Bioomn zyn vôgns klimoat en eirdrykskundig bepoald lik anêensluutnde ippervlaktn mê gelykoardige oemstandigheedn ip Eirde, lik gemêenschappn van plantn, bêestn en groendorganismn en zyn dikkers anzien lik ekostelsls.
Sommigte dêeln van d' eirde ên min of mêer dezeifste nie-leevnde (abiootiesche) of leevnde (biootiesche) faktôorn verspreid oovre e grôote ippervlakte, en schepn e kenmerknd ekostelsl oovre die landstreeke. Zukke grôote ekostelsls wordn bioomn genoamd. Bioomn wordn bepoald deur faktôorn lik den plantn-ipbow (lik boomn, grassn, sôortn bloarn (loof of noaldn)), afstand tusschn de plantn (bus, oafbus, savanne) en klimoat. In teegnstellienge mê ekozôonn, zyn bioomn nie bepoald deur genetiesche, taksonomiesche of iestooriesche gelykoardigeedn. Bioomn kunn dikkers êrkend wordn deur byzoendre patrôonn van ekologiesche sukcêsje en klimaksvegetoasje (e sôorte eevnwicht van 't platselik ekostelsl). 'n Ekostels ê veele biotoopn en e bioom is e belangryk leefgebied-type. Da latste is echtre e kompromies omdat 't ip zezeivn ekologiesch nie homogêen is. Sommigte vôorbeeldn van leefgebiedn (habitoatn) zyn vyvers, boomn, stroomn, kreekn, ruumtn in of oendre rotsn…
De biodiversiteit, in 't byzoendre de diversiteit van de fauna en van de subdominante plantn-vormn is ofanklik van de leevnlôoze faktôorn en van de biomassaproduuksje van de dominante vegetoasje. In bioomn van 't eirdippervlak is de biodiversiteit recht eevnreedig mê de produuksje-meuglikeedn, de beschikboareid van woatre en de temperateure .
Ekostreekn zyn gegroepeerd zowêl in bioomn lik in ekozôonn. De bioomn zyn in d' êeste plekke ingedêeld in :
Bioomn zyn dikkers bekend oendre platslikke noamn. Byvôorbeeld 't bioom van de "warmgemoatigde graslandn en struukgewassn" is algemêen bekend lik "steppe" in Middn-Azië, "prairie" in Nôord-Amerika, en "pampa" in Zuud-Amerika. Tropiesche graslandn zyn gekend lik "savanne" in Australië, mor in Zuud-Afrika êetn ze "veldt" (van 't Afrikoans).
Somtyds ka e hêel bioom 't oendrewerp zyn van beschermienge, in 't byzoendre in 't koadre van biodiversiteit-aksjeplann van 'n ofzoenderlik land.
't Klimoat is den oofdfaktor die de verspriedienge van de land-bioomn bepoalt. Tusschn de belankryke klimoat-faktôorn zyn :
E ploeg van bioloogn, in ipdracht van de Weirld Nateur-Stichtienge (WWF) oentwikklde 'n ekologiesche land-klassifikoasje die vêertien sôortn bioomn oendrescheidt ook genoamd belangryke leefgebied-typn, en verdêelde vors d' ippervlakte van d' eirde in 882 ekostreekn (sluut niewe Antarktiesche ekostreekn in, deur Terrauds et al. 2012). Iedre land-ekostreeke êt 'n aparte koode van de vorm XXnnNN (XX is de ekozôone, nn is de bioom-nuumro, NN is den individuêele nuumro). Die klassifikoasje wordt ook gebruukt by 't ipmoakn van de Global 200-lyste van ekostreekn lik is bepoald deur 't WWF vo vôorrank te geevn van beschermienge. De belangryke leefgebied-typn van 't WWF zyn :
This article uses material from the Wikipedia West-Vlams article Bioom, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). De inhoud is, tenzij anders aangegeven, beschikbaar onder CC BY-SA 4.0 Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki West-Vlams (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.