El baxkir o baxquir ( башҡорт теле (?·i) ) ye una llingua túrquica.
Baxkir, Baxquir Башҡортса / Bašqort | |
---|---|
Faláu en | Rusia, Uzbequistán, Kazakstán |
Falantes | 1 379 700 |
Familia | Altaica |
Alfabetu | Cirílicu |
Estatus oficial | |
Oficial en | Plantía:Xeodatos Bashkortostán Baskortostán (República Autónoma de Rusia) |
Reguláu por | Nun ta reguláu |
Códigos | |
ISO 639-1 | ba |
Distribución xeográfica del bashkir en territoriu del Imperiu rusu, según el censu de 1897 |
El censu de 2002 declaraba qu'había 1 379 700 falantes nativos de la llingua baxkir viviendo en Rusia.
La mayoría de los falantes de baxkir habiten na república de Baskortostán, según nos vecinos Tatarstan y Udmurtia. Un númberu sustancial de falantes viven nel Krai de Perm y en Chelyábinsk, Oremburgu, Sverdlovsk y óblast de Kurgán. Esisten importantes minoríes baxkires en Kazakstán y Uzbequistán.
Anque los baxkires yeren orixinariamente tribus úgriques o fineses, adoptaron la llingua bolgar. Tres la invasión mongola de Rusia, el kypchak fíxose más habitual, yá que yera l'idioma faláu pola mayoría de les tribus de la Horda Dorada.
El baxkir modernu, de la mesma que'l tártaru, que ye similar, toma los sos raigaños del grupu de llingües kipchak. Anguaño l'idioma tien munchos dialeutos, que son bien similares al tártaru. Nel pasáu, los baskrires usaben el tártaru como llingua escrita. Nel sieglu XV foi sustituyíu pol Chagatay (sicasí, según dellos historiadores, foi sustituyíu pola variante tártara antigua del Chagatay), que s'utilizó hasta 1923. Tanto'l tártaru como'l chagatay usaben la escritura árabe.
En 1923, creóse un sistema escritu pa la llingua baxkir. Tamién se creó un llinguaxe lliterariu propiu. De primeres utilizóse un alfabetu árabe modificáu. En 1930 foi sustituyíu por un alfabetu basáu nel llatín, que de la mesma foi reemplazáu por un alfabetu afechu del cirílicu en 1938.
L'alfabetu utilizáu pol baxkir ye'l mesmu que l'alfabetu rusu, col agregu de les siguientes lletres: Ә ә Ө ө Ү ү Ғ ғ Ҡ ҡ Ң ң Ҙ ҙ Ҫ ҫ Һ һ.
А а | Б б | В в | Г г | Ғ ғ | Д д | Ҙ ҙ | Е е |
Ё ё | Ж ж | З з | И и | Й й | К к | Ҡ ҡ | Л л |
М м | Н н | Ң ң | О о | Ө ө | П п | Р р | С с |
Ҫ ҫ | Т т | У у | Ү ү | Ф ф | Х х | Һ һ | Ц ц |
Ч ч | Ш ш | Щ щ | Ъ ъ | Ы ы | Ь ь | Э э | Ә ә |
Ю ю | Я я |
Composición vocálica:
Anterior | Central | Posterior | |
---|---|---|---|
ү, и | (и) | у | |
ө, е, өү, еү | о, ы, оу, ыу | ||
Posición inferior | ә, әү | а, ау |
This article uses material from the Wikipedia Asturianu article Idioma baskir, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). El conteníu ta disponible baxo los términos de la CC BY-SA 4.0 si nun s'indica otra cosa. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Asturianu (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.