Deelonderwerp
Bus 'De Keuneleute' in Westrozebeke . (West-Vlams: keun , leute: plezier ) We kunn ôok nie vô iedr wordje 'n artikel goan schryven. Doarom stoat er ieronder un alfabetisch listje van ol de worden die zoen kunn typisch zyn.
Woordn die geweune een verbasterienge zyn van courante AN worden, of woa datter gêen deudelikke streke biestaot woa dazze gebruukt zyn goan vroeger of loate van de lyste gezwierd wirden. Fransche worden zyn interessant om te kyken oeverre dazze in 't binneland deuredriengen. Me zoen geirne ein dajje julder streke byschryft, liefst alfabetisch.
De gedetailleerde lyste van streekgebonden woorden geevn een zicht vanuut nen andrn oek ip oes Vlams.
Voen e lyste met uutdrukkiengn, moej up Wikipedia:Typische West-Vlamsche uutdrukkiengn zyn.
Invoern van woordn en gemêenten
Iedrêen es g’inviteerd om lokoale woordn of streken by te zettn. We zoen geirne ein dajje:
per sectie editeert, dus nie boven ip bewerkn duwen, de gemêenten alfabetisch zet, voe lange lysten es da’t gemakkelikste vô iedrêen de punctuoatie volgt (ne komma en ne blank achtre iedre gemêente) A
Dat komt van het frans ‘se mettre a l’abri ´ wat wil zeggen ‘zich schuilen’
Achterdoen, achterdoender Nadoen, nabootsen, imiteren, naäper, copy-cat; Je zyt en achterdoender gy : je oapt olles noa, oapn oapn olles noa Achternoene, achternoende Achter de noene, AN namiddag; vgl. Engels afternoon Adjoen ajuin --> Kykt noa andjoen Affeseren, avveseern, avanseern (affesoasie, avvesoasje) Vlug vooruitgaan, vlug voortdoen, snel opschieten Vôorutgaan, voart in zitten. Van 't Fransche "avancer". Zie ook Foetern . Affeseren: Brugge , Kortryk , Môoslee , Roeseloare , Yper , Mêende Poperienge, Wervik Avveseern: Blanknberge , Brugge , Roeseloare , Wervik Avanseern: Blanknberge , Linsele , Wervik Affesoasie: Kortryk Avvesoasje: Roeseloare Afseit, afzijds, afseits Buitenspel. Voetbalterm, van 't Iengelsche "offside". Akkelgat, oakelgat, akkelgoat, akkelweire, akkelère Eén die hakkelt, die onbegrijpelijke taal brabbelt Valle, iets dat slecht gedoan es en gevoarlik (misverstanden, onenigheden, complicaties) (Komt van "hakkelgaren", een vangnet dat gebruikt werd bij de patrijzenjacht) Akkelweiren, oakelweiren, oakeweiren Ruze moakn, in 't skeir liggn met iemand Akkerbuk, ukkepuk, netebuk, akrol, neutebuk 1. Klein ventje, kleine deugniet, kykt ôok noa Pernukkel, fernukkel 2. Pestkop, geniepigoard, nydigoard: kykt noa Nete, netekop, netebuk Aker, oakre Emmer --> Kykt noa sulle Seule Akketesse, aketisse Hagedis --> Kyk noa hakketesse een plaagstaart, in negatieve zin [Brugge] Akster, aster, astre, okstre Ekster Aleevn, leevn, leevne Lawoai; Stop ne kee mei aleevn te moakn , ---> kikt noa Leevn , Algelyk, olgelyk, oolgelyk, ooglik, olgelik, eglyk, ollik, oglyk 1.Toch. "Je goat algeliek mee". "'t Is egliek gin avanse: het brengt toch niets op" 2.Om 't even Allabadinne Arm in arm (allabadinne goan) Allee, pallier 1. Overloop van e trap 2. Aanloop/uitloop trap, traphal Aloam , alaam Werktuig, gereedschap Altemets, oltemets, ooltemets, otemets Toevallig, by toeval, soms (Ei je oltemets myne bril nie gezien ?) Altope, oltôpe, ooltôpe, oltegoare Allemaal tesamen, alles samen, alles ineens, in totaal Altroatie, antroatie, ontroatie Consternoatie, ontsteltenis, ontroering ('k Kostn nie me klappn van altroasje) Amballeern Inpakkn, verpakkn (Van 't Fransche "emballer") Ambrasseern Omhelzn (Van 't Fransche "embrasser") Ames Soort kapmes (van houwmes?), hakmes Anhouder, anouwre, anoudstre Lief, vrijer, bijzit, minnaar, minnares Andoenienge 1. Emotie, angesloagen, van AN aangedaan Je kosttige nie mêe klappn van d'andoenienge 2. Ziekte, dikkers ertinfarct sedert zyn andoenienge est'n dezelfdn nie mêe Andjoen , adjoen, adjuun, azuun Ui, ajuin Andoave (handhoave) AN handvat (vgl. Duuts: Handhabe) Anfel, anfulle, pôotje, en pôte Êentige (AN: handvol), en pôotje Angesiengeld Ipgedirkt, belachelik geklid Anjoagn (wederkerend), ipjoagn, upjoagn Zich haasten Ankern, (h)ankern Hunkeren, hevig naar iets verlangen, watertanden Styf noar etwa verlangn, verwoatern. Gif da kiend e spekke, 't zit 't ankern, nen ankeroare of enkereire Verwant mè AN: hunkeren, Engels: to hanker (for/after) An 'n ols, an d'n ols Kapot (entwodde an 'n ols elpen = entwodde no de wup elpen ), naar de knoppen, naar de vaantjes, om zeep (ols = AN hals) Anschartn, aftrapn, anzettn, antertn, zilzettn Onmiddelijk vertrekken, zich uit de voeten maken Iphoepelen, ofbollen, "skart et moar an" Anterneern, antreneern Trainen Antydn, antyn Ip of vô tyd, niet te loate (vgl: Iengels on time ) Antoud, ontoud, memoorje, memorie Geheugen Apeupri, appepri Ongeveer (Van 't Fransche: à peu près), by benoaderienge, min of meer Arlôozje, Orlôoizje, Orlôoize, orloozje, orlozzje, mo(e)nter Horloge, uurwerk - kik ôok ne kje noar Roape Assing Frans enseigne uithangbord Astrabansje, asterbansie, estrabangsje, strabansje, rommultienge Franse uitdrukking "extra ambiance" Ruzie, oproer, rumoer, ophef, wanorde Avance Zin, nut, baat, boat (in context: 't Es ol gin avance , het heeft allemaal geen zin). Van 't Fransche "avance". Averechts Links, verkeerd, tegendraads (cfr. keri-aafs). Avizig Slim (Van 't Fransche avis) B
Babbe gezwel, kwab aan de wang AN Bof (ziekte woavan da je koakn dikke kommn) Bachtn achter, achteraan, toilet, WC 1. Achter iets (ploatse, gêen tid), vb Bachtn de Kupe 2. 'k Goa na bachtn = noa 't vertrek (WC) goan Bakkn 1. Olle betêkenissn van AN bak/bakken 2. Toafelvoetbol speeln Bakndoe, jakndoe, benink, banink Maar ik toch niet (Engels: but I don't) "Ge zyt te dikke. Bakndoe." Bakdoe, bakkedoe Jawel, ik doe het wel (Engels: but I do) "Da keundje nit. Bakdoe, 'keune da wel." Ballesjiere , renne, rennekookre, toekter, toektre, toeter, rietse, jutekoekre, rudekokke, kaletoekter, ... Schommel. Van het Fransche balançoire Barberine, barberite Muskuseend (man=mascheloare, vrouw=doandinne) Barcadère, barcadaine Loskoaie, AN: aanlegsteiger (van 't Fransche: débarcadère) Barriere, barêele Spooroverweg met slagbomen Pôorte van ne wêi (weide) (gin Fransche uutsproake - uutgesprookn met iere ip 't ende) Ofsluutinge van nen yzerweug Barze, barzje (barge) 1. Binnvoartschip 2. Gildig vrouwmens Barvoets, barrevoets, berrevoets, barvoete Blootvoets Op blôte voetn, (zie 't Iengelske bare = blôot) Basche, basse, bastiere Zeil, dekzeil, zeildoek Baskule, basschuul Weegschaal, weegtoestel, weegbrug Bassn Blaffen, luid hoesten 1. Blaffn 2. Ard oesten (figuurlik) 1. Bassn (blaffn): Blanknberge , Kortryk , Môoslee , Roeseloare , Yper , Poperienge 2. Bassn (oesten): Blanknberge , Kortryk , Môoslee , Roeseloare , Yper , Wervik, Poperienge 3. Basten (blaffen) : Brugge Bassatse, bazatse, bazasse (Rug)tas om te goan werkn, pak en zak, knapzak. Van 't Fransche "besace" (knapzak) Bassing , bassieng van 't Frans : Bassain Kuip, waskuip, teil, bekken (in plastiek, voun woatre of lôge in te doen) Batje Koopje (batjes ook solden) Batoet, battendoet, betoet Jawel (Engels: Yes it does) ("Da goa ni. Batoet, da goat.) Battaklang Santenboetiek, santenkraam, hebben en houden Rommel, ebben en ouden, ôok santeboetiek , Van 't Fransche "bataclan" Battavieren Lawoai moaken, uitbundig feesten Battern (bat'ren) Vechten, ruziën, slaan, - Van 't Fransche "se battre" Bavette, kwiellap, kwiellebabbe Slabbetje, morsdoekje Spillement voen oender je kinne voen aj swanselt (AN Slabbetje) Beddezêker, beddezêekre, peirdeblomme, pisseblomme, beddepisser Paardenbloem Bedebbeln 1.AN Verwennen 2.AN Langs alle kanten vastpakken Bedekt, gesloten Bedekken lik AN bedekken Bedekt doene = geheimzinnig doene "j'es bedekt over zyn wirk" Gesloten zyn is refuseren entwadde mee te dêlen Bedeinsn --> kyk noa Beisn Ondertussen Bedervn Verwennen (en is bedorvn, 't is e bedorvn stroent, bedorvn stienkre) Bedrichtn Bewerken/exploiteren van landbouwgrond Bêetn, bête Bêetn: et ankommen (bie 't vollen van de duven, 't toekommn van nen invité) 1. Bête: biet 2. Bête: de planke woarip de duve landt bie 't were kêren noa eur kot 3. Lêek mische of wuuf Begoarn, geboarn Begoarn: metathesis van geboarn (verplatsienge van klankn in e woord) Doen alsof, gebaren Beier , beze, beize, beire Bes (broambeier: braambes) Beirdejonkskes jonkskes van nen beird deur nen pieper te krign van ne vint me nen beird Beisn, binst, beisndien, bestille Tijdens, terwijl Bekeppn, keppe, keppedoen Vertroetelen, verwennen Bekeppn: Blanknberge , Kortryk , Môoslee , Roeseloare , Wervik Keppe: Blanknberge , Kortryk , Môoslee , Roeseloare , Wervik , Yper , Poperienge Keppedoen: Kortemark Bekukkeln AN Verwennen Bekukkeln: Yper , Poperienge Bêle 1. Krukasse van ne moteur of en massine 2. 't Es an bêle: et vôortidig afspriengen/vastlôpen van en akkôord, verlovienge of nen trouw. Vb 't Kartel tussn CD&V en NVA wos en bêle. Bemokkeld, bemocheld Beduimeld, bevuild, bevlekt Bendig Spaarzaam, zuinig Spoarzoam, ip 't gierige of (bendig en profytig zyn ) Berechtn (AN) Latste sacramentn toedienn Bertelôot , barzjelote, berzjelote Sôorte vis, AN: zee-engel Beschienk, beschienkienge AN drink, receptie Beslagmoakn, spelmoaken, blagoaimoaken (Beslagmoaker, spelmoaker, blagoaimoaker, blagoai, blageur) Stoer doen, opscheppen, bluffen, snoeven, ol den oandacht ipeisen Bestid 't Is wel bestid, z'n verdiende loon Betikketakt , getikketakt Betikketakt zyn om (...): op vinkeslag liggen om iets te doene, bykans onweerstoanboare dwang om iets te doene Betroapn, betrappn Besmetten Betroaplik, betrappelik, roaplik Besmettelijk Beureln, burrelen, burreln Roepen, schreeuwen, tieren, brullen (vermoedelik metathesis van brullen), loeien (lelik) lawoai moaken omda je ofziet of nie akkoard zit, lik van en koe die beurelt van mezerie Beureln (brullen): Roeseloare , Wervik , Yper , Poperienge Burrelen (brullen): Blanknberge Beureln (koe): Kortryk , Roeseloare Burreln: Kortemark Beuzegevn Iets snel doen (bv. snel rijden) --> kikt noa Buzze Bezigoudinge Tijdverdrijf Biechtewoa, biechtewoareid Echt waar Bieze, bizze Bui, 'n rinnevloage Bikans, bykans, bikan, bina Bijna Biende Hagewinde (wiet die stief zêre groeit me witte bloemn in de vorme van e kelke) Biersleutre, biersloter Kroontjeswipper Bille 1. AN-betêkenisse 2. Stiksje van e sinappel (of fruut van dezeste familie) Bing 1. Vint, keirel 2. Lief (mannelijk) 3. Tussenwerpsel, bijvoorbeeld in de uitroep Ja, bing! 4. Bad, wastobbe Binnenbuk Iemand die in zichzelf gekeerd is, die alles opkropt Bissenwyne--> kyk noa Beisn Ondertussen Bitje, bikke, lytje Beetje Blamot Etwien ferme up zyn mule sloan (ollêne in de vaste construuksje etwien blamot sloan ) Blauwn Smokkeln, illegoale verkôop en activiteiten. Was vroegre ne sport voer ol die nie te verre van de schreve weunde. (--> Karel de Blauwer van Oarienge ) Bv. "Ie smôorde allene moar geblauwdn toebak". Kyk ôok ne kêe noar Kommizn Bleitn, schrêmen, schrêeuwn Schrêmen, AN wenen Bleitekoese, bletkoese Etwien die vele bleit Blèkken 1. Lêlik kyken omda je kwoad zyt ip iemand (mokken) 2. Zôdoanig blienken dat 't zêer doe an jen ôgen, AN schitteren 3. Zeer hard schijnen (van de zon): de zunne blèkt Blinken, blienken 1. AN blinken 2. Op een niet-noagekoomn ofspraak stoan wachten "Ze stond doa te blinken" Blinne, bleine, boelinne, bloeblinne, bloenepe Bloare, bloedbloare (veel mensn verwarrn de geweune bleine me en bloebinne) Bloaze Blaar: Yper Stoefer, geste Bloedvienke , bloevienke E sôorte vienke met e rôodn boog (Pyrrhula pyrrhula , AN Goudvink ) Bloemeirde, blomeirde Potgrond, potaarde Blokjoarn Joarn woarin da je uutzet, dikker (en grôter) komt Blokzwyn Etwien die vele blokt Blutsekakkre, blutsekakker Veugeljounk die nog gin pluumn et Boai 1. Trui 2. Latste rounde binst een koartspel Boeffer 1. Beroepsmilitair 2. Entwiene die vele en/of rap eet. Vermoedelyk >Frans: bouffer Boefn Vele eten. Vermoedelyk >Frans: bouffer Boeie 1 Opgebloazen band (reddingsboeie) 2 Kot (In den of e 'k ik nen boeie staan vor al myn alloam. ) Boeksje Sôorte tartje me crême tusschn twêe arte koeksjes, vaboovn ligt er gesmookn suker up (AN: Tompoes) Boelietjes stampers of stovers. Dus patattepuree me kèremek. Boendje (bondje), bussel(tje), bussel(ke) Bundeltje ( 'n boendje karootn ) Boffn 1. Stoefn. Dien blagoai boft were over z'n zelven 2. Positief uitlaten over (E bofte nog e bitje mi men otto, wi!) 3. Chance ein. AN Boffen Ei je were gewonn? Ge boft gie toch oessan hè 4. Nie content zyn. Ja amai je bofte wei dat je gie nie ofgekommn zit, oud joe moa gereed! (voe up joen dunder te krign) 1. Boffn (stoefn): Blanknberge , Kortryk , Môoslee , Poperienge , Roeseloare , Wervik , Yper 2. Boffn (positief uitlaten): Kortryk , Môoslee , Poperienge , Yper 3. Boffn (AN boffen): Kortryk , Wervik 4. Boffn (nie content zyn): Kortryk , Môoslee , Wervik Bokken 1. Kloppen "bokt ne kê ip de deure, meur" 2. Werekatsen "den bol bokte ne kêe of drie", "j'eit ip zyn ôofd bleuven bokken" 3. Uutouden: "je koste et niemêe bokn" Boksotto Ottootje met dikke barchocs van up de kerremesse, voun teegn makoar te boksn (AN: botsauto) Boksn Teegn etwot loopn, ryen,... (AN: botsen) Bollekette Grote knikker, marbel Bolloarde, bollôorde, buloorde Versuft, verdoofd, balorig, 'k komme bollôorde van 't leevn Bolloard 1. AN Knotwilg 2. AN Bolder, meerpaal: bolvormige stoake vor e schip an vaste te moakn Boog, bolg, bowg Buuk, pense (AN balg = buik, pens) 'k Ei myn boog vul gegeetn 'k Ei gegeetn tot da'k nie mee koste 'k Ei myn boog vul zottigeid gehed 'k Ei d'r van langs gekreegn Boogvulder, boogvuldre, bolgvuldre, bowgvuldre 1.Kaffiekoeke, après-midi, broodpudding (Kikt ôok noa Buukvuldre ) 2.Nen veelvroat of en twie die vele it of die stif vele kan eetn. Kan ôok wiln zegn dat entwie is die oltid komt eetn, moar die joe nôoit were vraagt. Bootje, bode Facteur, postbode Bôte, boite 1. Boot (AN) 2. Vitessebak 3. Brievenbus 4. Disco, danscafé, woa dat de leute is (Fr boite) 5. Bedryf Bottel , flasse, flassche, flaske, flossche, flosjke Bottel: Fles (cfr. het Engelse bottle , door Oostendse vissers meegebracht uit Engeland) Fles varianten van 't oude Vlamsche flesschen Bougiern, boegêern Van je plekke goan, in gank schietn, verschuuvn,... (Die kasse bougiert ier nie, wi! ) Bouvre Paardekar bestuurder Bout 1. Vor e moere op te droain. 