Во́льна — вёска ў Беларусі, на рацэ Рудзіцы.
Цэнтар сельсавету Баранавіцкага раёну Берасьцейскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 678 чалавек. Знаходзіцца за 30 км на паўночны ўсход ад Баранавічаў, за 14 км ад чыгуначнай станцыі Пагарэльцы; на аўтамабільнай дарозе Сталавічы — Мір.
Вольна | |
трансьліт. Voĺna | |
Траецкая царква | |
Краіна: | Беларусь |
Вобласьць: | Берасьцейская |
Раён: | Баранавіцкі |
Сельсавет: | Вольнаўскі |
Насельніцтва: | 678 чал. (2010) |
Часавы пас: | UTC+3 |
Тэлефонны код: | +375 163 |
Паштовы індэкс: | 225367 |
СААТА: | 1204807016 |
Нумарны знак: | 1 |
Геаграфічныя каардынаты: | 53°17′54″ пн. ш. 26°13′49″ у. д. / 53.29833° пн. ш. 26.23028° у. д. 26°13′49″ у. д. / 53.29833° пн. ш. 26.23028° у. д. |
± Вольна | |
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы |
Вольна — старажытная вёска на гістарычнай Наваградчыне. Да нашага часу тут захаваліся сядзібна-паркавы комплекс Сьлізняў, помнік архітэктуры і садова-паркавага мастацтва XVIII—XIX стагодзьдзяў, і царква Сьвятой Тройцы ў стылі віленскага барока, помнік архітэктуры XVIII ст. Сярод мясцовых славутасьцяў вылучаліся манастыр базылянаў (XVIII ст.), зруйнаваны расейскімі ўладамі, і палац Сьлізьняў (XIX ст.), зруйнаваны савецкімі ўладамі.
Упершыню ўпамінаецца ў сярэдзіне XVI ст. як сяло Вольнае. У 1567 годзе маёнтак знаходзіўся ў валоданьні Юрыя Хадкевіча, які выстаўляў у войска 4 коньнікі. У 1571 годзе Вольна перайшла да Соф’і Слуцкай, а пазьней да Астафея Валовіча. У гэты час на тэрыторыі сядзібы былі 4 дамы, скляпы («піўніцы»), бровар, іншыя гаспадарчыя будынкі. Каля маёнтку разьмяшчаліся царква, млын і карчма.
У 1632 годзе ўладальнікі Вольна стольнік наваградзкі Крыштап Каменскі і яго жонка Алена Друцкая-Горская фундавалі ў вёсцы царкву і манастыр базылянаў. У 1768 годзе базыляне збудавалі ў Вольне мураваную царкву Сьвятой Тройцы. Пры базылянскім манастыры існавала школа, у якой навучаўся мастацтвазнавец, архітэктар і скульптар Рафал Сьлізень.
У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Вольна апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, у Чэрніхаўскай воласьці Наваградзкага павету. Некаторы час у маёнтку працаваў паэт Ян Чачот.
У 1839 годзе расейскія ўлады ліквідавалі манастыр базылянаў. У яго будынкі ў 1840 годзе перавялі жаночы манастыр Маскоўскага патрыярхату з Наваградку, які праіснаваў да 1873 году. У 1879 годзе мясцовы прыход налічваў каля 5 тыс. вернікаў (зь іх 5 % пісьменных). На 1886 год у сяле Вольне быў 61 двор, дзеяла царква, працавала народная вучэльня (адкрылася ў 1863 годзе), побач зь сялом — вінакурны завод і млын. У 1890 годзе адкрылася царкоўна-прыходзкая школа. Паводле вынікаў перапісу 1897 году, у Вольне было 99 двароў, дзеяла царква, працавалі народная вучэльня (у 1900 годзе 100 хлопчыкаў, настаўніца Г. Тарановіч), хлебазапасны магазын, кузьня, шынок; існаваў помнік у гонар вызваленьня сялянаў ад прыгоннай залежнасьці. На 1909 год — 107 двароў.
25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Вольна абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яна ўвайшла ў склад Беларускай ССР. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году Вольна апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, у Чэрніхаўскай гміне Баранавіцкага павету Наваградзкага ваяводзтва. У гэты час тут было 125 двароў, побач зь вёскай існаваў аднайменны фальварак (7 двароў). 27 сьнежня 1925 году Вольна стала цэнтрам гміны.
У 1939 годзе Вольна ўвайшла ў БССР, дзе 12 кастрычніка 1940 году стала цэнтрам сельсавету Гарадзішчанскага раёну, з 25 сьнежня 1962 году Баранавіцкага раёну Баранавіцкай, з 8 студзеня 1954 году Берасьцейскай вобласьцяў. У Другую сусьветную вайну з чэрвеня 1941 да 7 ліпеня 1944 году вёска знаходзілася пад нямецкай акупацыяй.
На 1970 год у Вольне было 336 двароў, на 1992 год — 341, на 1998 год — 370, на 2005 год — 316. У 2000-я гады Вольна атрымала афіцыйны статус аграгарадку.
У Вольне працуюць сярэдняя школа, лякарня, амбуляторыя, дом культуры, бібліятэка, пошта.
Цэнтар экспэрымэнтальнай базы «Вольна-Чэрніхава».
Дзее Вольнаўскі краязнаўчы музэй (адкрыўся ў 1995 годзе пры школе). Будынак дома культуры ўпрыгожвае мэмарыяльная дошка ў памяць скульптара Рафала Сьлізьня.
Вольна — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
This article uses material from the Wikipedia Беларуская (тарашкевіца) article Вольна, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Зьмест даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначанае іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (тарашкевіца) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.