Зьдзе́цельскі раён (афіцыйная назва — Дзя́тлаўскі раён) — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка на паўднёвым усходзе Гарадзенскай вобласьці Беларусі.
Плошча раёну складае 1,5 тыс. км². Насельніцтва на 2018 год — 24 351 чалавек. Адміністрацыйны цэнтар — места Зьдзецел.
Зьдзецельскі раён | |
(Дзятлаўскі раён) | |
Агульныя зьвесткі | |
---|---|
Краіна | Беларусь |
Статус | раён Беларусі |
Уваходзіць у | Гарадзенская вобласьць |
Адміністрацыйны цэнтар | Зьдзецел |
Дата ўтварэньня | 15 студзеня 1940 |
Кіраўнік | Андрэй Садоўскі[d] |
Насельніцтва (2018) | 24 351 |
Шчыльнасьць | 15,8 чал./км² |
Плошча | 1542,67 км² |
Вышыня па-над узр. м. · сярэдняя вышыня | 152 м |
Месцазнаходжаньне Зьдзецельскага раёну | |
Мэдыя-зьвесткі | |
Часавы пас | UTC +3 |
Тэлефонны код | +375-15-63 |
Паштовыя індэксы | 231 4хх |
Афіцыйны сайт | |
Дадатковыя мультымэдыйныя матэрыялы |
Зьдзецельскі раён мяжуе з Зэльвенскім, Лідзкім, Мастоўскім, Наваградзкім, Слонімскім і Шчучынскім раёнамі Гарадзенскай вобласьці, на паўднёвым захадзе — зь Берасьцейская вобласьцю.
У 1939 годзе Зьдзецел увайшоў у БССР, дзе 15 студзеня 1940 году атрымаў афіцыйны статус пасёлку гарадзкога тыпу і стаў цэнтрам раёну Баранавіцкай вобласьці (з 8 студзеня 1954 году ў складзе Гарадзенскай вобласьці). З 4 траўня 1945 году да 8 студзеня 1954 году цэнтар раёну знаходзіўся ў мястэчку Наваельні. 25 сьнежня 1962 году Зьдзецельскі раён расфармавалі, яго тэрыторыя ўвайшла ў склад Лідзкага, Наваградзкага і Слонімскага раёнаў. 6 студзеня 1965 году раён аднавілі ў складзе Гарадзенскай вобласьці.
Зьдзецельскі раён знаходзіцца ў заходнебеларускай фізыка-геаграфічнай правінцыі. Тэрыторыя раёну разьмяшчаецца ў межах Нёманскай нізіны на поўначы і захадзе, на ўсходзе — у падножжа Наваградзкага ўзвышша. Рэльеф узьнёсла-раўнінны. Пераважаюць вышыні 140—200 мэтраў над узроўнем мора. Найвышэйшы пункт — 283 мэтры (на паўночны ўсход ад места Зьдзецел).
Карысныя выкапні: торф, пяскова-жвіровы матэрыял, будаўнічыя пяскі, крэйда, гліны, бузы, радонавыя воды.
Клімат умерана кантынэнтальны. Сярэдняя тэмпэратура студзеня -6,1 °С, ліпеня 17,6 °С. Сярэднярочная колькасьць ападкаў складае 620 мм. Працягласьць вэгетацыйнага пэрыяду 193 дні.
Пад лесам, пераважна хваёвым, 42% тэрыторыі. У раёне знаходзіцца частка ляндшафтавага заказьніку дзяржаўнага значэньня Ліпічанская пушча.
Галоўная рака — Нёман з прытокамі Маўчадкаю зь Зьдзецелкай і Шчарай з Пад’яворкай. На тэрыторыі раёну разьмешчанае Гезгальскае вадасховішча.
Паводле перапісу 2009 году:
Дзейсныя рэлігійныя супольнасьці:
Сельскую гаспадарку раёну прадстаўляюць 15 сельскагаспадарчых вытворчых каапэратываў. Асноўныя галіны сельскай гаспадаркі: мяса-малочная жывёлагадоўля, вырошчваюць збожжавыя, бульбу, кармавыя культуры, лён.
На тэрыторыі раёну дзейнічаюць прадпрыемствы: харчовай і лёгкай прамысловасьці, будаўнічых матэрыялаў, дрэваапрацоўчай прамысловасьці.
Па тэрыторыі раёна праходзіць чыгуначная лінія Ліда — Баранавічы, аўтамагістраль Ліда — Слонім — Быцень, аўтамабільная дарога дзяржаўнага значэньня Зьдзецел — Наваградак — Любча.
Захаваліся помнікі архітэктуры і садова-паркавага мастацтва: каталіцкая капліца (1928) у в. Азяраны, сядзіба Пратасевічаў (пач. ХХ ст.) у в. Боркі, Сьвята-Петра-Паўлаўская царква (1875) у в. Вензавец, Сьвята-Крыжаўзьвіжанская (Траецкая) царква (1897) у в. Вайневічы, Сьвята-Георгіеўская царква (1866) у в. Вялікая Воля, Сьвята-Духаўская царква (пач. ХХ ст.) у в. Горка, Сьвята-Пакроўская царква (пач. ХХ ст.) і касьцёл Сьвятога Антонія (пач. ХХ ст.) у в. Дварэц, вадзяны млын (1875) у в. Дварэц, сядзіба ў в. Жыбарты (1819), паркі ў мястэчку Казлоўшчына (ХІХ ст.) і в. Жукоўшчына (ХІХ ст.), Сьвята-Ўсьпенская царква (пач. ХХ ст.) у мястэчку Казлоўшчына, каталіцкая капліца (1908) ў в. Лапушна, Сьвята-Мікалаеўская царква (1850) у в. Нагародавічы, Сьвята-Раства-Багародзіцкая царква (кан. ХІХ ст.) і касьцёл Найсьвяцейшага Сэрца Езуса (1936) у мястэчку Наваельня, Сьвята-Барыса-Глебская царква (ХІХ) у в. Накрышкі, касцёл (1822) у в. Нянадавічы, касьцёл сьвятых Анёлаў-ахоўнікаў (1840) у в. Раготна, касьцёл сьвятога Язэпа (пач. ХХ ст.) у в. Руда Яварская, Сьвята-Раства-Багародзіцкая царква (1926) у в. Явар.
У складзе раёну гарадзкія пасёлкі Казлоўшчына і Наваельня, 223 сельскія населеныя пункты, 10 сельсаветаў: Вензавецкі, Войневіцкі, Данілавіцкі, Дварэцкі, Зьдзецельскі, Жукоўшчынскі, Казлоўшчынскі, Мяляхавіцкі, Парэцкі сельсаветы.
This article uses material from the Wikipedia Беларуская (тарашкевіца) article Зьдзецельскі раён, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Зьмест даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначанае іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (тарашкевіца) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.