2. Geslachtsdêel van e vent ("'t is koud an 'n bout"). 3. E peirdesteirt in jen oar. Brakke --> Kikt noa knechtebrakke Branzjelee, branzelee, brazzelee Armband, van 't Fransche bracelet Brêen, breen, brêen 1. Smeiren van en stute 2. Brede van AN breed Brêfel Mond (plat), snoater Briekeljong Stêenofvol, mêestal van bakstênen (brieken) Van bricaillon Briel, brol Rommel, kikt ôok noa Bucht Brieln, brielpot, brielkonte Morsen, knoeien, (brielpot: iemand da vele brielt, brielkonte: vromins da vele morst), kikt ôok bie Moosjn Môschen, môsken, môsker en mè daj toch bezig zit, kiekt wok nekji bie sturtn, want da past doa eigulluk feitulluk wok wel bie Brieslam Golfbreker - van 't Fransche brise-lames Brobbelen 1. Zêvern, klappen zonder vel ip unen buuk 2. Borrelen van woater, brobbelbad Broekvager etwien dat er em nie vele van antrekt Brol 1. Rommel 2. Moandstoundn Brôodmessinne AN: Broodmachine 1. Betêkenisse sedert +- 2000: AN Broodbakmachine 2. Betékenisse in twêedn'ilft vôrige êeuwe: êest een manuele brôodsnymachine, loater en electrische (allessnijder, keukensnijmachine) die ôok gebreukt werd voer andre diengn te snyen. 2 Brômessinne (broodsnyder): Kortryk Brokkeverschêen Rats vanêen, uutêengevollen in brokken Bruuslinge, breuslienge Krumelienge van brôod en gebak Bucht 1. Rommel, woardeloze spulln 2. Regels (z'e neur bucht) 1. Bucht (rommel): Blanknberge , Brugge , Kortryk , Môoslee , Roeseloare , Wervik , Yper , Kookloare , Poperienge 2. Bucht (regels): Blanknberge , Kortryk , Yper, Poperienge Buk 1. Vintje van bêestn lik keuns en gêetn 2. Vint, lief Bukepit AN Navel Bukepit: Yper , Poperienge Bukkn Kiekt wok nekji bie Stuukn De liefde bedryvn (vulgair) Bus 1. lik AN (autobus) 2. bos Busjekappn Nie noa schole goan (AN Spijbelen) Busseboom Struke woa dan ze up Pomezundag taksjes van ofsnyen (AN buxus) Buukvuldre, potieng, oazepattee Broodpudding, "pudding" gemaakt van oud brood. Buukziek, lot, vôos Gezeid van pèèrn die vanbinn beginn slicht te kommn (AN beurs, voos) Buus, beus Lude of luwen knal Buuschn, beuschn 1. Volln 2. Stuuvn, knalln. 't Goa ier beuschn! 3. Sloan (up 'n toafel buuschn, oek figuurlik) 4. Dundern (Ja bing, 't kykt zwort, 't go verzeker buuschn! ) 1, 2, 3 & 4 Beuschn: Wervik , Poperienge 1, 2 & 3 Beussen, beusken: Kortryk , Poperienge 1, 2, 3 & 4 Buuschn: Roeseloare , Yper , Poperienge 1, 2 & 3 Buusn: Môoslee Buzze, beuze 1. Ne zak ôok wel 'n bazatse genoemd. 2. "Gif mo buzze!" "gif moa sjette", "gif mo goaze" "Geef maar gas" 3. AN beurs: "je speelt ip de buzze" 4. Chance: "Ie è were buzze" = hij heeft weer geluk 5. Chansard, gelukzak 6. Zak aan een broek, hemd, draagtas,... (niet bazatse) 7. E Pinte ut de buzze C
Cajoutchou, catsjou Rubber (Frans: caoutchouc) Bv. Un cajoutchoutne tsjoepelke Caba, Cabo Boodschappentas (Van 't Fransche cabas) Caduc Bouwvallig, versleten (Van 't Fransche caduc) Calote Stravven katholiek, ip het fanatieke of, soms ôok vo de CVP of CD&V an te duden Calping(sje) Zakboeksje (Van 't Fransche calepin) Capo Moteurkappe (Van 't Fransche capot ) Capote 1.Condoom (Fr.: capote (anglaise)) 2.Mantel met kappe : Yzegem Casjot Gevang (zied ook Kasjot) Carnachiere schooltas boekentas: Ostende Center foar E footbollist die in 't middn vavôorn speelt (Iengels: centre forward) Chambrang AN Deuromlijsting, kozijn (Frans: chambranle) Charbillie Asbrokken in kachel: Vlamerting Chargebuuzze , chapment, échappement Chargebuuze: Knalpot (van voertuug me ountploffiengsmoteur). Onbekenden ôorsproeng. Chapment: idem (Van 't Fransche Pot d'échappement ) Chepape een ventiel, van 't Fransche Soupape --> Soupape Chkutteldoek, skeuteldoek, schutteldoek, scheuteldoek Schotelvod Coboy 1. Bêesteboer (koein) in de Verênigde Stoatn (=AN cowboy) 2. Wildn chauffeur Coljee Halssnoer (Van 't Fransche "collier") Colle Lijm (Van 't Fransche "colle") Commere ==> kommeern 1. Kletskoese (Van 't Fransche: commère) 2. Kookpot van apeupri ênen litr vô melk in te koken (meugliks uutgerust me en système da laweit makt oat de melk kokt) Commissie(s), commisje 1. Boodschap (sertoe in 't meervoud: commissies/commisjes/commusjes): "j'es commissies goan doen" 2. Percent ip verkôop, winstdêelnoame Compassie, compasse, compasche, compasje Medelijden Complimentn Groetn (Goa je de complimentn doen? 't Goa nie mankiern) Content, contentement Content = AN content, tevreden (Van 't Fransche ""Content) Contentement: tevredenheid Contrefort Rechtipstoand dêel van den iele van ne schoe, versterkienge van den achterkant van de schoe Cornet Kegelvormig koeksje vor e crème (e plat roend of rechthoekig koeksje is e galette ) Corniesche, cornisse Dakgoot (eigenlijk bakgoot, goot is dus niet zichtbaar) Cornisjong Augurk (Van 't Fransche cornichon) Coschenetje Klêen bolletje voen achter te smytn by't petankn Couche, (Koosse) 1. E loage materioal of stoffoasie (meestol verve) (Van 't Fransche couche) 2. E sjieke voiture (Van 't Spoanse coche), meugeliks verbasterienge van koetse D
Dabbn Eroaldelik mee de vôorpôotn klêne lichte duwkes geevn (zie da kattejoenk zittn dabbn up de tettn van de kattinne ) Daglucht, dagluchtn TL lampe, en lampe die lucht gift lik da't overdag zoe zyn, AN: fluorescentiebuis Modern dialect - oorsproeng en gebruuk in andere provincies nie bekend Dam Trottoir, plankier --> Kik noa Plankier Dè (fonetisch [dε]), tè Tussenwerpsel "es 't koud dè ?", "wuk skèlt er dè ?" Dêel 1. Stik, AN Deel, gedeelte 2. Erfenisse (Meugliks van 't Iengelse deal): ne dêel doene 3. Beurte, vooral bie 't roenddêeln van de speelkoartn: wien ister an dêel? Deirlik Zwak (En is ziek: e ziet er moa deirlik uut) Dêrajeur Een soarte vitesse up een villo (van 't Frans dérailleur) Desschn, dessn, desschn 1. Volln (En et doar up ze mule edescht ) 2. Me vulle geweld ip iets kloppn, vgl AN dorsen, pikdesser Dessink, dessing, dessieng Tekening, motief (Van 't Fransche "dessin") Deuredroaien 1. Nie by z'n verstand zyn 2. Geld verkwistn Deureduwer Ne simplen vélo zonder pioeng of verzet, met rechtstreekse koppelienge zôda de pedoalen altid meedroaien oat de vélo beweegt. Vroeger courant, nu allêne nog ip acroboatevélos en êenwielers. Deuresjassen 1. Toilet deurespoelen, deurejoagen, van 't Fransche chasser 2. Ongecontroleerd (rap en veel) geld uutgeven, vgl deuredroaien Deuresloan, deuredroain Nie mêe bie'j verstand zyn, tenn komn Dibbe, dibbetje Kwezel, meisje of vrouwe mè kwezelmanieren Dikkers, dikkels, nilfantyd ('n elft van de tyd) AN Dikwijls Dilt, dil Tussenverdiepienge (mezzanine) in e schure of en open uus (vb "'t ôoi ligt ip den dilt") Dimstern Schemeren, dounker kommn Djentuch, Djentig
Niks speciaal, eenvoudig, triestig
Djok, dok, djuuk Duw, fermen duw (bina slag) Djokkn, dokkn, djuukn Stuukn, duwen, ne stuuk geven Djole Broave vint (e goe djole van e vint) Djooren West-Vlamsche vorm van de noame Joris, Georges Doavanswege Vanwege dat, AN betreffende, doarom Doendig, doenderik Levendig, bezig Doenienge 1. Grôot of (hoeve), erf of uus/villa met veel koterieën en ne grôten lochtieng 2. Zyn doenienge: zyn maniere van doen en reageren (J'es nie in zyn geweune doenienge (zijn sas)) Dommekoente, dommekonte Domme vrouwe Dôoddoen, ofleggen Uutdoene, ofleggn van en appareil (Doet ekê 't lucht dôod. ) Dooft Doof (J'is dooft ip zyn êen ôre, z'is pottedooft ) Doom, dôom 1. Woaterdamp en de condens ervan (vb. op ruutn) 2. Dauw Do(o)psuker, kiendjekak, kiendjeskak, kienetjeskak, sjeukkerbatèmes, kakmente Suikerboon Doppn 1. Onder vloeistof dompelen, soppen (stute in kaffie) 2. Stempelen als werkloze (hêel Vloandern) 3. Iemand betroapn, vangen, stekkn (J'es gedopt van de flikken) Doppe Doppe d'rip: direct ernoa Dowtjes, dootje, dodootje. Vermoedelyk >Frans: "faire dodo."
Sloapn (kiendertoale, mêestol dowtjes doen ) Dreil (dril), dreilpandr (drilpandr) Dreil (dril) op zwier (of tocht) zyn Dreilpandr: iemand die stif vele van n'ênen noa den andren goat Nie verwant met 't AN dril: tucht en dril in 't leger (ABL) Dreitern Slenteren, loaten anslepen Drendeln Slenteren, ook rounddrendeln Dretsn Doelloos rondlopen. (Van 't êne no 't andere dretsn), ôok ronddretsn Dreupel, druppel Een glas sterke drank, e bitje kortndrank voun in je kaffie te doen Drienkgeld, drinkgeld Zakgeld Droage Barenswee, mv droagn Droake 1. Vlieger 2. Boosaardige vrouw Droef, droevoard, droeven 1. Stout, stouterik, onhandelboar 2. Gevoarlik (enkel droef zelf); entwa met n klêne kanse Droenke 1. Duizelig, vgl AN dronken 2. Zat Dukker, deuker 1. Gemetsd brugske over nen dyk (te lande) vo te zorgn dat den boer ip z'n land kan roakn. 2. an: duiker Dul, dulle 1. Kwoad, nie content, in zyn gat gebeetn 2. Moedig, courageus, arte werker: 't Es ne dulln . Dumeloat, dumelôot Dume Dumeloat: Môoslee (dumeloat, lekkepoat, lange roape, korte knoape en klêen perluute da 't ol vertelt ) Dumelôot: Yper (dumelôot, kattepôot, lange roape, korte knoape, klêen petietje, kietje, kietje, kietje ) Domzak: kortrijk Dunderbêeste AN trips (klêne, smolle, zworte bêestjes die uutkommn in de zomer) Duts Etwien die te bekloagn is Dutsekop, totsekop Schedel, lik up e piroatevlagge Duukn, wegduukn, verduken, (ver/weg)deukn Verstoppn, verbergen Duvel 1. Soorte werktuug voun d'eirde oopn te trekkn met 'n and (de messns zyn in de vorme va 'n steirt va 'n duvel). 2. Outspie vô outverbindiengen te moaken Dwareern Roundgoan (De ploage dwareert, olleman in 't geburte is ziek) Dyk, dik Olle AN dijk betêkenissen Gracht (E kud eetn lyk e dykedelver , J'eit in 'n dik gereen ) Dykedelvere, dykedelver Etwien da vele kut eetn E Ebbelik, ebbelikkn Verzekers ofkomstig van 't AN hebbelijk, de twêede e es dikkers ipgeten (ebb'lik) 1. Ebbelik - bywoord styf (straf), bv. Ie was ebbellik content me zynen cadeau 2. Ebbelikkn - zelfstandig noamwoord: ne specioalen, bv. 't es nen ebbelikkn Een(h)andig Verlegen tegenover vreemden, eenkennig Êentige En oeveeleid (AN enkele, enige) Effort, efforke Moeite, inspannienge (bv. nen hêeln effort , een hele inspanning ), van het Fransche effort Ei Nevens het AN ei van d'enne, es Ei vele gebruukt als directe ansprekienge, Vb zeg, Ei, kom nekêer îer ? Verwant an Hei (AN), Hi (GB), Hej (scandinoavisch), moa in 't WVL mêer direct en dwiengend Ei es deur vele als te familiair gevondn en ze proberen dad'in schole ôok of te lêren. Zô goan der vele die me ei angesproken wirden, reageren in de zin van Ei ? Myn moedr was gêen kiekn Eigenrechtsweirts, eigenrechtsweire 1. Rechtstreekse erfgenaam 2. Eigen koozn of nichte Eirekedeire, errekederre Overôop, totoale wanorde, overtreffenden trap van overende Eirn, eirdlik Eirn, Eirdn: Verdroagen, bv. je kostte da gebleit nie mêe eirn . (Uut et Frans "avoir l'air de" :lijken, schijnen, er uitzien) Eirdlik: te verdroagnn, verdroagboar, bv. zyn gezoag es nie eirdlik Eirn: Kortryk , Môoslee , Roeseloare , Wervik , Yper Eirdlik: Blanknberge , Kortryk , Môoslee , Roeseloare , Yper (?) Eirdn: Kortryk , Lauwe , Roeseloare Eisems, eirsens AN Hersenen Eite (èète), eitje (èètje), ete (etje) Foei, wat vies, ajakkes Ekê, eki, nekê, neki Eens, ne kê, AN: een keer Eletriekebèntje, illetriekebêentje Een gevoelig plekje aan de elleboog dat je, wanneer je je eraan stoot, schijnbaar een kleine elektrische stoot geeft. Elks Elk (pakt er moa van elks tweê ) Elletute, elleteute, ellekeute, kutje Elleboge (mêestol et topke dervan) Ende(ke) 1. AN einde, an zyn ende koomn 2. An bitje, en ende wachten, en endeke lôopn Endeklokke Dood => an zyn endeklokke geroaken = doodgaan Enstens, van ensen tens Over de ganse lengte, langs E(n)twoasschn, etwoasn, twoasn, twoasns, etwoa Ergens Entwodde, etwodde, etwadde, etwo(t), etwa, etwuk Iets (vergelyk Duuts: etwas) Enzjolliveur Un affaire voer ip de jante van't wiel te steken, omdat un bitje skoonder zoe zyn (AN sierdop of wieldop). Van 't Fransche enjoliveur Enzjolliveur (styf oud): Yzegem Eptelle, uptel Overschot (ten eptelle = in overschot) Erpel Onnozeloare, ambetanterik Ertefretter Zoage(vint), pezewever die oltid over 't zelfde zoagt, êen die jen erte uutfret Ertefrettery Ambetante zoagerie Espres, èsprès, ekspres Vôorol, ipzettelik, accent/benoadrukkienge van de è's afankelik van streke tot streke Estuukt Kloek ebouwd, brêed (nie ossan dikke), vele gebruukt voun te lachn (vgl. Iengels: big boned ) Etebuk Roare, achterbakse vint, verzekers verbasterienge van netebuk Ewelere, welêre Ocharme (e wel here), "welêre toch" Ezeljoager Ezeid a 't hêeln dag nat is, mo nôois echt deurerint F Fabrees, fabrien, faverienn Bakkebaarden (Fr.: favori) Fakke, fak 1. Klompe, klute (gas/gesfakke), e fakk' oar 2. Leeg/lui