іспанская dos, французская deux | Вельмі распаўсюджаная з’ява ў беларускай фанетыцы |
| Signs next to a letter | ||
| [kʰ] | Англійская come | |
| [k’] | Зулу ukuza «come» | |
| [aː] | Англійская shh! [ʃː] | |
| [aˑ] | RP caught [ˈkʰɔˑt] | |
| [ˈa] | pronunciation [pɹ̥əʊ̯ˌnɐnsiˈeɪʃn̩] | |
| [ˌa] | ||
| [.] | Англійская courtship [ˈkʰɔrt.ʃɪp] | |
Камп’ютарны ўвод з выкарыстаннем наэкраннай клавіятуры
Даступны клавіятуры МФА анлайн і яны пакрываюць шэраг сімвалаў МФА і дыякрытык:
Для iOS існуюць раскладкі клавіятуры з МФА, напр. IPA Phonetic Keyboard.
Спасылкі
- Афіцыйная інтэрактыўная табліца МФА з апісаннем літар, аўдыя і дапамогай па ўводзе
- Табліца вымаўлення МФА з аўдыя
- MRI відэа з вырабам гукаў для табліц МФА
- Ultrasound і MRI відэа з вырабам гукаў для табліц МФА
- Атрыманне JAWS 6.1 каб распазнаваць «экзатычныя» сімвалы Унікоду
- IPA Reader — анлайн сінтэзатар МФА з выкарыстаннем Amazon Polly
- User:IagoQnsi/ipareader — карыстальніцкі скрыпт, які выкарыстоўвае IPA Reader
- Wiki IPA Speaker — Пашырэнне для браўзераў, занаваных на Chromium
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
This article uses material from the Wikipedia Беларуская article Вікіпедыя:МФА, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Матэрыял даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначана іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.