Язэп Горыд

 

 

 

 

Нарадзіўся ў Адэсе. Маці Браніслава Янкоўская. У Марыюпалі скончыў школу. Пайшоў на фронт Першай сусьветнай вольнапісаным. На Кубані далучыўся да польскага войска Люцыяна Жалігоўскага, у складзе якога — праз Бэсарабію і Галіцыю — тройчы паранены стралец Язэп дайшоў у 1921 годзе да Вільні.

У 1923—1928 гадах навучаўся на Мастацкім факультэце Віленскага ўнівэрсытэту. Займаўся прыкладной і станковай графікай, станковым і манумэнтальным жывапісам.

У 1925 годзе ён аздобіў выданьне фальклярыста і музыказнаўцы Антона Грыневіча «Беларускі дзіцячы сьпеўнік». У сьнежні 1926 году распрацаваў лягатып Грамадоўскай газэты «Narodny zwon». Да 1928 году вядучы мастак сатырычнага часопісу «Маланка», афармляў кнігі М. Багдановіча «Вянок» (2-е выданьне), М. Васілька «Шум баравы», М. Танка «Журавінавы цьвет», Р. Шырмы «Беларускія народныя песьні», Я. Станкевіча «Беларускія (крывіцкія) казкі», заходнебеларускія падручнікі.

Сымон Рак-Міхайлоўскі замовіў партрэты Якуба Коласа і Янкі Купалы. У менскім музэі Купалы захоўваецца графічны адбітак партрэта песьняра аўтарства Ніны Сасноўскай і Язэпа Горыда. Спадарыня Ніна зрабіла алоўкавы малюнак, а Горыд перавёў яго на літаграфскі камень.

У чэрвені 1928 году Горыда «адмыслова запрасілі» паўдзельнічаць у выстаўцы, што павінна была адбыцца ў памяшканьні рэстарацыі Ўрублеўскіх (на рагу Міцкевіча і Арэшкоўскага), на якую даслаў свае тры працы і вядомы мастак Людамір Сьляндзінскі.

Паціху адыходзіць ад малааплочваемай працы над беларускімі выданьнямі. Атрымлівае памяшканьне пад часовую майстэрню ў бэрнардынскіх мурах, дзе выконвае першую манумэнтальную замову, якая істотна падмацавала яго фінансавы стан. У 1929 годзе ўдзельнічае ў дзьвюх выстаўках: у Вільні і Познані са сваімі станковымі творамі.

З 1928 году навучаўся ў Парыжы, дзе рабіў свае выстаўкі ў 1925, 1928, 1930 гадох. У 1930 годзе пасьля сваёй выстаўкі ў Галерэі Зак вяртаецца ў Вільню.

Па вяртаньні робіцца папулярным мастаком, мае шмат замоваў. Удзельнічаў у распачатай 14 чэрвеня 1931 году выстаўцы, прымеркаванай да запачаткаваньня музэю сучаснага мастацтва. Прэзэнтаваў свае працы на І Выстаўцы твораў віленскіх мастакоў у Друскеніках. Ад пачатку 1932 году, тры гады запар, яго выставы атрымлівалі рэзананс у Варшаве. Год працаваў над замовай па выкананьні вітражу і фрэсак у прэзэнтацыйнай зале віленскага гарнізоннага казіно, у якой прадставіў сымбалічныя сцэны вызваленьня і адраджэньня Польшчы, што было ўспрынята замоўцамі патэтычна.

У кастрычніку 1932 году зладзіў пэрсанальную выстаўку з 50-ці твораў. Тады ж, у 1930-я гады, зрабіў сграфіта на адміністрацыйным будынку, што на вуліцы Дамініканскай. У агульную, трохколерную кампазыцыю расьлінна-дэкаратыўнага арнамэнту, побач зь нябесным апекуном Вільні, навечна пасяліў Скарынаўскі відарыс, што захаваўся да сёньня.

Паводле некаторых зьвестак, загінуў у часе бамбаваньня Варшавы 1 верасьня 1939 году. Паводле іншых зьвестак загінуў пад Вільняй.

Вільня

 

Дасюль захаваўся аб’ёмны росьпіс у беларускім стылі, з выкарыстаньнем малюнкаў з гравюраў Скарыны каляровымі тынкоўкамі (сграфіта) будынку на вуліцы Дамініканская.

Летувіскі мастацкі музэй

• Партрэт скульптара Рафала Яўхімовіча, 1929, год набыцьця 1956
• Вільня, Лукішкі, пляц узімку 1932, год набыцьця 1958
• Віленская бажніца сьв. Яна з усходняга боку і дамы на вуліцы сьвятога Міхала (бяз году)

Нацыянальны музэй у Варшаве

• Нёман з рыбакамі на беразе
• Узгорак

У цэнтральным дзяржаўным архіве Летувы захоўваюцца яго заліковая кніжка, фота, даведкі ўнівэрсытэту.

• Сяргей Гвазьдзёў. Пілігрымка мастака Язэпа Горыда. // Новы Час : газэта. — 2 красавіка 2010.

  Язэп Горыд — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

• Фатаздымак Горыда Польскі нацыянальны лічбавы архіў
• Фатаздымак Горыда каля віража з Пагоняй, выкананай для афіцэрскага казіно, 1936, Польскі нацыянальны лічбавы архіў
• Праект вітража, выкананай для афіцэрскага казіно, 1936, Польскі нацыянальны лічбавы архіў
• Праект вітража, выкананай для афіцэрскага казіно, 1936, Польскі нацыянальны лічбавы архіў
• Карціна «Экспар каней», 1930—1939, Польскі нацыянальны лічбавы архіў
• Карціна «Гута», 1938, Польскі нацыянальны лічбавы архіў
• Карціна «Льнярства», 1930—1939, Польскі нацыянальны лічбавы архіў
• Фрэска ў прамыслова-гандлёвай хаце ў Вільні, 1938, Польскі нацыянальны лічбавы архіў
• Фрагмэнт пляфону ў Вялікай залі гарнізоннга казіно ў Вільні, травень 1935, Польскі нацыянальны лічбавы архіў