persôon (e lege fakke ) 3. Fak - tof, verzekers "modern" dialect Falaar Ne doek vor up je kop vor ot reegnt (reint), verbastering foulard, sluier Ferchette , fersette, forchette, vorkette Vorke, dêel van eetbestek (Van 't Fransche fourchette) Fernient, fernien, fernin, fernink (fernynt, fernyn, fernynk, fenyn, fenynk) 1. Ongewerveld en meestal vliegend ongedierte (insektn), Bladluzen en rupsen ip plantn 2. Veninig en onbetrouwboar persoon, valsen onderkruper Fezeln AN fluisteren (fezeloars zyn leugenoars fezeleirs zyn kwezeleirs ) Fietematrulle 1. Roar vrommens (wukken fietematrulle=wukken roare ) 2. Fyge Fietjefatjerie(je), fietjefakerieje Woardelôze spulln, onnôdige versierienge (AN: Tierlantijntjes) Fiflamoer Ne klets ondre je gat (van't Fransche Vive L'amour) Fikke 1. Levendig kind 2. Kiend of joenge bêeste, klêen en fyntig Filou Deugniet (van 't Fransche filou) Fisjouw, fiesjouw Bunzing Flèche, flêsche Richtingaanwijzer van auto Fleiter, toppeire, totse AN oorveeg, nen droai rond zyn ôren, "iemand en totse droaien" Flieflottre, Flieflotter Vlinder Flutse Mislukkienge, AN flop Flute, fleute, pain flut Stokbrood AN Fluwine, fluwin Kussensloop Foefdjoefer Persoon (mannelijk) die veelvuldig de liefde bedrijft. Foefelen, foefeloare 1.Werk nie goed doen, prutsen 2.Zeuren 1. Foefelen (Prutsen): Blanknberge , Kortryk , Môoslee , Roeseloare , Wervik , Yper 1. Foefeloare (Prutser): Blanknberge , Kortryk , Môoslee , Roeseloare , Wervik , Yper 2. Foefelen (Zeuren): Blanknberge , Roeseloare 2. Foefeloare (Zeurder): Blanknberge , Roeseloare Foetern 1. Marcheern (minachtend). Da spel foetert nie mei 2. Vooruut goane, kikt ôok Affeseren . Foetert dat ier en bitje? Fotse Deugniete, pestkop (ollêne vrouwelijk) - "en gloeiende fotse" Fotteure, feture, vateure Van 't Fransche voiture 1. E karre vo je kinders in te leggn, AN Kinderwagen, kikt noa Scharette vô buggy types 2. Ne klassieken oto (sedan) Foule Massa volk, menigte Fourche, Fourse Vorke dat 't stuur en het vôorwiel van ne vélo verbindt. (Van 't Fransche fourche) Frank Brutaal, vrijpostig, direct & openhartig (AN (belg) frank, Fr: franc) - "en franke bette" Fransman 1. Iweuner va Vrankryk (of de Fransche nationaliteit en) 2. Etwien die in Vrankryk gienk gon werkn (seizoensarbeider) 1. Fransman (Vrankryk): overol 2. Fransman (werkn): Frettn 1. Eetn (plat) 2. Zoagn, zaniken (vgl. ertefrettn ) Freze , fraise, fringze Aardbei. Van het Fransche fraise Freubel kleuterklasse (no den upvoedkundigen Friedrich Wilhelm August Fröbel genoemd) Frieng, fring, frein, freng Remsysteem van en voerteug. (Van 't Fransche frein) Frioen Veugel, AN barmsijs Froai 1. Broave 2. Redelik (da goat ier froai goed (vgl. Iengels : fairly good?)) Froete Spotnaam voor een aangezicht Frottn 1. Wryven 2. Figuurlik, smouten, "mouwefrotter", zêmen Frotter, frottre 1. Harde (schuur)borstel 2. Langzame dans, slow Frulle Lint, franje (oek wel frullewietje) Frut, frietn, freuts 1. "In frut zyn": in stikskes, vermoalen, om zêpe zyn 2. Cichoreie vor in de kaffie (en dat es ôok in stikskes ee, den êesten uutleg ier goat dus wel van twidde komn zeekre?) Frutseln, prutsen, froeteln Kramen, fikkelen, frullen, prutsen --> kikt ôok noa foefelen Fruttn (oek wegfruttn in Yper) D'r vandeure goan Futje, furte, furtje Bevlieginge Futtern, futteroare Prutsen, klusjes opknappen. Futteroare: handige doe-het-zelver Fyn 1. Snugger (Van 'ndienn is 't fynste oek zyn oar, wi! ) 2. Gierigoard Fyntig, fintig Tenger, stif moager Fystern, vystern AN sissen, sudderen (lik van vierstoksjes, woater up vier) Van 't oud Ned. Vijstern: scheten laten, sissen, sudderen --> Kykt ôok noa Poervister G Gabbe Goapende wonde --> Kik noa Gebbe Gajaar, galjaar Durver, keirel, deugniet - van 't Fransche gaillard Galosse Loage woaterdichten schoe van plastiek of kajoetsoe, e sôorte botte die mo toe an d'ienkels komt. Mêestol gebruukt bie 't schuren en 't kusen. Ganzemeur Sôorte van wiet (AN: vogelmuur, vgl. Fr. Mouron des oiseaux) Garantie (/garan'tie/, dus gin /sie/ uutspreekn up't ende) 1. Garantie (Is dien oto nog in garantie? ) 2. Gegarandeerd (Is't nem die't edoan et? Garantie, 't is zuk en oap! ) Garde, gardeville Wykagent (van 't Fransche Garde, Garde chasse, ...) Gardeboe Spatbord ip nen oto of vélo (Van 't Fransche garde-boue: bescherm vô moze). De term gardeboe es geëvolueerd noar 't autocarrosseriedêel da boven 't wiel zit. Garre Smalle stroate, steeg: de garre van Koné (de garre van Cornelis) Garve (gelik in De Garve ), de Brugse drukkerye Een boendel ofgemooide en tegoare geboendn stroôhalmn Brugge G'assreerd (g'assureerd) (Van 't Frans assuré) 1. 'n g'assreerde bette: zelfzeker, vriepostig vromins 2. En g'assreerde voiture: verzekerde oto Gat ol, gat, poepe (AN: Anus): i èt giènen noagel vor an zin gat te skartn ie zit up zin gat Gat, ol: Kortrijk Gebbe, gabbe (Grote) goapende wonde Gedeurn Vôortdeurn (Da goa nie bluven gedeurn. , Da bluuft ier mo gedeurn. ) Gêestig AN Tof, leuk, ... Gekapt Rauw vlêes en vet da deur de meulen is gedroaid, bievôorbild "'n stute me gekapt" - AN: gehakt. Gekoksle Warm eetn, gekokt teten Geldstekkerie, geldzakkerie Geldzucht Geleie, zjeleie Ingedikt vruchtensap met suiker, gelijkaardig aan confituur maar homogeen zonder brokjes, = AN gelei Gemet Een oude oppervlaktemaat (0,44 hectare) Geneirn Jeunn (wederkêrig ww.: En, geneir je joun e bitje? ) Geneuk, meubel Boze vrouw (e vies geneuk , e vies meubel ) Gepalluft Verwend, in de watten gelegd Gerre, garre 1. Kier, spleet 2. Chance, chansaar Gêre Stuk land dat niet rechthoekig en dus ambetant om te bewerken (ww. gêern ) Gertn, goertn Opzyds goan, platse moakn Gerte joe kee Gevierd Verlangend uutkykn -J'ist er ip gevierd Gewillig Nog mo juuste ( 'k An nog mo gewillig ezeid dat 'n moeste uplettn en ne dunderde van ze stoel. ) Gewoarig, gewoare Et ipmerkn, et anvoeln - "J' es 't gewoarig dat de rute openstoat" Giedong Stuur van je velo (Oet U giedong goe vaste !) Gigoaien, kekgoain Gek doen, giechelen Gildig Vele, grôot, dik, ne gildigoard Gilwe, gilve, gilf Kleur geel Ginappel, sienappel AN sinaasappel (mv=ginappels (klemtoon op 1ste lettergreep)) Gleddig, gletssche, glets(e), slêrig Glad Gletsen, (uut)gletschn, slêern, (uut)sliern Glijden, uitglijden Goai 1. Dommeklôot, oovn 2. Blagoai, spelmoaker en deugniet Goaisprange, goaiperse Stoande wip (Boogschieten) - Pilone me olboven de goais voe of te schietn. Goe, goed Gezond (nie goe zyn: onwel zijn) Goeste, goestienge Zin, trek, lust - cfr. 't Vlamsche "goesting" en 't Fransche "goût" Goestekiend Kiend dat ossan ze goeste wult en Gravee Grind, grindweg (Frans: grave) Grêpe, grêep Riek, mestvork, hooivork Greitn (greiter, greitzak), geriën 1. Ironisch/spottend klappen over iets of iemand. 2. Grijnzend uitlachen Greppe, grèpe Gote, greppel Gritsel, geriedsle, gerid (Druk) verkêer Grôboog Etwien die van olles te vele pakt (teetn) Groffenoagel AN kruidnagel Gruusdikke Overvloedig, veel op een kleine oppervlakte (bv. de blomkes an die plante stoan gruusdikke ) Guidoeng, guidong, steur, stier 't Steur van en voertuug (van 't Fransche guidon) Gyder, giender, gulder, lender(s) Jullie H In theorie zyn der gêen woordn in't West-Vlams die me ne H begunn, moa der zyn wel en poar uutzonderiengen. Ze zyn ier vermeld, nie zôzêre omda ze typische West-Vlamsche woordn zyn, moa omdazze de uutzonderienge zyn die de reegle bevestigen.
Hakketesse, akketesse, aketesse, aketisse, oaketisse, êketesse, lokketesse 1. Hagedis 2. Roddelaarster, heks van een vrouw Happe Bijl --> Kikt noa Appe Hêlegans, êlegans, elegans AN helemaal Hoagemussche Sôorte veugel (AN Heggenmus (Prunella modularis ) (ook ringmus (Passer montanus )?)) Hoerejoagertjie, hoerejoagerke, hoerejagertje AN strikdas, vlinderdas I Iddeln, iedeln, ieln Leegn (ledigen) Ienkelgeld Klêengeld, muntstikkn Ieverans, ievers (nievers) E twasen, ergens (nergens) Indeliks 1. Stief (vele) 2. Gebruukt in vaste uutdrukkienge, sôorte stopzinne ( 't Is indeliks ) Inne, enne 1. Kiekn (Vrouwelik) 2. E dom wuuf Innevlêes, kiekevlêes, kiekevel Kippenvel Innewoars, inneweirs Ezeid van etwot die weg stoat van de boane, lik en uus met e dreve vôorn Insmoutn, insmeiren, inwryven, inwrivven Inwryvn Intespuger, inteschyter AN zeekat, sepia Inze, ingsle, insle 1. D'inze van en seule (antoave va nen emmer), ingsle (hengsel) 2. Weeghoak J Ja, joa Ja wilt natuurlik geweune Ja zegn, moa es wok un word da gin werkword is en da toch vervoegd kan wirden (lik nêe, jakkedoe, bakkendoe) Kikt ôok noa Vervoegienge van ja, nêe en ols . Joak, joaj, joaj/joaz - jom, joag, joaz: Kortryk , Yzegem Joak, joaj, joane/joas/joat - jom, joaj, joas: Yper Jamulle Deur peird getrokkn ploeg Jeunen, (jen eigen) jeunen, jeunste, geneirn Zich amuseren, 't amusement Jeunn Gunnen ( 'k Jeunt nem wel, wi. ) Joaglienk(sje) Klêen visseltje, die mêestol ejoagd an de bôordn van vyvers en beekn zwemt Joenges, joengrs, joeng(en)s Kinderen, noakomeliengen. Ook meisjoeng(r)s (meisjes) en knechtjoeng(r)s (jongens) Moa joengs toch ! Jukkn, jukte, jukste Jeukn. 't Stoa geschreevn en gedrukt da je moe schartn woa da 't jukt. :-) Junder 1.Voorwerpsvorm van gider (jullie) 2.Twidde persôon mêervoud (woar a 't elders gyder of lender(s) is) K Kaberdoestje Verdachte kroeg, bar, bordeel Ingevoerd deur Napoleon, sôorte rangschikkieng, e sôorte vroegn guide Michelin, "Bar douze -12" Kachtelgat, Kachelgat 1.Dikbilkoe 2.Persoon met een ferm achterwerk Kakkernest Laatstgeboren kind, benjamin Kaliesjeklutsre, kalissie Ne roarn Kalle, kallemie, kallemoeie, Manten en Kalle Scheldnaam voor domme of onhandige vrouw. Kallemie is de zachtere vorm (voor bv kinderen) Manten en Kalle: n oenafscheidlik koppel; dikkels n bitje pejoratief bedoeld Kalle: Blanknberge , Knokke-Heist , Kortryk , Nieuwpôort , Roeseloare , Wervik , Yper Kallemie: Kortryk , Yper Kallemoeie: Blanknberge , Kortryk , Môoslee Manten en Kalle: Wervik , Môoslee , Nieuwpôort Kalline (ww. kallienn) Aanhalig, liefkozend, strelend (veelal van een kat gezegd). Van 't Fransche "câlin", "câliner" Kalpienkske, kalepinkske, kalepingsje, kakepingstje, kalleping E klêen boekstje voun in te schryvn, e sôorte notaboeksje (notaboekstje), en komt van't Frans calepin . Kalut 1. Diengske, entwadde daj de noame van vergeetn zit, bv. "Woar is da kalutje nu were?" 2. Diengske da nie vele weird es ( 't Es moa kalut ) 3. Onvriendelijk wuuf da rap geïrriteerd es: 't Es e vies kalut Kamwiel Vorste tandwiel van e villo Kanaar 1. En eende - van 't Fransche canard 2. Oetjepoepeloere , zoe droenke lik ne gèrnare, "Je was were ene kanaar gistern", ook wel geetekanaar (nog een steektsje erger) 3. Ne roaren tiep of doenienge Kanasjeire, karnasjeire Boeketasse (Van 't Fransche carnassière ) Kantje, koste Buutnste sneetje van e brôod Kappeln, kabbeln 1. Schiften van saus 2. "schaffelen" van kaarten, mengelen Kadrjassen Sloag geevn, derip sloan Kariottn, keriottn Zwoegn om iets proper en lanks de kantn te krygn Karjot Voertuug dat verre van nieuwe is Karnakkelen Schenden, beschadigen Karote , krote 1.Wortel. Van het Fransche carotte 2.Ne skone mins 3.Myn krootje, lief 4.Je was êen krote, stomdroenke 5.Neuskeutel 6.Krootn: ofvol van vlasvezels 7.Jen oar die in e bolletje edroaid is Karrekolln AN = alikruikjes (ge wêt wel, die zêeslekstjes die je dikwils an de kust up de golfbrekers viend) Karton De persoon die de paarden ment achter een ploeg (Woumen bie Diksmude) Karwoat, karwojt --> Kikt noa Kerwoat Kaske Helm (Van 't Fransche casque) Kassie, kassieter, kassietstein, kosschie, kolsie AN kassei < Picardisch cauchee stroatsteen Kasjot Andere noame voun 't gevang Katje duuk, verdukertje, ketje duuk Verstoppertje Katrol Mannetjeskatte, oak in Frans-Vloandren gebruukt Kattekop Meervoudig stopcontact Kattesteirt Plante uut 't geslacht Equisetum (paardenstaart in 't Nederlands) Kattewite, Kobbenette E masse stof die an makoar hangt, mêestol up plekkn woa daj nie goed an kut (beddns, kassn,...) Kazakke 1. "je kazakke keren/droajn": van gedacht veranderen, overlopen 2. Patatten in de pel: "kazakkn met oarink" 3. Zwoare schoenn of loarzen, legerschoen Kêeste Scheute, uutloper (oude patattn me vele kêestn) Keiard Zalig, heel erg, keihard Keikeln (kèèkeln), koakeln Babbeln Keisse, kêsse 1. Kaars 2. Oplawaai, oorveeg (in voetbol: arte scheute) Kelle Woaterplas ip 't strange Keppekiendje, keppesleppe Lieveling, etwien die vôornetrokkn is Keppemoakn, keppedoen Knuffelen Kerjaafs oendersteboovn, verkjèrd Kerjeuzeneuze Iemand die zeer nieuwsgierig is Kerwoat, karwoat, korwoat, karwojt Deugniet - roaren kastar (Vermoedelik verbasterienge van Kroaat - van Croatië) Keun 1. Konijn 2. Een schoon meisje Keunebille, kiekebille 1. Bille van e keun 2. Stuuk van e knie tegen je bille ('k hen e ferme blauwe plekke van e keunebille) Keure Kanse, meuglikeid: "k'ei keure g'ed van nen vrêen oazoard" - "'t es van gen keure" = het is niet te verwonderen Kiekn 1. AN Kip 2. Dwoaskop Kieszak, kiszak Walgelijk persoon Kiezig, kizig Smeirig, walgelik Kifkif Gelijkopgaand, gelyk, van 't Arabische kif-kif - gelijk Kipkarre Karre die ku kippn, mêestol met iedroliek Kippn An 1 kant effn voun 't gêne dat etwoar inzit, uut te krygn (lyk met e korrewoagn) Kite 1. Kuit (spier); êen van de uutzonderiengen woa dat de AN ui en i/ie komt in de plekke van een uu/eu. Het mjirvoud es kitn. Iedderjin eit er twji. 2. Viskuit Kitte, koolkitte Metoalen container van en poar litr's vô (vloei)stoffen in te vervoeren: melkkitte, soepekitte, koolkitte Het woord es oe lankstom minder gebreukt omda kolen, melk en soepe nog letter bie den boer of mesjang gekocht es Klak, klik Ol d'AN betêkenissen (slag, pet) En oeveeleid AN kwak - "ne klak woatr" "ne klak mayonaise" "D'r zit nog en klakse in de flaske cognac" Klik: e bitje (ollêne vloeistoffn) Mêestol voe min of mêer vloeiboare stofoasje, vô vaste stoffen: kluts(ke) Klakkoard, klakkoar, klakkers Wentelteefjes, stuten gedopt in en ei en melk miengelienge, toun gebakken Klakkebusse 1. Vlierbes (struikachtige met witte, gegroepeerde bloempjes) 2. Cylindervormigen appareil in out (van de vlierstruuk) woamee een sesikte prop vlasofvol (kroten) of papier wird ofgeschoten Klakkn 1. Handen klappen 2. Openspringen (zyn ballong is geklakt) Klakwastje, klikwostje Een miniwasbeurt van een klein beetje was Klakwoajer ne wietn, onbetrouwboarn Klappeie Viswuuf, kommere, e vrouwe die geern klapt, tettert Klawiern, klauwiern 1. Opkrupen, opklemmn 2. Serieus deurewerkn Kletse Kaal (vb kletsekop, e kletse biele ) Klienke 1. AN klink 2. Roare vrouwe 2. Klienke (klink): Kortryk , Wervik 2. Klienke (vrouw): Kortryk , Wervik 2. ne stoete klinke -- een stoute vrouw 2. ne domme klinke -- een stomme vrouw 2. ne nete klinke - een heetgebakerde vrouw 2. ne nambetante klinke -- een vervelende vrouw Klintje 1. Olle AN betêkenissn (kleintje ) 2. Nie vele rôoi (in de vaste construucsche dat is (egliek) mor e klintje ) Kloatzak 't zelste gelik kloefekappre, moa zjuuste een bitje erger Kloefe 1. Klomp 2. Dom wuuf Kloefenoagels Kruudnoagel Kloefkapper, kloefekappre, kloeffekapper Onhandig, dom persoon, voe niks goe Kloeke pulle Ne sterk keun Kluchtig
