Ўільям Тындэйл: ангельскі навуковец, пратэстанцкі рэфарматар

Вядомы як перакладчык Бібліі на ангельскую мову. У ягоных працах заўважны ўплыў Эразма Ратэрдамскага й Мартына Лютэра.

Ўільям Тындэйл
William Tyndale
Род дзейнасьці	рэфармацыйны дзяяч, перакладчык
Дата нараджэньня	1494
Месца нараджэньня	Глостэр, Ангельшчына
Дата сьмерці	6 кастрычніка 1536
Месца сьмерці	Вілвардэ[d], Бэльгія
Прычына сьмерці	катаваньні[d]
Грамадзянства	ангелец
Месца вучобы	Хэртфард-каледж[d] Magdalen College School[d] Katharine Lady Berkeley's School[d]
Занятак	тэоляг, мовазнаўца, перакладнік, пісьменьнік, перакладнік Бібліі
Навуковая сфэра	хрысьціянства і пераклад Бібліі[d]
Ўільям Тындэйл у Вікісховішчы

Ягоная рэфарматарская дзейнасьць прывяла да абвінавачваньня ў ерасі і сьмяротнага пакараньня. Частковыя пераклады Бібліі па-ангельску існавалі яшчэ зь VII стагодзьдзя, аднак з-за распаўсюду Бібліі Ўайкліфа мець ангельскія пераклады было забаронена (хоць на той час ужо існавалі пераклады Бібліі на мностве эўрапейскіх моваў), а парушэньне гэтага закону каралася сьмерцю.

У 1512 року Ўільям Тындэйл атрымаў званьне бакаляўра мастацтваў у Магдален-Голе (цяпер коледж Гертфарда(en)) Оксфардзкага ўнівэрсытэту. У 1515 атрымаў званьне майстра мастацтваў, што дазволіла яму пачаць навучаньне багаслоўю. У 1517—1521 роках Ўільям Тындэйл займаўся філялёгіяй у Кембрыдзкім унівэрсытэце.

Вывучыўшы сачыненьні свайго сучасьніка Эразма Ратэрдамскага, ён апынуўся пад моцным іхным уплывам і ўмацаваўся ў думцы, што людзі павінны мець магчымасьць чытаць Біблію на роднай мове. Пасьля таго, як ангельскія царкоўныя ўлады перашкодзілі перакладу Бібліі на ангельскую, ён пачаў працаваць у Сьвятой Рымскай імпэрыі на сродкі, атрыманыя ад лёнданскіх купцоў. Арыгінальнымі тэкстамі для перакладу Ўільям абраў Біблію на грэцкай мове й іўрыце.

Да 1525 году Тындэйл скончыў пераклад Новага Запавету, які, нягледзячы на ўсе забароны, адразу апынуўся запатрабаваным у Ангельшчыне. Пасьля гэтага пачаў пераклад Старога Запавету. Аднак улады забаранілі пераклад Тындэйла, а лёнданскі біскуп скупіў вялікую колькасьць асобнікаў і зладзіў іхняе ўрачыстае спаленьне. Тындэйл двойчы падвяргаў свой ​​пераклад Новага Запавету дбайнаму рэдагаваньню, а да 1566 году выйшла саракавое па ліку выданьне.

У 1535 годзе Тындэйл быў схоплены ў Антвэрпэне ў Бэльгіі і абвінавачаны ў герэзіі. У 1536 року ён быў асуджаны да сьмяротнага пакараньня, задушаны і спалены на вогнішчы непадалёк ад Брусэлю каля 6 кастрычніка таго ж году.

Да таго моманту ўжо было надрукавана 50 тысячаў асобнікаў Новага Запавету, якія натхнілі наступных шматлікіх перакладчыкаў Бібліі. Цягам чатырох гадоў на замову караля Генрыха VIII былі выдадзеныя чатыры ангельскія пераклады Бібліі — у тым ліку і Генрыхава Вялікая Біблія(en) — усе заснаваныя на працы Тындэйла.

• Творы Ўільяма Тындэйла  (анг.) ў праекце «Гутэнбэрг»
• Партрэты Ўільяма Тындэйла ў лёнданскай Нацыянальнай партрэтнай галерэі
• Таварыства Тындэйла  (анг.)