Kluntn Dommerik, onnôzeloar Kluts, klutske Een klêne oeveeleid vaste stoffen "d'r zit nog en klutske petatten in de zak" de kluts kwyt zyn Kluttern 1.Roatelen, geld kluttert 2.Klappertandn, klutteren van de koude Kluttergeld, klutters Kleengeld (stikkn) Klutterspoane Rammeleire vo kiendjes Kluutn Geld (zoender kluutn zittn) Knebbel Stuk, homp (ne knebbel pennepesse) Knecht, knechtejoeng, knechtebrokke AN knecht, diender Joengne, (joeng kind van't mannelik geslacht) Knechtebrakke, knechtebrokke Meiske me vintemanieren Knechteschole AN Jongensschool Kneiker Kind. (e moeder met drie kneikers) Kneukel Gewricht in vinger, zie AN knokkel, verkneukelen Knobbel AN Knoop (in kôorde of droad) Koane 1. Wandelstok 2. Lid in erectie Koave 1. Schouwe ("de koave rokt") 2. Erectie Kobbe AN Spin (Iengels: cobweb: kobbenette) Kobbejoager Bustel vô kobbenettn te kusen Kobbenest Ne wirwar van vernestelde droadn of koabels Koedzaksje (koudzaksje) Yscrème Koejonneern Den duvel andoen (van 't Frans "couilonner" (?)) Koekebrôod (koekestute) Melkbrood voor de Mechelairs, e zoet brôod, med of zounder roozeens Koekegoed Styf broave (die vint is koekegoed) Koeketiene 1. Lief, schatje, minnaresse 2. Koartn: AN: ruitentien Koekns Sôorte van koartn, naasn ertns, piekns en kloavers (AN ruiten ) Koentekletser Pitteleer, jas met zwaluwstaart Koentekletser: Adinkerke Koenterkêeroafs, koentekroafs, konteverkêerd Ondersteboven, omgekeerd, tegendroad Koenteverkeêrd Hêelemolle verkeêrd, mis Koerse, koers In 't AN: koers (mannelik) In W-VL: koerse (vrouwelik) van 't Fransche course Bekend woord, moa ier in de lyste om 't streekgebruuk van de varianten en ulder geslacht noa te goane Koetn, kootn, klappn Gesprek voeren, babbeln Koetnansje, kootnansje, klappnansje Babbeltje, klappienge, gespreksmeuglikheid Koeveirs AN Bestek, van 't Fransche couvert Koevulschgen Toeval, epilepsie-aanval Kokketeute Knap, opgedirkt meisje Kolêre, koleire Woede (van 't Frans "la colère") Koleriek Den anleg van iemand die rap kwoad wordt Kolf, koof, kouf AN kalf, zeer domme persôon (zeer denigrerend) "kolf van Mozes" Kolleblomme, klaprôze, kankerblomme Klaprôze en/of en rô veld-papaver Kolle met 'n oak, Kalle met den oak Pietje de dôod Dendien weunde in de waterput (de siterne) en ol die te dichte kwam trok ze in die put met euren oak. (Eigenlik was 't geweune un vertellingske voe d'joengens, voe te zorgn da ze nie in de put vieln.) De stoete knechtebrokken dansten ton ip de ulle van de siterne voe te tôon da ze vele durfdn, moar ôok voe de grôote mensken dul te moaken Kolsie --> Kikt noa Kassie Kommeern Roddelen (kommere: etwien die kommeert) Kommizn Vroegere douaniers up de grenze van Belzjik mei 't Fransjke (van 't Fransche commis ) Kik ôok ne kêe noar Blauwen Konterkeeraafs --> Kyk noa Koenterkeeroafs Kôorneirde Vruchtboare, zwarte grond Kôorneirde: Kortryk Koolbrander kakkerlak Koolbrander: Brugge Kôornsaloa Sôorte groonsel (AN: Veldsla , vgl. Eng: Corn Salad ) Koow Onnozelaar, halve gare Koozn, kozyn, kosing, cousing Neef Koppel lik an koppel en een poar bv: e koppel botn (een paar laarzen) Kopserie Stik vavôorn an e villo woa dan de fourche en de tiege in droain Korsuus, konsuus, kwansuus Alsof Kosschie Kasseisteen --> Kik noa Kassie Kot 1. Kot lik AN kot (hok, biegebouw, studentekoamer, oendekot) 2. Uus figuurlik - "Je n'es nôois in zyn kot", "Je deed zô lêlik da zyn kot te klêne wos" 3. Kot moakn - leevn, lawoai moakn, d'rvan geevn: "J'es were van zyn kot an 't moakn" Koter 1. Meerkoet 2. E duve die nie uutvliegt 3. Kiend Koterie, kootraljen Bygebouwen Kottee Buurt (van 't Franscôté ) Kotteroare, kotereire, koteroak 1. Pook om 't vier in en kolestove of nen eird an te joagen 2. (Onrust)stoker, loajer 3. Opdringerig chauffeur (e zit imme gat te kottern) Kottern Peuteren (bijvoorbeeld: in de neus) Kot van d'elle Vrêe veel leven Kountroarie, countroarje 't Tegenstelde, van 't Fransche contraire Kovermule, kouvertotje Leeuwenbek (bloem) Krakelèèntje AN Suikerbrood Krebbebyter, krebbebytre Gierigoard Kreime, kreim 1. Puddieng - van 't Fransche crème, uutgesproken lik in 't Frans 2. Iskreim(e) (dikwyls e kreime ) 3. Ne kreim van ne vent - schôon karakter Kremper, krempklôot Gierigaard Kreukel Klein eetbaar zeeslakje (AN alikruik) Krienkeldewienkel, krienkledewienkle Mè vele kroenkels. Da weggetje lopt krienkeldewienkel Kriepn Bleitn, truntn (Ge moe nie vele kriepn wi , krieper ) Krisken, krieschn, krisschn, krissen Wenen Krôos, krôozn, krôojs De rente ip geldlêniengen (Cfr Krôostrik gezin) Kroam Scheldnoame vor 'n vrouwe Krote --> Kykt noa Karote Krotte, krot 1. Armoede ('k Zitte krotte: AN niet veel geld meer hebben). Vlg. Ned. kroot bête, Limb. krot bête → veel krotte moetn eetn. 2. Gebrande wortel van chicoreie (gebruukt in kaffie) Krut E joenk en klêen ventje (mêestol nog versterkt me klêenn ) Kruttel, kuttel, keutel, knuttel Klêen, art strountje lik van e keun of e spaansche ratte (oek oltemets van menschn ezeid, voun te zêvern) Kruupn, kreupn Met e masse vôorzetsel gebruukt (van kruupn, uutkruupn, inkruupn, upkruupn, ofkruupn) (AN: afstappen, instappen, opstappen,... , Wacht, 'k gon van me villo kruupn ) Kruuwn 1.(Oun)kruud uutdoen, wieden 2.Te voete geirnoars vangn met e net achter je Kudul 1.Stovers, melkstampe 2.E stroun(tje) Kuk, Kuik Moe en versleetn (Mo vint, ik zyn kuk! ) Kullebukkn Wa ziej nu aan 't kullebukkn? : AN wat ben jij nu aan het doen (uitsteken)? Kultn Klêers (E schyt in ze kultn. ) Kurremul, kerremul Verpulverd ofvol Kuts, kurs, korses Koorts Kurassiere Een bazige vrouw Kuuscheege, kuuskesse, keussienge Schoonmaakster Kuut, tuut, kuutn Dwoazerik Kuuwl Boelke, vernesteld soepke, "wa ne kuuwl es dad'ier" Kwakkel 1. AN Kwartel 2. Dwoazerik Kweiken Verroaden, overdroagen, kwoadspreekn, commeern Kwèste, kwiste 1. Ruze: "ge moe gen kwèste moaken": je moet geen ruzie maken 2. Bederf, vorten, verliezen, "te kwèste goan" bederven, verlôren goane Kwelm, kwelmn Kwelm: Ipstekend groundwoater da moze vormt in ne put Kwelmn: 't ipsteken (De kwelmn ryzn ) Kwene (vgl. Engels "queen" = koningin) 1. E zoage van e vrommiens 2. E koe die nie kan kolvn Kwitzonder, kwitzoendre, kwitzoender Ik ben benieuwd, ik vraag me af, Kwitzonder ot'n goa kommn , k weet s wonder Kwoatoenge (=AN) Kwoadspreekr Kwoawillewerk 1. Gedoane me slichte intenties 2. 'n Bitje deurebiten om en ambetant wirkske of te krygen - "'t es 5 menuten kwoawillewerk" Kwylebabbe, kwyllap 1. 't speeksel lopt ut z'n mond 2. Bavette (slabbetje) L Laans, lans Oude ippervlaktemoate: honderdlands = 886 m2 (streekofankelik) 100 laans = 1 gemet ? Laf Drukkend warme, AN zwoel Lakker Stiksje plakband, AN pleister Meetje lap, Peetje lap Vervangmeter/peter Lattestoor, Lattestôor , persienne, Rolstôor Rolluik Leeg, lege, lêeg, lêge 1. AN lui J'es zo leeg lik nen ond. 2. AN laag In 't leeg plafond. Leegganger, leegoard Luierik Leenn 1. Scharniern 2. AN lenden 3. Figuurlik: zyn beste doene - zyn leenn d'ran leggn 1. Leenn (scharniern): Kortryk 2. Leenn (lenden): Blanknberge , Kortryk , Yper 3. Leenn (beste doen): Kortryk , Yper Leezn 1. Lezen 2. Bidden (e ozevoader leezn) Leevn, leevne, aleevn Lawoai 't makt noh wel veel leevn veu zuk en kljin bjestje Lere , lêre Ladder, nen appareil om mee in d'ôogte te klemmn -letjes bestoa nie ip zin eign, moa ol te zien welkn voorvoegsle kreegt 'n andre beteeknisse Overletjes Kortryk AN daarnet, zoëven Beletjes Kortryk (eutspreekn: Be, doffe e, link in belegen) AN straks, seffens Lettn AN:Blijven Bluuvn ( 'k Gon nie te lange lettn, 'k moetn nog weg. ) Letter, lettre, lettere, winnig AN: luttel. Nie vele in de zin van winnig, weinig. Nie 100% perfect synoniem van weinig, nie gebreukt in de vergelykende vorm, lik "weiniger dan"
Ôok gebreukt in de zin van "te kort", te weinig er zit te letter geld in de pot Leute Ost er iet plezant es, AN: plezier (maken). 't Es nie geweten in oeverre da leute in/van andere provincies (voor)komt Levoard 1.Hoarink 2.Levensgenieter, levendig mens Lieksme, liksm, leksm Litteken Lik Vele gebruukt tusschenvoegsel zoals het AN precies. 'k Weet'n 't lik nie goed Lik of liek vô AN lijk is courant in WVL Lisse Kôorde of leer voe roend de nekke van en bêeste te doen om dermee te gon wandeln Loajn, loaien 1.Brandn, gloeien, een brandend gevoel geevn in de mond (vb. en loajerke of strave mente, pili-pili) 2.Oaien (Gow, loajd ekir an die katte. ) 3.Greitn, spottn, pestn 4.In en discussie stoken met de bedoelienge d'andre in 't vier te joagen en te doen ipgoan Lochtienk, lochtieng Tuun, groenseltuun Loetn Dommen, passieven vint Lokkedisse 1. Salamander 2. Tute, fopspeen (stik linwoad gevuld me zoetighie of opium uit klaprôzen) 1. Lokkedisse (salamander): Môoslee 2. Lokkedisse (tute): Kortryk 2. Lokkedieze (tute): Yper Lôoi Lammen, nie actieven vent (broaven lôoi: te broave dat ie nie deugt ) Lôge Zêepsop, meestal gebruikt voe te skeuren , AN: Loog (boasische iplossienge) Louptje Klêen masschertje (dat allêne de boovnkant van 't oanzichte bedekt) Lucht (woord) 1.De lucht (in den atmosfere) 2.Lampe 3.Gezicht (Je kreeg jin ip zinne lucht) Luchtn (werkwoord) Olle AN betêkenissen van lucht - luchten 1. Licht laten schijnen "Luchten me e pillelampe" 2. Verdroagen - "'k kan em nie luchtn" Lukke Beuterkoekstje, nieuwjoarswoafeltje Lussak, luuszak 1. Nen droevoard, nen stoeterik, iemand die j'er in lust 2. E leegoard Luuster, leustre E lamparmature daj ant plafong angt Lutte Een vrommins da eur gemakkelik loat doene, persôon zonder initiatief Luttn 1. Luttn: troage drienken, AN "voortdurend sippen aan een drankje" 2. Luttn: jen lippe loaten angen, vô en klênegie reclameern Luwe, lude AN Luid Oat mêer leevn makt, ton ist luwre of ludre, anders ist stilre of stildre. AN luider Luzeplat Indeliks plat, surtout ezeid van landschappn Luzeveste Luierik, e tragen M Maboul Getikt, zot (van 't Arabisch ol Vrankryk) Macht AN Kracht (E kent 't ende van ze macht nie. ) Mallète Blikn doze woaruut dan de soldoatn vroeger oatn. AN gamel. Mamzel Een meistjie dê 't hoog up êt (van 't Frans "mademoiselle") Mankiern 1. Loatn verby goan, oversloan, ontbreken (Van 't Fransche manquer ) "Me goan nie mankiern" , "er mankiert ne man vou te koartn" 2. AN mankeren: er mankeert iets aan, er is iets niet in orde Mannemins (meervoud = manneminsken), mannemens (mannemenschn) Man Mannieville, manneville Trapstang Manse Eigenzinnige vrouw (uut het Fransche manche = kluns, onhandig, stom) Mantepeère, manstepeirde, kloaispeird, sientemoartnskoeke Klaaskoek, sandwich-achtig gebak in de vorme van en "man te peird", peirden en ventjes da rond de sintekloaisperiode verkocht es. Marbels, mebbers Knikkers, (Grôte versie, kykt noa Bollekettn ) cf. engels: marbles (knikkers) Marraine Doopmeter (uut 't Fransche marraine ) Martnee Gesel (outne stok me leerne riemkes); => Frans martinet Mastiek Stoffoasje voun in e vorme te kneedn Meegoande Sympathiek, angenoam Mêester 1. Schoolmêester (=AN) 2. Beslissend spel, byvoorbeeld by 't manillen Mee zyn Verstoan ('k zyn nie mee: 'k verstoan 't nie) Meisjeklakke Meisjeszot Meisje Meiseklakke: Westkerke (zied ook noa "nechtebrakke") Memôrie, memoorje Geheugen Ontoed (En is kort va memôrie. ) Menn 1. Komen - Men ier, Men ne kière, omgekièrde van teure Môoslee Mente 1. Spekke 2. Medicament of drugs in de vorme van e mente 3. Arten slag, arten stamp (en mente geven ip den bol) Mesandn, mesan, besandn, besann, missann Da zoe kunnen kommen van 't Fransche "mésoir" met de negatieve "mé" lik in "mépriser" en "seoir" lik in "s'asseoir" van 't Latyn "sedere", betekent dus letterlik 'der tegn zitten'. in t' Fransch bestoat da woord nie mè, mo wel nog in 't West-Vlams! - Hindern, hinderlik zyn. 't mesan nie: 't gêef nie, 't is nie erg Mesandn, mesann: Blanknberge , Roeseloare , Brugge Malsan', mesangn: Brugge Missann: Yper Besann: Kortryk , Môoslee , Poperienge , Yper Mesjang, masjang, marchang Van 't Fransche marchand Messing, messieng, messienk, mestienk Mestôop woarin dat de mest of vette teirt, dikkers verward met smôorôop en loater geëvolueerd noa compostôop ( Smören ) Mestdag De moandoage achter e grôotn fêestdag (Poaschemestdag, Sienschemestdag ) Metsenoare, metsnoare, metseloare, metseleire, metser Metser Meulevet, mullevet Spêeksel Meuzel, muzel Zak vô commischn, sportklêers,... Meuzje 1. Mugge 2. Klêne muze Mezienke, meziele Waarachtig, moa mins toch Miengeln, miengelienge Mengen, mengsel Miereklôot En hêel klêen bitje, "Et stikt ip gêne miereklôot" Mietre, myter 1. Houtworm 2. Wormtjes an je gat (aj jukst'et, vroagn ze: "Ej mietters, te?") 3. De myter zit erin (AN als je portefeuille leeg is) Mikke Sôorte angar die oof open is Misse 1. Vergissienge - "'t es en misse" 2. E snelle mokke (ollêne in de vaste construucsje 't Is gin misse. ) Moalslot, molslot Hangslot Moaneschyter Grôte bromvliege Moarte Meid, dienstmeisje (ondermeer bij pastoor), oek wel oel lachn gebruukt (Goj ekir e teusje oaln voun myn? Ei, 'k zyn ik je moarte nie, wi! ) Moefe Dik wuuf, ollêne tope me 'dikke' (e dikke moefe ) Mokke 1. Snel meiske, van Ndl. mokkel. 2. Lief (vr.) Mokkementen Tegenstribbeln Mol AN: Bof (ziekte), dikke koake deur ounstekienge Mong 1.West-Vlamsche vorme van Raymond of Edmond 2.Olgemêen verwytwôord, surtout deur de jeugd gebruukt Môosschn, môosscher 1. Morsen Kikt ook bie brieln 2. Prutsen, bricoleren. 3. Dom doen Mote Kunstmoatign heuvel woarip dat er vroeger e kastêel, boerhof of e wiendmeuln stoend Moze, moozje, môze, more Modder, slik/sliek van AN slijk, zie ook Oor Môortellamdroenke Straf droenke Mule, meule, Mulle 1. Muil, mond (plat) 2. Zat Muletrekkr, smoeltrekkr, zeuremule Sorte zure snoep (drop met zuurzoete butenloage) Mulferen, mulfroare Vele eten, entwie die vele it. Mute 1. Vogelkooi (ôok symbolisch vôor goal) Muukn, mukkn Koppig zyn, niks willn zeggn Muutn, meutn Oar verliezn Muzestrount, meuzestrontjes Chocoladehagelslag N Naffel, naffle, bukepit(je) Noavel (naffelpitje) Nafte Benzine, loodvrij 98 Ndoetndoet, Jatendoet, netnoet, jatndoet niet waar Jatndoet: Ardôoie Ne tussenwerpsel (Ne, wie dam doar en! ) Nechtebrakke Jongen Nechtebrakkn en meiseklakkn =jongens en meisjes (Nl): Westkerke Negerinnetette, negertette Melocake Nennik, nennie, nieuw, nens Ik niet, hij niet, wij niet, zij niet. "Zie j'ol ip? Nennik." "Zyn ze tus? Nens, ze zyn weg." Nennik, nennie, nieuw (wij = w ulder), nens Kortryk Nès, nes Vochtig, nie te droge, vb en nesse stute Nete, netekop, netebuk Iemand die nedig reageert of stikt, nedigoard, AN nijdig Netepit, netepiet deugniet: Kortryk Netzak Zak in stoffe vo commisjes in te doen Nievers, nieverst, nieverans, nowwers AN:nergens Nowwers (meugliks van't Iengelse nowhere) Nieweird Nietsnut in de mêest negatieve zin, iemand die niets weird es en saboteert Nittel, nittle, neet'l, tingel Brandnetel Noaste Volgende (vgl. Eng. next) Noazn Dichterbie kommn, noadren Nôordvienke E sôorte vienke die olhier komt in de wienter (Fringilla montifringilla , AN Keep ) Notevaschoa Kruut, vele gebruukt voen in patatteperee te doen (AN Muskaatnoot) Nunnebill'n in verschillende kleuren Nunnebille, laar Zachte sponsachtige snoep, meestal in roze en wit Nunnekesnest Zootje, boeltje Nunneschete Een sneukelienge uut ipgeklopt eiwit, meringue O Oakelgat Iets da slicht gedoan es en gevoarlik --> Kykt noa Akkelgat Oalkartêel, oalkarre AN Mestkar (vloeiboare mest) Oande 1. AN haan, mannelikke veugel 2. AN eend Oandinne Wuvetje van en eende Oap 1. Gierigoard, vrek 2. Deugniet Oapemutse Mutse woamei dat ollêne jen aanzichte blôot zit Oardig 1.Roare. Nen oardigen of 'n oardigoard: roare, ongeweune keirel 2.Misselik. "'k voelen da 'k goan oardig kommn" Oazepaté, potieng Brôodpudding Oazoart Onverwachte meevaller, van 't Fransche hazard Oe, oa, o, a Als, indien (wordt vervoegd) - Kikt ôok noa Wiki: Vervoegienge van ja, nêe en ols Blanknberge : ak(ik) (1e p.ev.), aje(gie) (2e p. ev.), attie, att'n (3e p.ev.m.), asse(zie) (3e p.ev.v.), amme(wiender) (1e p. mv.), aje(giender) (2e p. mv.), anze(zynder) (3e p. mv.) Brugge :ok(ik) (1e p.ev.), oj(gie) (2e p. ev.), ottie, ott'n (3e p.ev.m.), osse(zie) (3e p.ev.v.), omme(wyder) (1e p. mv.), oje(gyder) (2e p. mv.), onze(zyder) (3e p. mv.) Kortryk 1: akke (1e p.ev.), ajegie (2e p.ev.), attie (3e p.ev.m.), assesie (3e p.ev.v.), amme wider (1e p.mv.), aje gider (2e p.mv.), asse zider (3e p.mv.) Kortryk 2: oake (1e p.ev.), oaje(gie) (2e p.ev.), oatie (3e p.ev.m.), oasze (3e p.ev.v.), oame wider (1e p.mv.), oaje gider (2e p.mv.), oanze zider (3e p.mv.) Môoslee : oek(ik) (1e p.ev.), oej(gie) (2e p. ev.), oetie, oet'n (3e p.ev.m.), oesse(zie) (3e p.ev.v.), oeme(wydre) (1e p. mv.), oeje(gydre) (2e p. mv.), oesse(zydre) (3e p. mv.) Roeseloare : ok(ik) (1e p. ev.), ojjegie (2e p. ev.), otne (3e p. ev. m.), osse(zie) (3e p. ev. v.), omme(wider) (1e p. mv.), ojje(gider) (2e p. mv.), oenze(zider) (3e p. mv.) Wervik : oeke (1e p.ev.), oejegie (2e p.ev.), oetie (3e p.ev.m.), oeze zie (3e p.ev.v.), oeme wider (1e p.mv.), oeje gider (2e p.mv.), oeze zider (3e p.mv.) Yper : akke (1e p.ev.), aje (2e p.ev.), atn, asse, at (3e p.ev.), amme (1e p.mv.), aje gieder, lender(s) (2e p.mv.), anze (3e p.mv.) Poperienge : angk (1e p.ev.), aj(e) (2e p.ev.), atn, asse, at (3e p.ev.), am (wider) (1e p.mv.), aj (gider), (2e p.mv.), anze (zider)(3e p.mv.) Oederskejoenkeid, oederskejoengedochtre, oudn jounkeid, oude jounge dochter Vrijgezel (van wat oudere leeftijd al) Oekommetut Willekeurig, Ongepland (hoe komt het uit) Oekommetut Kortryk "oftewel maktje en afsproake, oftewel goje azwo oekommetut. mo ton moeje ottemets lange wachten, é." Oetjepoepeloere, oetjepeloere, popeloere Verskrikkelik droenke Kik ôok ne kêe noar kanaar Of AN Als (J'is zo grôot of ik) Ofgang, ofgank, ofloop, oflôop, de schyte Diarree Ofkortn 1. Werebetoaln van e lênienge ( 'k Moetn men uus ofkortn.) 2. Inkorten van en planke zôda ze reize komt me d'andre Okkoazje 1. Tweedehands (bv. e nieuw okkoazje ) 2. Keure ( 'k En d'okkoazje at voen in 't buutnland vors te lêern. ) Ol Ol, hol, gat (wie 't jèst riekt es zin olleke da piept ), (an zin ol skarten ) Ôlikoard Slimmerik of dommerik Ollichte In 't korte, bikan, verre Olsan, osan, oolsan, alsan, Oltyd Ommeryen 1. Ploegen 2. Rondryen Ommettekêe, oolmennekêe, almeteki, olmeddekêe, ommekêe Plotselieng Omtrent Round, AN Ongeveer Ondergène Lange thermische onderbroek da ze in tyde droegn Onpetjuistig Hobbelig, oneffen (voornoamelik in de weg). Oor, ore, oorzop, orezop Vloeiboare modder, slikwoater, kikt noa Mooze Oparleur Ne luudsprekre, van 't Fransche hautparleur Ôrebyter AN Oorwurm --> Kykt no vorke Vorke Orkn, ortn, urtn Aandachtig luisteren (vgl. leustern : gewoon luisteren) Ossebilk ? oe moej da vertoaln? "Den dien zit in den ossebilk": je goat an gen lief nie mêe geroakn. Ounchance 't Teegngestelde van chance Overans om beurten, (vgl. overhands) Overende, top over klôotn Overôop, rommelig: " 't ligt doar ollemoale overende", zochtere vorme van Eirekedeire Oversteek Dak die overangt, AN oversteek Overtyd 1. Onlangs: 'k e em overtyd nog gezien: 'k heb hem onlangs gezien 2. 'n Hêel ende geleedn: 'k ei em overtyd (moanden geleedn) gezien 3. Over tyd: te loate. 'k wos overtyd en de tring wos weg. Z'es twee weekn overtyd (voo de bevollienge). 1. Overtyd (onlangs): Môoslee 2. Overtyd (lange geleedn): Kortryk , Roeseloare 3. Overtyd (te loate): Kortryk , Môoslee , Roeseloare , Wervik , Yper Ow Waddaje zegt vor 'n trekperd to doen stoppn (glik Willem Vermandere z'n "Blanche en zyn peird" P Pakkn (AN ) 1. Lik AN pakken, inclusief nemen, betroapen, emballeren, schokken, ... 2. Iets regelmoatig slikken "Dienen coureur pakt dopienge" "Je pakt medikamenten tegen de kuts" 3. Diefstol plegen, stelen "t' Eit iemand mynen vélo gepakt" Pandre, panter, panger, pangel 'n Mande me ên grôte ôre, mêestol in riet of raffia Pannekoeke, pallulle, pollette Pannekoeke Paraplusowse Sause me beuter, bloeme, azyl, zop va suukerbôon, voe by gebroan vlêes t'eetn Parlasanten Treuzelen, paloaveren, van het Spaanse Para los santos Parlé Geklap, mêestol in negatievn zin Paroadeschyter Etwien me vele gestn, die peist dat 'n 't is en da geirn toogt oek Parring Dooppeter (uut 't Fransche parrain ) Passensje, passjensje, passensie Geduld (van 't Fransche "patience") Passirde, passeerde Verleden (Passirde weke ek etwot teegnekomn, wi! ) Patattesmeus Aardappelpuree Peirdepiet Iemand da ne stol me koersepeirden eit (en geweunlik geld ôok) Peirdoge, peirdôge Spiegelei Peiretjesspel AN Mens erger je niet Pekkedoenkre AN pikdonker Pekkel 1. Bikkels 2. Ann (da wos up me pekkels wi , ollêne in mv.) 3. Vo je villo up rechte te zettn (mêestol enk.) 4. Voetn, pôotn (Je lopt ip z'n blôte pekkels) 5. Andn, der me je pekkels vanbluuv n 1. Pekkels (bikkels): Blanknberge , Brugge , Kortryk , Môoslee , Slyps , Wervik , Yper 2. Pekkels (ann): Kortryk , Wervik , Yper 3. Pekkel (villo): Blanknberge , Kortryk , Môoslee , Ostende , Roeseloare , Wervik , Yper 4. Pekkels (voetn): Blanknberge , Ostende 5. Pekkels (andn): Kortryk Pekkeln AN Bikkelen (spel) Pekkezwort, pekkezwart, schoezwort, koavezwort Pikzwart Pekkn 1. AN Pikken, prikken. "De veugel pekt" 2. Bluuvn plakkn, Bluuvn hangn (ip café) "'t is e pekker" Pelder, pelders Petat in de schelle/pele gekokt, petattn vô in de schelle te koken (klêen kaliber) Pennepesse, pennepisse , zoetekoeke, krunekoeke, krudekoeke, peindepiensje, krutekoeke Honingkoek, zoetekoeke (pennepisse: van 't Fransche pain d'épices) Pènsejoagen, pènsejoager (AN? ) Joagen zonder vergunnienge, stropen. Perchène, persienne Rolluik, synoniem van 'lattestôor ', --> kikt noa Lattestoor , vant 't Fransche "persienne" Perces, preces AN Bekeuring Perchoenkelen Rond de kerk gaan om aflaten te verdienen op Allerzielen Perluut, perleut 1. Nen onnozelen tuut, oenbenullig persôon, klêen (letterlik of figuurlik) persôontje. Oek kiendertoale voe mannelik geslachtsdêel 2. Verdwoasd (na een klap op het hoofd) 3. Pietje Pernukkel, fernukkel, panukkel, panuttel Uutzonderlik klêen ventje, joengetje Perse Lange stok, stoake (van 't Frans perche ) Perselle, persyn, persil Peterselie Persienne Rolstoars plaffeture Pertank, pertang, pertanks Nochtans, van 't Fransche pourtant Pertil 1. Pertil(s) = AN bretel(len) 2. Pertil symbolisch "hij heeft het aan zijn been" - "j'eit an zynen pertil (rekk'r)" Perxempel Byvôorbild (van 't fransche 'par exemple') Pe(r)tchikkelen Pekkelen, kinderspel met metalen beenkootjes, --> kikt noa Pekkels Petatte, petat 1. Petatte = AN aardappel 2. Petat = slag (jeddem 'n petat gegeevn) Petchikkelen Strompelen, moeizoam lôpen over moeilik terrin Petchikken, petchikke petchakke lôopn Manken, moeilik wandelen Petretntrekker Fotograaf, flitspaal Pianewys, pioanewys, pioanewyze Up 't gemak, stilletjesan, druppelsgewyze, troage, automatisch Piekezot (letterlik) de zot van pieken in koarten (figeurlik) een zotje, een clown Piellampe, piellucht, pilelucht Zaklantaarn Piempaljoentje , piempampoentje, emelbêestje, liev-eersbeestje, piepauw, piempajoentje Lieveheersbeestje (van 't Fransche "papillon": vlinder) Pienol Penalty (glik in 't voetbol) Pieper, piepre, pieptje, puuptje Zoen Pierewoai (van 't frans Pirouette) Pierewoai es êen die nie weet wa dat ie wilt en droait noa de wind Piesluchtje 'n vrê flauw luchtje Piet Chance (pietzak : enen die vele chance et) Pietje Ezeid teegn e duts (E mo pietje toch, wuk doej gie nu? ) Piteleir AN Pandjesjas, jacquet Pietje Fernien, Pietje Fernin, Pietje Stek, Pietje Pek, Pietje Venieng Deugniet Pietjekuntje AN Winterkoninkje Pietje van Proatelgem Êen die vele te vertelln et, moa 't is ni osan juuste Piewante, pywante Wante, den duum zit vrie, d'aar viengers zitn tope. Doavan ofgeleid: koakslag (DB ). Fr.Debrabandere: Pijwante: Vroegnieuwnederlands (1500-1700): pyewanten. Samenstelling van pij grove wollen stof en wante want. Piken, pieken Prikken, zêer doene, stekken "'t piekt en bitje = 't stekt en bitje" Origineel van pyck, nu AN pieken, uutsproake streekofankelik lik de mijn, zijn klank Ofgeleiden: piekens troef, veugelpik, piekevent (ierondre), piektjes, piekure, Pintn Versieren (cfr. Frans Debrabandere: < Mnl. "poenten, pointen" < 't Fransche "pointe" punt < 't Latyn "pungere" stekkn) Pintoane, pèntaar AN parelhoen (vgl. Fr. pintade) Piro Etwadde da styf straf is ('t is stravve piro) Pispoater Nen azynpisser, vizen (nie welgezinde) vent Pisseblomme AN PaardeBloem Plaffeture, blaffeteure 1. Veisterluuk 2. Symbolisch: (grôten, brutoalen) bek, woafel: oud jen plaffeture - zyn plaffeture opentrekkn Plak, ploate Nummerploate van nen oto Plakker 1. Stukadoor 2. Iemand die overol bluuft angen 3. Dans die dicht byêen gedanst wird (ne slow, tiggeldans of buuksleepr)) Plakkevort, plukkevort 1. Styf vort 2. Versleetn (tot ip den droad) Plakwoaier AN vlieger, wordt opgelaten door kinderen bij (ferme) wind, met de wind mee, aan een dun maar stevig touw Plakzantje, plakzientje, plakker Zelfkleevr, sticker Plangkier , plankier, plankis, trottoir, dam Stoep Plastroeng, plastrong Das, stropdas, plastrond, cravat (Van 't Fransche plastron) Pleite 1. Kletsekop (koalkop) lik in Ei je die pleite geziene? 2. Kop, bovekant van 't ôofd, donder: lik in J'eit ip zyn pleite g'ed Plekke 1. Ploatse (lik AN plek) 2. Vlekke Ploempnde Stief (bikan ollêne gebruukt in vaste uutdrukkienge ploempnde vul ) Plong Zekerienge (elektriek: de plong is gesproengn) (Van 't Frans plomb lood: vroeger woarn de droadjes van lood) Poane in oud vlaams "ne broek in Mollevel', komt van het Franse woord 'peau', zacht vel Fluweel, ribfluweel "en poane broek" Poan broeksje Sôorte bloeme Poater 1. Poater (ne religieus) 2. Trappistnbier 3. Slichtn chauffeur 4. Zwarte beze, cassis 1. Poater (religieus):Knooke, Kortryk , Wervik , Yper , Ostende 2. Poater (trappist): Knokke , Kortryk , Wervik , Yper 3. Poater (chauffeur): Yper 4. Poater (cassis): Kortryk , Wervik , Yper Poatre (vo 1, 2, 4): Môoslee Pochette, poechette Pennezak Poepeschete E lief, e keppe Poeredroge, poerdrôge Stief droge Poern AN bewegen, praten (E doste nie mi poern. ) Poervister, fiester Sterrereegn (vierwerk) "ne poervister in zyn gat steekn" Poessuker, poesukre, potsuker 1. Kandijsuiker, brune suker 2. Blomsuker, poedersuiker Point-mort, pommor Neutroal, nie in versnellienge (van oto). Van het Fransche point mort . Portefeuille/Portemonnee Geldbeugel In Wervik , Kortryk wordt er een onderscheid gemaakt tussen de twee, portefeuille is van de man terwijl de portemonnee hetzelfde is voor de vrouw Post 1. Zender, kanaal 2. Interessante functie of job, van positie - "schôonn post" 3. "Ne post pakken" - zwoar vollen of mislukkn Potink, potieng, poddink 1.Pudding 2.Broodpudding Potje lap, pôotje leggen Voetje haken Potstamper, pottestampre Nen voetboller die ter niet van terechtebringt Meugeliks in/van andre dialecten (Cfr DDT in FC de kampioenen) Prente Snelle mokke, schôon misje Pressn AN Persen van 't Fransche presser Pret , prèt, pareie, poreie, paret, poret 1. Prei 2. Pretentie, "jeit veel prèt an zijn gat" + prètvint, prètêere, prètmadam Pretènsie, pretensche, pretènsje Pretentie (AN moa om de finale -tie schrifwize per streke te checken) Preus 1. Trots - "j'es preus ip zyn doenienge" 2. IJdel - "'n preus model" Preute vrouwlik geslachtsorgaan AN vagina Preute Kortryk Z' eet an eur preute - Z' eet an eure rekkre - Z'eet zitn Proateln 't Goed kunn uutleggn en vele vertelln (nie 't zeste of AN praten (= koutn, babbeln)) Proateloare Etwien die 't goed kut uutleggn en vele vertelt Prôostn Erweten uut de schokke oalen Protvocht (???) Liquide remspoor dat achterblijft in de onderbroek bij het laten van een scheet. Prumelekkn, preutelekkn, preutelekker 1. AN: Beffen, lekkn an de preute 2. Preutelekker: schôotoendje Prut Kaffiepoere (surtout at er ol woater deureloopn is) Prutmazette Fel ipgezet meiske Prutzak Koffiefilter Prutzak: Yper Frutzak: Môoslee (van frut, 't dialekt vo chicorei) Puderek, peuterek, puterek Eendekroos Puf Lucht van uut je moage die oel je slokderm werekêert, oltemets me leevn AN boertje Pulle 1. Flaske, container vô drank en vloeistoffe, thermospulle, melkpulle (boerof, oek wel mekbidong), drienkepulle (koers) --> Variatie ip et AN woord pul da verouderd es. Pulle es nog courant gebruukt 2. Piet (an de pulle trekkn) Pulln Vele en zêre drienkn, surtout alcool Pupegoale , bakwoagen, kortwoagen, kortewoagn Kruiwoagen Pupezak, peupezak Borstzakske ip 'n imde, AN origine: zakje om pupe in te steken Pyk AN Bouvier (sôort ound) Pykevint, piekevent, swies Baljuw met hellebaard in de kerk, swies (van Garde Suisse) Pykn AN Schoppen (e sôorte va zworte koarte, naasn kloavers) Pylebout Perfekt rechte (pyl), in 'n oak, gepast (pylebout rechte, dat es pylebout gepast ) Q Queeste AN Ruzie (queeste mak'n ) R Residentie in Blanknberge met West-Vlaamse naam Yzeren Rampe Rabbeln Rôoi en voun etwot te doen Ragol(le) Brugge Te sterke koffie Rakel , roakle, roakel Hark mè klêene tanden (tuingereedschap) Rampe Hellienge (vb de hellienge noa de zêedyk): Frans Rape, roape 1. Sôorte groensel (AN: raap) 2. Andre benaminge voe joen Arlôozje (horloge) 3. Ip jen roape krygn : der van lankst krygn 4. Hoofd 1. Rape (raap): Yzegem 1. Roape (raap): Kortryk 2. Rape (horloge): Yzegem 2. Roape (horloge): Kortryk 3. Rape (sloagen krygen): 3. Roape (sloagen krygen): Kortryk 4. Roape (hoofd): Yper Rattekit, rattekêeste Doodmoe zyn (J'es rattekit of ) Reekan Ossan reke, non stop Regiem Etwot dan menschn doen voun te vermoagern (AN dieet ) Regiemn Trachtn te vermoagern (AN diëten ) Regleern Zorn dat etwot in order komt (Nen ploegboas regleert et werk. ) (AN: regelen) Rekkewyd zo verre da mo ku Rekknjek, rekkedjekke 1. Sôorte sneukelieng (AN :Drop) 2. Etwot die uutrekt, lik koassause 1. Rekknjek (sneukelieng): Poperienge 2. Rekkedjekke (rekboar dienk): Yper 1. Rekketrekker (lang snoep, drop):Kortryk Rendeko'er, (rendekoker), renne, rendel Schommel --> Kik noa Ballesjiere , schommel Renong, renoeng In 't koartspel, koartsôorte wovan daj gin koarte et: " 'k A ne renong in kloavers" Rennepeird AN Hobbelpaard Renotte Sôorte veugel, AN kneu (vgl. Frans: Linotte mélodieuse) Rèpstèrte Vernesteld, in pieken (Joun oar sta rèpstèrte ) Ressor, resôor, resoor AN een veer van bv. een matras, veermatras = ressormatrassche Reveye AN Wekker, van 't Fransche reveille Riekoordn, riekôordn, schoelientn Veters (van rijgkoorden) Riengeln Etwien riengeln: etwien bedriegn (vgl. AN ringeloren ) Riffezeern AN Weigeren (vgl. Fr. refuser) Riftje-raftje, kotjesvook Uutschot, gemêen volk (van 't Iengelse riff-raff) Rille Latte in hout of metoal Rinneweren, reneweren Ruïneren Riyong, rayoung 1.Reke in e grôotwoarnuus (fr:rayon) 2.Spêke Robbeln Volln me vele leevn (Van 'n trap of uut je bedde robbeln ) of vele leevn moakn (Me buuk robbelt! ) Rompel, roempel Rimpel, plooi Roovn Eiers van 't nest van e veugel oaln (mêestol van enn) Rost, roste 1. Roskleurig, hoarkleur 2. Verroest Rotse Sôorte vis (AN ruisvoorn, rietvoorn (Fr.: rotengle) ) Rufeln, reufeln Scharrelen in iets Rulders Stamppot aardappel met ajuin Rutte Blut, zoender geld, krotte Rutteln 1. Leevn moakn deur dat los zit 2. Va je beir moakn Ruumste Het opruimen (mêestol met vast werkwôord 'oen') Ruusscher Artn bustel voen ouneffn uppervlaktn (lik de stroate) Ruustientje Plakkertje voen e chambreire te stoppn (Fr.: rustine) S Saladiere Slakom (gin Fransche ière uutsproake - ende klienkt lik -iere) Sambrière Binneban van je velo (van't Frans chambre à air) Sandrié, sandré 1. Assenbak vô segretten, Van 't Fransche cendrier . 2. Vô zoverre bekend es sandrié in WVL gêen assenbak vô de stove of n'eird. Santeboetiek Rommel, ebben en ouden, ôok Battaklang Saro Skorte, stofjas. Van 't Fransche sarrau (boerenkiel) Sarze, sarzje, serze, soazje 1. Deekn 2. Sarze of sjette geven Sauveteur Redder ip 't strange Savatte, sluffer, slissen, sletse Pantoffel Sazzenik, sanzeniek Eenrichtingsstraat (Frans: sens unique) Schabbe 1. Stofjas 2. Legplank Schampavie Weg, verdwenen Scharitte, sarette, bugie, buggie Buggy, open kinderwoagentje, van 't Fransche charette Nie te verwarren me gesloten kinderwoagen Footure en varianten ip voiture Scharmutsel, Skarmutsel e kljen kort gevegt (militair of anders) van t'duts scharmutzel (frans escarmouche) Scharre, scharrekop, schkorre Styf kort hoar, kortgeschoren Scharteln, schartn, schkartn, skartn Krabben Schauwe, schauwte Schaduw Scheefslaan AN definitie, stelen, wordt verwijderd van de lijst Scheir, skeir 1. Een lief vo nie al te lange (AN scharrel) 2. Ruze, dispuut, Henri en Patrick zittn in 't skeir over uldren dêel Schermienkel Lelikke moagere vrouwe Scherper, skerper, schkerper Diengsje voun e punt an e potlôod te moaken (AN: Slijper) Scherreldewiep scherreldewiep ip etwa zitn te paard op iets zitten ((brugge)) Schette, sjette, schettewerk, schkette, tsjêtie 1. Wulle, va wulle, ebreid 2. Scherme, afschermienge Schettern, schkettern 1. Stekken van de zunne of van etwot aars die vele lucht gift 2. Te vele ôge tônen produceren Schie, schkie Bevliegienge, gril, AN nuk (Je krygt een schie) Schiekn Bytn, lik up e schiklitte Schike, schiklitte, schiklette, seklitte, spirremente Kauwgum (vgl. Iengels: chiclet (stik schike), spearmint (groene mente)). Schienkn, schkienkn AN Schijnen (va lucht of de zunne): De zunne sch(k)ienkt (de zon schijnt) Schievern, schivern, schkivern 1. Vrêe rap veurbieschietn, hêel rap passeern Ej em zien schievern up zyne nieuwe moto? 2. Platte stêentjes zodanig ip e woaterippervlak smietn da ze zo veel meuglik kêern ipwuppen 3. Glijden Schimmeln Je tyd verdôen teegn je goeste 'k Stoene doa te schimmeln vo niêt Schoaverdinnen, schoaverdynn 1. Schoatsen, AN (Ijs)schaatsen 2. Wegslêren, spelen ip en bevroren slêerboane, AN (Uit)glijden Schoelapper, schoevint Soort van loopkever Schoepen Entwa meepakken danie va joen is Schoere, schkoere, skoere AN Schouder Schof, schkof AN Lade, schuif Schoffeleire, skoffeloare Etwien die moet schoffeln Schoffelen, schoffeleire, schobbeln, schoffelscheute, schkoffeln, schkobbeln Jen oasten, gejoagd deure wirken (moa nie oltyd goe) Schoffelscheute In en oastje, in de rapte Schokke Peule van peulvruchtn Schoolschyte, skoolskyte Geveinsde ziekte om niet naar school te moeten Schôorn 1. AN (angstvallig) beschermen/afschermen, in verdediging nemen 2. Vaste zetten, caleern, beveiligen by transport zôdat nie kan verschuuvn, zyn zelve schôorn om veiliger te zitten by transport Schorteblauw Bont en blauw Schossenêle, sesnêle, schkorseneers AN Schorseneer Schouwieng AN Autokeuring Schreve, skreve 1. Lyne, grenze 2. Schribbel, AN lange kras, doorhaling, beschadiging Schribbel, skribbel Krasse, AN langwerpige ippervlakkige beschoadigienge Schruweln Zeer luid schreeuwen Schufeln, schkeufeln 1. Fluiten 2. Vertrokkn, er vanonder gemuusd j'es goan schufeln Schufelette , schufeletje, schkeufeletje, schuferlienk Fluutje vor ip te schufeln (twêe soorten: me bolleke d'rin voe 'n arbiter, zonder bolleke lik d'Iengelse politie) Schurdig, schurdigoard Onstuimig, wild Schutteldoek, skeuteldoek AN Schotelvod Schuum van scheetn Meringue Schuw, skuw 1. Benauwd, bang 2. Gevoarlik, louche, bangmakend ne schuuwn tiep Omda d'uutsproake stif kan verschilln van streke noa streke: ier fonetisch schriven osteblief Schyte 1. 'n Ofloop en (ossan me de ) 2. Benauwd zyn Sebit, sebiet Nu direct, metêen, vanoat en bitje kan, kykt ôok noa Tefète da ietwa loater (straks) betêkent. Van't Fransche subite da doar en andre betêkenisse eit: ommettekêe (mort subite = plotse dôod of wiegedôod). Sebôort In orde, deftig, lik dat' moet Seenappel , sinappel, ginappel, appelsien, appelsine, appelseena Sinaasappel Sekreet Etwot die niemand meug weetn (vgl. Frans: secrèt ) Seldesou Korrelige Soda. Van 't Fransche sel de soude Sepappe Ventiel, van 't Fransche soupape Setewoarie , setebewoarie Verbasterienge van God zegene en beware u Serzjant Lymklemme (Serre-joint) Seule , sulle, ketel, keetle, oakre, oaker, aker, êmer, sille Emmer Seute 1. Denigrerend vo vrouwe die nogol veel spel an eur gat ei, die difficil es (lichtere vorm van Preume ) 2. Dom vromins (oek oltemets e bitje oederwets, setoe va gedachtn) Sichtnt, sichtn, sedert, sins Sinds, sedert, verzekers van 't Duutse sichten ('t Ziet er noar uut da sichnt ant verdwinen es) Siekateur Kleine snoeischaar/snoeitang (van't frans Siccateur) Siekeplat, leuzeplat Hêlegans plat (mêestol ezeid van chambreirn) Siekneern, siekaneern, sjikaneern zynzelvn ip zittn te frettn, zittn te siekneern: cf AN "erg zitten te piekeren" < Frans. chicaner (ruuzje moakn, g'ambeteerd zyn) Siezn, tsjiezn, sjeezn Rap entwoasens noa toe ryen "'k goa ton were meugn siezn noa de winkle achter kommissies" Sjakos, sjakosj, sjakosje Handtas Sjarpe Sjaal vo de winter (Frans: écharpe) Sjiekemule Kind zonder tandn Skitpot WC Skitpot: Ardôoie (nie zové mi gebreukt mo bestoat wel nog) Skribilzn Asse van een buusstove ip steenkool Slabberoaie Sôorte krabbe: zwemkrabbe Slachn va, slachten noa Zyn lik, en trek en van (e slacht va ze voader ,je slacht noa zyn moedr ) Slak, slap Slap, lenig, soepel,los. (J'is nog styf slak vo zyn oude M'n tann stoan slak Slappe jan ) Slameur Last, vervelend werk, gelôop (anvoeren, grêedzetten, werk zelve, ofwirken, ipkeusen,...) Slapkapote Slapklêed (vo vrouwn) Slapkeirl 1. Slapklêed (unisex vô man of vrouwe) 2. Slapklêren (slapklêed en piezjema) 3. Slapgerief, AN in nachtkledij, inclusief koamerjas, badjas, peignoir, ... 1. Slapkeirl (unisex): Kortryk 2. Slapkeirl (piezjema): Kortryk 3. Slapkeirl (slapgerief): Slapmutse, slapmutstje Dranksje vo da je goa sloapn Slapratte 1. Eikelmuis (Eliomys quercinus , sôorte knoagdier, te verkenn deur zyn "zorromasker") 2. Etwien die vele slapt Sleffers, sliffers, slissen, sluffers, slessn, savatn Pantoffels (open achteraan) Slekkevet 1. Styf dikke 2. Vet (m'n oar is slekkevet) Sliedern, sliern, sleirn, slêern, sleern Glijden Slierboane, sleirboane, slêerboane, sleerboane, slierplanke, sliederplanke Glijbaan Sloaper Etwien die nie uplet in zyn otto, etwien die veel te troage rydt, triestigen chauffeur Slôre, slore Vrouwe die te bekloagen is Sloter, sleutre, sleuter Sleutel (ouk biersloter, sloter voun boutn en moern an te spann of te lossn) Slotergat, sleutergat Sleutelgat Slunse, sleunse 1.Vodde 2.Slôre van e wuuf Sluts Slop (oendermêer ezeid van frietn die nie deurbakkn zyn of aj 'n ofloop et) Smeistern AN kladden, openwrijven,... (messchien beter vertaliengn) Smet, smesse Smid, smidse Smeuzn In smeus duuwn (Patattn smeuzn , AN pletten) Smôor, smôorn, versmôorn, smôorôop Aloewel dat 't AN smoor, smoren bestoat, eit et 'n poar bykomende betêkenissen in 't West-Vlams 1. Rôken van segretten, segarren of pupe 2. Rôken van hasj, courant in de joengrentoale 3. Mist, misten 4. Versmôorn: verdrienkn, verzeupn 5 Smôorôop: compostôop 1. Smôorn (rôken): Blanknberge , Kortryk , Môoslee , Roeseloare , Wervik , Yper 2. Smôorn (hasj): Kortryk , Môoslee , Yper 3. Smôor, smôorn (mist): Kortryk , Môoslee , Roeseloare , Wervik , Yper 4. Versmôren (verdrienkn): Kortryk , Môoslee , Roeseloare , Wervik , Yper 5. Smôorôop (compostôop): Kortryk Smout, Smoot 1.Gesmoltn zwynevet (AN reuzel) 2.Vet voun a je keetn 3.Oorsmeer Smoutn, smootn 1. Smêren (in de betêeknisse van e klêen visken uutsmietn veur e groater te vangn) 2. Iemand serope an zyn mond smêren, noa de mond klappen, flêmen 3. Mei oolje inwryvn; Smoot moa joen kitn! Oed joe moa gereed! Smouter, smoter 1. Smeirlap 2. Ne smooter é en twiene die fliêmt Smoutzochte Styf zochte ('t vlêes is smoutzochte) Smuk, smukkn, smuuk, smuukn, smeukn 1. Nevel, neveln 2. Motreegn, motreegnn Snak, snuk, snok 1. Elektrische schok 2. Snaksje, furte (e snaksje krygn: e bitje deuredroajn) 3. Toegesnauwd wordn: (e snak en e bete) Snakkn 1. Mè korte rukken trekkn, AN Snokken 2. Snibbig antwoordn; Stop e kee mei te snakkn en te bitn, 't es ier ginne 'snakbar' zulle 3. Vele geld verdienn (Amai, e snakt ze wi, 'ndienn! ) 1. Snakkn (snokken): Blanknberge , Kortryk , Môoslee , Roeseloare , Wervik , Yper 2. Snakkn (afsnauwen): Blanknberge , Kortryk , Môoslee , Roeseloare , Wervik , Yper 3. Snakkn (geld verdienn): Yper Snel (m. ne snelln, vr. e snelle) Knap, oantrekkelik (ipgelet, ôok in het AN es knap niet gelyk an mooi/schône) Snelbouwer AN thermoblok, snelbouwbaksteen Snetsebelle Babbelgat, vrouwe die vele en geirne babbelt. Sneuve Stek ounder woater (e sneuve smytn) Snottekalle, snottekelle, snottekeise AN Snottebel Soe, soetje (Frans sou < Oudfrans sol < Latyn solidus - cfr. Fr. Debrabandere) Geld Soesse 1. AN Savooikool, witte kool 2. Vromens die vele domme diengn doet Soessels Kalfszwezeriken 1. Zwezerik 2. Hersenen (ironisch bedoeld) Soezen: Brugge Sokki Ouder voun e lampe in te droain (AN fitting, Fransche socket) Spakkn Ienkn, mankn, loopn met e spakke, kikt ôok noa Petchikken Speculoasje (spikkeloasje), spiculoasjekoeke AN Speculaas Speelbucht Etwot voun mei te speeln (AN speelgoed) Speelvajoage (speelvoyage) Trouwreize Speite, speitn AN: Spuit, spuiten Spêekmedolle Denkbêeldige medolle (letterlik een medolle van spêeksel) Spel e zit wa spel up min wiel AN speling Spende E sôorte van verlôorn plekke woarin dan der plankn hangn zyn voun bucht up te leggn, bevôorbeeld ounder e trap. Speute E klik verve of sause uut e pulle, up de goaze van joun otto duwn (E speute verve bydoen, e speute goaze geevn ) Oek de noame van e plekke teegn Abêle Spil, spèl 1. Ruuzje ( 'k En doa spil at met e keirel! ) 2. E diengsje Spillement, spellement ey gie zuk en spellement ol gezien 1. Diengsje 2. Mannelijk geslachtsorgaan Splette AN Spleet, haarscheiding Spoekomme, spoelkom Soepezjatte, een bolzjatte Spokkn 1. Ofknappn, die rekkr spokt 2. Kroaken, diene trap krakt en spokt oaje d'r ip lopt Spoetern Stief zêre doen, anjoagn Sporrewoan Lief, klein kindje Spriet 1. Tirette van e broek (Ei, past mor up da je veugeltje niet wegvliegt, je spriet stoat oopn! ) 2. 't Gêne die der bachtn zit Sprieteloar E klêen, fyntig bomtje, oek ezeid oul kulln teegn e moager, fyntig vintje Stamcafé (=AN) Een café wô dat een mens regelmoatig nô toe goat Steefiester, steepietje Etwien die in 't stee wunt Stêeg, steeg Entwa da moeilik droait of vergoat (Dienen vélo lôopt stêeg. ) Stêenkrabbe AN Strandkrab Stekebeier, stekelbeze Kruisbes Stekkedroad, stekkerdroad Prikkeldroad Stekker, stekveugel Roofveugel, mêestol voke Stekker, stekveugel: Yper Stekker 1. AN stekel, doorn 2. AN priem Stekkn 1. Met de marbels spelen, AN knikkeren 2. Iemand betroapn ip entwadde (diefstal, brandstichtienge, zwartwirk) 3. AN steken, prikken 4. Noaien ip noaimachine (of anders: stekkn ip u stekkmasjiene) 5. Poepn/ bukn/ stuukn (vrijn me jlief dus) 1. Stekkn (marbels): Blanknberge , Kortryk 2. Stekkn (betroapn): Blanknberge , Kortryk , Yper , Roeseloare 3. Stekkn (prikken): Blanknberge , Kortryk , Wervik , Yper , Roeseloare 4. Stekkn (noaien): Blanknberge , Kortryk , Wervik , Yper , Roeseloare 5. Stekkn (vrijn): Roeseloare Sterrekloar Hemel woaran daj olle sterrn ku zien, in de wienter e têekn da 't ferme go vriezn ( 't I sterrekloar, 't go nog e bitje vriezn, wi! ) Stesse Oar die langer is dan 't gonne derround Stiede, stidde Stijf ( 'k Zyn e bitje stiede va gisn. ) Styf, stif Hêel, indeliks, straf, veel "styf veel ambiance, styf gejeund, styf letter betoaln" Stoake 1. 'n Poale, perse 2. 'n Dom wuuf Stout, stoot Moedig, durver ('t Is e stoutn wezel ) Stovers, stampe (melkstampe), kedul Keiremelkpetattn (mix van petattepuree me keiremelk), oarmeluzeteten, dikwyls gegeetn de vrydag met zacht gekokte eiers, of gemingeld me koas Stoffoasje, stoffoasie Type matrioal, product, geneesmiddl. (Der e bitje stoffoasje andoen ) Streke 1. AN Klaar, gereed ('k goan nôois streke geroakn) 2. AN Streek Strekkn 1. Schoenveter, zie ook Riekoordn 2. Strik/strek knoopn in iets, vb in riekôorde Striepe 1. Strepe (lijn, streep) 2. En striepe trekkn: iemand en loere droain Stroateloper Ound die roundtjoolt Stroatevendeloare, stroatleure Etwien die vele buutn roendtjoolt, mêestol kienders of joenge gastn (AN: hangjongere) Strooitje, strôotje Rietje Strop, gat, kounte, ol, korre Gat [[Konte: Kortryk
Stroppn Oapren, ôok verkêer da stropt Stropridder Homofiel -echt vlamsch ? Struuk, streuke, troenke (alleen struik) 1. Outachtige begroeiinge, AN struik, kikt ôok noa Ut en Ut 2. De nakommelingn van e bepoalde vôoroudre Tante Zulma is d'oudste van die struuk Stryntje Woafeltje (uut e gedicht van Jean-Noel Ternynck) Stul Hôofd (J'het hôge in zynen stul. , Wat heit ie nu in zynen stul gekregen. ) Stuuk, stuukn, steukn 1. Duw, duwen (mjir van teegn een twuk stuukn, nie espres. Lik: "AAA, godver, kee me min elletuute teegn die kasse gestuukt") 2. Voln (AN: vallen), lik van ip joen mulle stuukn 3. Bukn (vrijn) kee gistern een jitte mokke gestuukt Stuupn AN bukken (cf. Iengels "to stoop" (bukken)) Stuuzje studie, studierichtienge (hoggere stuuzjn doene ) Sukerbône, scheukkerboonn 1. Prinsessenboon 2. Utteb ôonn: sukerbônen in struken gekwêekt 3. Perseb ôonn: sukerbôonn ip stoaken gekwêekt Sulfer, sujfer, steksje Lucifer, stekje (Origine Zwoavelstokske --> sulfer) Sulferblomme (Brugge) Zwavelpoeder Sulle Emmer --> Kykt noa Seule Swoateleire, swoateloare Iemand die uut zyne nekke kletst, onzinnige diengen zegt Swoateln Zêvern, nie dudelik koutn Swobbeln Me klêne bewegiengn 'n twadde afspoeln of kuuschen in woater T Tabboard Slapklêed, nen slapkeirl vô mann of vrouwen, --> Kikt ôok noa Slapkeirel Taffelinge, toefelinge Pak sloag, rammelinge Takkôord Akkôord - van 't Fransche d'accord Talieter In panne liggen, nie mi marcheern (In talieter liggn ) Tandiske Terwijl, langs den andren kant - van 't Fransche "tandis que" Tallong, talloeng Hak, iele van een schoeë Talore , talôre, taljoore, assiete Bord Tap 1.Nop van een (voetbal)schoen (De tappn van Blondel stoegn in Defour ze kniejn. ) 2.Ongelukje met blikschade (Ken e tap teegnekomn. ) 3.Poepsnoepje (meestal verkleinwoord taptje ) Tapitsier, tapisseur Behanger Tarien(tje), taryn, taring Veugel, AN Sijs (vgl. Frans: Tarin des aulnes) Tatse 1. Nop op schoenzool (vb. voetbalschoen) 2. Hôofd (zêer an z'n tatse) Tee, têe, têen Teen. Mynen dikken tee doe zeer. Teetne, teetn Voedsel (warm teetne, noeneteetne...) Têfeloare Klênen eter, iemand die letter eet Teir 1.'t Gêne daj etwoa verdoet, lyk up café (vgl. verteirn) 2.AN Aarding (vgl. Frans: terre , diengsje dat uutzit an e prieze, aneslootn met e gilf-groenn droad) Teirlienk Dobbelsteen, teerling (staat als gewestelijk aangegeven in Van Dale) Tefeite, tefête Seffens. Onbekenden ôorsproeng, kikt ôok noa sebit da direkt betêkent. Tefrente 1. Verscheidene, verschillende (ôok in andre Vlamsche dialecten), meugliks van différente 2. Tefète, seffens, straks: Ieper Teis (tèis), oap, pinne Ne gierigoard, vrek Te kloffe, te klooffe, te kluffe, te kloeffe Pardoes, te midden van, vlak ip iets vallen of botsen Tèndn, tènn Ten einde (road, van zyn latin), de d in tèndn es dikwils ipgeten zôdat 't tènn komt. Voorbeeld: ie wos tènn oasem : hij was buiten adem. Tênebyter AN Oorwurm --> Kykt no vorke Vorke Tereke Ipêenvolgend, te soamen Tertn, tert, tertienge 1. Tertn: veurzichtig, stap bie stap, vôoruut goan 2. Tertn: goann, "ge meugt tertn": ge kunt 't ofbollen Tert: tree van ne trap, AN trede Tertienge: plekke woa dajje veilig jen voet kunt zetten (bie 't beklemmen van iets) Tetoet, toetoet, toet Ja. In de context van Ja (toch wel) In het Kortrykse zyn d'er drie vormen in oplôpende sterkte van affirmoatie: toet, tetoet, toetoet Tette 1. Borst (vgl. Nederlands tiet, Iengels tit) 2. Bulte ( 't Stoat e tette up me band. ) Teurn, teure Goan, Weggoan Vermoedelik allêne gebrukt in de gy vorme of gebiedende wyze: teure lienks, teure reks ... Teusje, teugske, teugje Sloksje (een teusje woater) Tewege, twege Bykan, me woaren tewege weg Têweln, têweleire Têweln (tjeiwelen): troage en me'n lank gat wadde doen, mêestol bie teten dajje nie geirne eit Têweleire: iemand die têwelt Thuuswyzn Weetn woavan da je etwien kent, AN: thuisbrengen (Ik kunn die vint nie thuuswyzn) Tiek mie, tiek myn, tienkt me 't likt mie, 'k peize (vb. Tiek mie dat'skôon were es), heeft verband met het Engelse think; cf. ook verouderd engels "methinks" (het lijkt me..) Tienke 1. Zeelt (vis) (Latyn: tinca tinca ) 2. Lastig wuuf 3. Deugniete Tiestn, tistn Roare kêrel (cfr Tistn Pulle) Wuk ne tiestn zeg Tiezje AN Stuur- en zadelpen, Fr tige Tiggel, tiggle Vloertegel Timber, timbre, tember 1. Postzegel, van 't Fransche timbre 2. Ôofd - "j'es ep zynnen timber gevoallen en bluven bokken" - Cfr Timber, Iengels - bij het vellen van bomen roept men TIMBER in de USA. (Timber es 't Iengels vo hout of balk) Tirette, tieritte Rits, van 't Fransche tirette Tjaffeln 1. Strompelen, moeizoame goan 2. Slenteren Tjeutern Loaten deure broaden of koken ip 'n hêel zocht vierke, vgl met AN sudderen Tjingeltjangel, djiengeldjangel Mêestol gezeid over muziek me vee gitaarn die nogol druk es Tjoe AN kauwgom. Vermoedelijk > Engels "to chew" (kauwen) of "chewing gum" (kauwgom). Tjoepel, tjoepelke 1. Het dopke, mêestol in kunststoffe, da ne pot, flaske of container tidelik afsluut (vb van flasselke bier, luchtmatrasse). Kikt ôok noa Ulleke 2. De dop, mêestal in plastiek of catchoe, da de bewegienge van en voorwerp stopt of ofdempt, bevôorbeeld om te beletten da de deuren te verre open goan of schuven, om de slag ip te vange van de deure of capot vanne oto, ... Tjsoetn, Tjoetn 1. Ne roendn oap, nen achterlijkn Tjolen, tjole, tjooldr Tjolen: sukkelen, moar nie vôorut roaken, rondzwerven; Tjole: ormoedigoard, sukkeleire Tjooldr: zwerver Toateren, toatereire Kletsen, Iemand die vele klapt moa weinig zegt Toartekloai Dommerik, rare vent Toengstêen e sôorte metoal (AN Wolfraam, surtout gebruukt voun de toppn van veugelpykpyls , cf. Iengels tungsten ) Toet te feite Toet subiet, toe straks (Frans: jusqu'aux prochaines fêtes ) Toetuzent, tetoezens, toezens, tulders, tuzens, toetuuzen(t)s Bie oes tuus, thuis Toezens of tulders (by wyder of by gyder) Togen, tôgen Tonen, loatn zien Tope, tolpe (talpe), toolpe Veldmuus, spitsmuis Tôpe, tope, tegoare Tesoamen (van te hope), zie ôok A - altope, oltôpe Top-over-kloaten Oenderstebov'n, in olle betekeniss'n. Top-neis Kop-steirt: en geschrankte methode vô compact te stoaplen (in a geweun bedde keunn der 4 tot 6 kiendjes sloapen oanze top-neis liggn) Torpedo Fringmekaniek bie sommigste oudre vélo's, geactiveerd deur de pedoalen achtereut te stampen (eit niets me onderzeeërs te moaken) bij ons ook gebruikt voor de volledige fiets " 'k rie me nen torpedo" Môoslee Tootn Tongzoenen (plat). Zie ook tot, tote Toppeire Slag ep zin hoofd (meestol voe straffe) Tot, totje, tootje, tote Kus, zoentje Tote 1.Smoele, mule; in de mêeste streken angevoeld lik vulgaire toale Uutdrukkiengn: e lelike tote ein: een lelike smoel ein; up joen tote krign: sloagn krigen. 2.Stik van e flossche woa dat zop uutkomt (Van de tote drienkn ) Totetrekker Schynilligoard Tournavies, tournevis Schroevendraaier, van 't Fransche tournevis Traveir Spoorwegovergang (van het Franse travers ) Triëern In de juuste volgorde steekn of 't juuste byn 't juuste leggn (lik van vuligheid) (AN: sorteren, vgl. Fr: trier ) Triefeln Mekoar kulln (Eng: to trifle: nie serieus zyn, to trifle with: etwien kulln) Triffels, tryfels Onaanvaardbare excuses, nietsdoende verontschuldigingen, bagatellen vgl: Engels Trifles, "something of little substance" Trim, ip trim zyn Ip zwier zyn Trokkeren Wisselen, ruilen Troape 1. Valle vo bêestn (--> Muzetroape) 2. Smoel (plat), J'eit moa en roare/vieze troape Trotienitte AN step, autoped Trunte, truntn, truntekousse Iemand die rap/gemaklik trunt (kloagen, zoagen, bleiten, triestig zyn, zyn lippe loatn angen) Vrouwelik; trunte, truntekousse (Treunte, treuntekousse): Blanknberge , Knokke-Heist Kortryk , Roeseloare , Wervik , Môoslee , Yper Mannelik: trunte, truntekousse (Treunte, treuntekousse): Blanknberge , Brugge , Kortryk , Yper Mannelik: Truntoart Môoslee , Roeseloare Truzel AN Kwast (De truzel trekkn ip de kerremesse) Truzel, truzle: Roeseloare , Wervik Tsjêtie van wulle, gebreid. bievoorbêeld: e tsjêtie tope. Kykt ôok noa Schette, sjette Tumelette 1. Koprol 2. Val (meestal spectaculair, bijvoorbeeld met de fiets) Tusketerwe, tuskôorn Maïs ('n verbastrienge van "turkse tarwe") Tutte, tute, teutte 1. Fopspeen 2. Stikske (een tutte derm = een eindje (tuin)slang; en tutte buze; een tutte kôorde) Tutematooien, iptutematooien, tôteln Overdreven, belachelijk opdirken. Z'is were ipgetutematooid. (Z'is nog e bitje etôteld, wi. ) Tuug 1. Materioal 2. Uutschot (krapuul), tuig Tuun, teun Ofsluutienge van e wêe (verre nie mi gebruukt, vgl. OLV van Thuyne ) Tweisdrievn, tweisdriver, tweisdrievre Tweisdrievn: saboteren, ruze moaken (cfr dwarsliggen, tegenwerken) Tweisdriver: oaveriksen, (cfr dwarsligger) Tweisn 1.Dwars, niet evenwijdig ( 'n twadde van tweisn leggn ) 2. Krusen, oversteken, werkwoord dwarsen (vb van en boane) Tweiszak 1. Dwarsligger, iemand die tegendraads doet Tweiste Ruze ein (Ze liggn in tweiste ) (vgl. AN twist) U Ulle, ulleke Deksel van ne pot (container van iets) en kookpot, mêestol in metoal Ulleke van en klêen potje, drankflasselke (capsule), kik ôok noa Tsjoepel(ke) Ullewupper Voun d'ulletjes van flosseltjes te wuppn Ulsifrot Wienkel die rommel verkopt, slordige boel Ut, nut 1. E lêge plante, die groeit in 'n busselke (kyk ôok noa Ut ) 2. 't Oar in de schoamstreke van en vromens (vulgair) Utnoak dronke zijn : GILWE en rekkem Uutkom, eutkom Vôorjoar, lente Me goan vreuzn mei neutkom Uutkuweln Uutspuugn (Ge moet nie olles were uutkuweln. ) Uutlangen Verklappen (J'eit uutgelangd oeveel geld dat ie eit. ) Uutmeten (=AN?) Uitspoken Uutschêen (=AN uitscheiden) Stoppen (Schid ekir uut! ) Uutschokkn Zêre uutryen, mêestol juuste voun etwien ze neuze (ouk vôornschokkn , tusschnschokkn ,... ) Uutydeln Uutgietn (vgl. Eng. idle : nie bezig, nie gebruukt, over,...) Uvollig Lêlik, vuul, smeirig, walgelik V Vajage, vajoage AN Reis (up vayage goan ) Vajageur AN Vertegenwoordiger Vakschole Schole woa daj e stiel lêert (VTI - technisch en/of beroepsonderwis) Vallinge, vollinge Verkoudn zyn, vele moetn niezn Van Want ('k Goan nie noa buutn van 't is te koud) Van de weisn Nie in de juuste richtienge ( 'k An eslierd me myn otto en 'k stoegn van de weisn up de boane. ) -->messchien beter met en R derby (de weisn = dwars, dweisn?) Vanensentens, vanestens Ovre de hêle lengte Van kloare Zodoanig (Van kloare kykn na die snelle mokke, is 'n mi zyn kop teegn die poale eloopn. ) Variezn, varicen Oaders die up je bêenn uutkommn (AN spataders, Frans: varices) Vas, vassche, vesjke, ves, veske Vers Vei Kloek, gezeid van groensel in de lochtink: "joen petatten stoan nog e bitje vei, zeg!" Veister, veistre Venster (< Lat. fenestra) Velo, vélo, villo Fiets, rijwiel Velomoakre, villomoaker Fietsenhersteller Vendel, vendle Vlagge, AN vaandel (vendlezwoaier ) Verassereerd Zelfverzekerd --> g'asreerd Verblyd Lichte vorm van dronkenschap Verbrunen Verslechteren ('t Were is an 't verbrunen) Verbuuschen, verbeusn Verkwisten, verdoen Verdemmelieren Kapot maken (Van Frans : Démolir) Verdestruweren Kapot moakn, vernietigen Verdeukn, verduukn Wegsteekn zoda nen andern et nie zoe vindn (jezevn verduukn kud oek) Verdimmelieng Uutroep, ongeveer lik godverdimme Verdoen 1. Etwot nog eki doen ( 't Wo gêestig, we gon 't eki moetn verdoen. ) 2. AN Verbouwen Verdumelieren, verdemmelieren, verdimmelieren, verdommelieren Kapot maken (door onhandig gedrag) (Van 't Frans: démolir) Vergeevn 1.Ekokkeduund deur vergif (oek AN) 2.Ezeid an der stief vele elementen van de zeste sôorte zittn ( 't Is ier vergeevn van de vliegn, Duutsers, ... ) Verground, vergroundn Styf vuul, nie me proper te krygn Verjus druuvn, nen kilo verjus Verkiest (gin lange ie ) Etwot kiezig vienn en der nie va moetn weetn (ossan me van ('k Zyn der verkiest van.)) Verklutterd Verkleumd (verklutterd van de koude) Verloan Druk bezig, vele werk Vermassakreern, vernôzeln Vermassakreern: compleet noa de voantjes elpen 1. Vernôzeln: onbreukboar moakn 2. Vernôzeln: verleiden, ontmoagdn ("j'ee ze vernoazeld") Vermoakn Erstelln wuk da nie mei werkt Vernestelen Verwarren, verstrikt raken Vernukkeld Verrompeld, verschrompeld Verschêen Uut makoar (etwot verschêen doen, de sukkerboan' verschêen) Verschoepern (kan ook zonder de ver ) Verschroeien Verslenzn, verslunsn Verwelken Verslokern, slokern Verslenzn Versmôren Verdrinken --> Kikt noa Smôren ol de luch tegen oudn, versmachten Versteevn Nie mi kunn roern van de koude - AN verstijven - versteven 1: Vertrek 2: WC, toilet
2:Fertrek: Kortryk
Verzekers, verzeker Voor zeker, woarschynlik Verziep, verzip (verzyp) vergiet Verzinn Va gedacht veraarn Ves 1. Betêkenissn van AN vers 2. Juust ('k En dadde doaves edoan. 't I ves eschilderd.) Vespree, eetn vo viere, viere teten Vieruurtje Vette Mest z'ein were de vette utgesmetn Veuleneuzn, veulneuzn, vuulneuzn Anjers Vierslag Ansteker, mêer en mêer verdroengen deur bricket Viezn , vierzn Ipluchten in den doenkr, fosforesceren van de zêe Vievig, vivig, vief Levendig (verzekers van 't Fransche vivre ) Viggelen Onhandig losmaken, snijden Vimme Stoapel (hout, stro) --> Kyk noa Vumme Vinnig, vinnigen, vinnigeid Beschimmeld, beschimmelen, schimmel Visegrip Gryptang (van het Fransche vise à gripe ) Viswuuf 1. vrouwmens die an 't viskraam / in de vismyne werkt 2. luud vrouwmens 3. kletskouse, kommere Vitesse Versnellienge (van otto of villo), snelied, van 't Frans Vize, vizn - een doze vizn (van het franse vise ) schroef, schroeven Vlasvienke Sôorte veugel, AN groenling Vleire, vlerke 1. Vleugel 2. Zat - "j'es êen vleire" Vliegesloager Spillement voun vliegn te kokkeduunn (AN: vliegenmepper) Vliendermuus, vlindermuus, vleirmeuze AN Vleermuis Vloake Schette, zydskant van e remorque,... Vlooiebak (= vulgair AN?) Bedde Vlote, vlootje Ring, sluitring, rondelle (fr) Volle Sôorte van houtn spillement voun de zolder of de boovn of te sluutn Vorke, ôrebêeste, ôrebyter, tênebyter AN Oorworm Voute kelderkamer, bereikboar van ip een trap van a poar trapp'n die soms up 't kelderluuk zyn gemonteerd Vowuk Woarom Vowuk doe je gie da? Woar voorn, met welk doel Vrange Zwengel an e moteur Vreindig Styf. t Is vreindig koud . Vrets Plots, abrupt, opeens, kort (Vrets fringn) Vrochtn Werkn, kykt no #W Wrochten Vroemins, vrommins, vrommens, vrommiens Vrouw (=> vrouwmens) Vroed, vrood Stief dul (En is vroed van koleire. ) Vroedzak 1. Gulzigoard 2. Gierigoard Vroet, vroot, hêel, stif, vreindig Varianten of AN zeer, straf - "vroet interressant" "stif gêestig" "hêel lastig" Fonetisch spellen aub om 't gebruuk van diftongen en uutsproake van "h" in hêel t'achteroalen Vroet: Vroot: Kortryk Stif: Kortryk Stief: Yper Hêel: Kortryk Vreindig: Blanknberge Vrydom Privé domin woa dat er niemand kan inkykn, lik nen ommeurden of woa da je in jennen blôoten kunt lôpen Vulzettn Ciment in de voegn tusschn briekn doen Vulte Enoeg eetn of edoan en Vumme, vimme Stoapel (hout, stro). AN. mijt Vuulputje, vuulpitje Afwatering met sifon op laagste punt in een vloer Vylstoake, vylstake Bankschroef W Wak Tusschn nat en droge, bevôorbeeld van klêers Waste, woste Wasgoed (kledij, linnen) Wattebroad Vrê zocht broad Weegoarde Zyn weegoarde: etwien die an em gelykt (zôwel van uterlik of van gedrag; ôok gezeid oe ter entwiene zyn "goeste" gevoendn èt van 't ander geslacht: "J'è zyn weegoarde gevoundn") Weeskantn, weerskantn An de twêe zydn Weeuwe, weeuwneire, weeuwnoare Weduwe Wegblenn Etwot wegdoen, mêestol nie ol te zuver Weird, weirde (=AN) Waard, waarde, 't es nie vele weird. Kikt ôok by Nieweird Weirdn, weirn Zyn beste doen, zyn eign verdedigen (van weren), "Je weir(d)t 'em lik ne duvel in e wywoatervat" Wel 1. Goed ( 't Is wel bestid. of Mo dadde is wel va joun! ) 2. Goed ( 'k Zyn nie wel, me teetn komt lik up. ) Wietewoai, wieteko, wietjegoi, wietn Nen roarn veugle (vgl. Brussels: metteko ) Woaioard, woste Dwoazerik Woskeirn, wosmaschiene, keirn Wasmachine Woste(n), sosiese 1. Worst 2. Scheldnaam, synoniem voor woajoart Wrêe(d) Styf ('t is wrêe schône) Wrikkelgat, frikkelgat Iemand die nie kan stillezittn Wrochtn, gewrochtn Wrochtn: verleden tyd van werken: "je wrochte in 't butenland." Vgl. verouderd engels wrought, tegenwoordig alleen maar gebruikt in uitdrukkingen zoals "wrought iron" (gesmeed ijzer). Gewrochtn: voltooid verleden tyd van werken: "j'eit in 't butenland gewrocht" Wuk Wat. Wuk es da? Wuk zeg je? Wulf Emelt, larve van langpootmug (ook oud Vlaams woord voor wolf) Wulloks Zêeslekkn, wordn gekookt en ton warm of koud upgeten. AN wulken Wuppn 1. Up en nere goan (wupplanke , 't zeste lik AN wippen ) 2. Smytn Wuuf , weuf Vrouwe, ip sommigste plekkn of by sommigste generoaties en verwytwoord (kykt noa wuuf ) ::Willemaercken: ambetant doen, neutn, zaagn Wyder, wulder, wynder Wij Wyder: Môoslee, Wervik, Yper Wulder: Kortryk Wynder: Blanknberge X Y Ysder, ysdre Yzer Ysder: Blanknberge Ysdre: Roeseloare Yzerweg Spôorweg (mêer in me grotvoader z'n tyd) Z Zakzeker, zeêverère Zeveroare Zandarm, Zjandarm, Zjandèrme, zjenderm, zjandoarm 1. Rykswachtre (Frans: gendarme ) 2. Bazige vrouw Zante, Zjante Velg van een wiel, van 't Fransche Jante Zanten Weg, verdwenen, foetsie: J'es goan zantn : "j'es 't gat in/uut" Zantjeplakker Tjeutn (mêestol in d'uutdrukkienge: E stoeg doe lik e zantjeplakker. ) Zatte, zjatte Kopje (bijvoorbeeld e zatte kaffie ) Zêeksaloa AN molsla (bloarn van de pisseblomme) Zêem , zêemn, zêemtote, zêemploastre Zêem van zeemleer, zeemlap, zemen lik in 't AN is courant Zêem: AN honing, verdwint uut 't AN, blift nog zeemzoet en zeemhoning over. Bestoat in 't Vlams en dus ôok in andre provincies Zêemn: flêmen, noa de mond klappen 1. Zêemtote: seukermeule, êen die zot es van zoet teten en sneukelienge 2. Zêemtote: iemand die vele flêemt Zêem: Blanknberge , Brugge , Kortryk , Môoslee , Ôostrôzebeke , Roeseloare , Yper Zêemn: Kortryk , Môoslee , Roeseloare 1. Zêemtote (seukermeule): Kortryk , Môoslee 2. Zêemtote (flêmer): Kortryk , Môoslee , Roeseloare , Yper Zêemploastre (flêmer): Roeseloare Zêer, zeir Variant ip AN zeer, pijn - phonetisch spellen voe de streekvarioaties te vindn (Zêre stoat en bitje vôder) Zeemarminne , zeemarmiete (uutsproake marmite) Zêemeerminne Zemelzak Etwien die nie kan stille zittn Zeupe, zeupke, zeuptje 1. Iemand die graag veel drinkt 2. En teuge (teugsje, teugske), en slok drienken 3. Het drinken (in de zeupe zittn ) Zeuremule, muletrekker, totetrekker Zeure spekke Zeurn, zeureire, zeuroare Vals spelen, foefelen (vb me rekeniengn) Ziddre, zidder, zêdre Rapper Zienlienge, ziendlienge Domweg, ol ziende dom doene Zilme, zilve, zeims, zemels, zemers Zenuw(en) Zindlik 1. Kieskeurig 2. Propre, doe nie mêer in zyn broek Zintje, zientje, zantje, zentje 1.Prent, afbeeldieng, zentje van communie of begroavienge 2. (figeurlik) een lief kiend - mêestol in een negatieve zinne gebruukt (j' is ook gin zantje wê) Zjangre, zjanger T'es zynen zjangre: 't es zyn type, genre (Van 't Fransche genre) Zjeste, zjestepiet, zjestekakker, dzjestepiet Stoefer, van 't Fransche geste Zjezemyne, Dzjozemyne AN sering Zoekuit ? Voddeman, boeman Zoetekonte,zoetemule,zoetemoyle Iemand da geérn snoept Zop 1. Sap (fruutzoptje,... ) 2. Woater, vloeistoffe Zopntenat, zuupndenat, zoppenat, zoppelèkendenat, zêekendenat, deurwikt, lekende (nat) Kletsnat. Je zot in de rein en je wos zopntenat ootn ier arriveerde. Zot Sôorte koarte, oundermêer ekend van 't spel Piekezottn (AN Boer) Zotdroain Deuredroain (die vyze droait zot) Zottekounte, zottemutse, zotteklienke, zottekonte Gêestige vrouwe of meisje Zulle, zille 1. Dorpel 2. Symbolisch: andelsfonds 1. Zulle (dorpel): Knokke-Heist , Kortryk , Môoslee , Roeseloare , Yper , Woaregem 2. Zulle (andelsfonds): Brugge , Kortryk , Môoslee , Roeseloare , Yper 1. Zille (dorpel): Blanknberge , Brugge Zubbedutte, subbedutte, 1. Zoagachtig, nie onafhankelik vrommins 2. Seute, trutte Zurkeltrutte Spotnoame vor 'n zure vrouwe zwoantje gendarm up ne motto, bereen polisie Zwee, zwee-yzer Alloam vô nen rechten oek te meten of te moaken (Wienkeloak, oekprofiel) Zwienkeln, zwiengeln 1. Me je velo of otto van den êne kant van de boane noa den andren kant riên, me jen voertuug afwiken van de rechte boane - "ne zwienkel moakn" 2. Slingeren (neur tetn woarn ant zwiengeln wi, zoender setjen) Zwingeln t'vlas moe nog gezwingeld wer'n Zwinneschoe 1. Etwien die dom doet 2. Etwien zonder maniern Zwyntje 1. Klein varken 2. Stoffer, klein borsteltje 3. Pissebed 4. Zweertje op het ooglid (ook zwynepuuste) 5. Klêne zoagmashine : Kortryk Zwoomtje , zwolme, zwalm Zwaluw, Uuszwoaluwe Zwoanegang Brugge Het getal 22 Zwoantjies Bereden politie Zyder, zydder, zydre, zynder, zuldre Zij (3e p.mv.) Zie ook Referenties
This article uses material from the Wikipedia West-Vlams article Typische West-Vlamsche woordn , which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0") ; additional terms may apply (view authors ). De inhoud is, tenzij anders aangegeven, beschikbaar onder CC BY-SA 4.0 Images, videos and audio are available under their respective licenses. ®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki West-Vlams (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.