Mtsxeta-Mtianeti
Mtsxeta-Mtianeti (baʼzan Mtsxeta-Mtianeti ; gruzincha: მცხეთა-მთიანეთი mcxeta-mtianeti ; gruzincha: მცხეთა-მთიანეთის მხარე mcxeta-mtianetis mxare) — Gruziya markazidagi zamonaviy maʼmuriy hudud.
Markazi va eng yirik shahri — Mtsxeta.
|
| ||
| Oʻlka | ||
|---|---|---|
| Maʼmuriy markazi | Mtsxeta | |
| Yirik shahari | Msxeta (7940 k., 2014-yil) | |
| Boshqa yirik shaharlari | Mtsxeta (7940 k., 2014-yil), Dusheti (6167 k.). | |
| Rasmiy tili | gruzin tili | |
| Aholi (2018) | 93 897 (10-oʻrin) | |
| Zichligi | 14 kishi./km² | |
| Millatlar tarkibi | gruzinlar 94,5 % ozarbayjonlar 2,4 % osetinlar 1,4 % | |
| Dinlar tarkibi | pravoslavlar 96,07 %, musulmonlar 2,43 % | |
| Maydoni | 6785 km², de-fakto hududlarsiz — 5774 km² | |
| Kod ISO 3166-2 | GE-MM | |
| Rasmiy sayti | http://www.mtskheta-mtianeti.gov.ge | |
| Xaritada | ||
 | ||
| 44°45′0″E / 42.28333°N 44.75000°E G O | ||
Oʻlka Gruziyaning bir qancha tarixiy hududlari hududlarini egallaydi: Ertso-Tianeti, Mtiuleti, Xevi, Xevsureti, Pshavia va Ichki Kartlining sharqiy qismi. Mintaqaning bir qismi qisman tan olingan Janubiy Osetiya Respublikasi tomonidan nazorat qilinadi.
Geografiyasi
Oʻlka geografik jihatdan Katta Kavkaz tizmasi joylashganligi tufayli shimoliy va janubiy ikki qismga boʻlingan. Ular Krestoviy dovoni orqali bogʻlangan. Kavkaz tizmasining shimoliy yonbagʻrida Kazbegi munitsipalitetining koʻp qismi va Dusheti munitsipalitetining kichik qismi joylashgan.
Tarixi
1801-yilda Rossiyaga qoʻshilish vaqtida Mtsxeta-Mtianeti hududi Kartli-Kaxeti qirolligi tarkibiga kirdi.
1840-yilda bu hudud Gruziya-Imereti guberniyasi tarkibiga kirdi va 1846-yilda bu guberniya tarqatib yuborilgach, Kutaisi guberniyasi tarkibiga kirdi. Keyin oʻlkaning Gori, Tushino-Pshavo-Xevsur hududlarining qismlari Gori va Tiflis uezdlariga toʻgʻri keldi. Keyinchalik okrug chegaralari oʻzgardi.
Maʼmuriy boʻlinishi
Mtsxeta-Mtianeti tarkibiga 4 ta munitsipalitet kiradi (2006-yilgacha — tumanlar). 2016-yildan 2018-yilgacha Mtsxeta shahri munitsipalitet maqomiga tenglashtirildi (shahar avval oʻlkaga boʻysunuvchi shahar edi).
| Munitsipalitet | maydoni, km² | 2002-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra | 2014-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra | 2018-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra | markazi |
|---|---|---|---|---|---|
| Dusheti | 2982 | 33 636 | 25 659 | 26 128 | Dusheti sh. |
| Kazbeg | 1082 | 5 261 | 3 795 | 3 818 | Stepantsminda sh. |
| Mtsxeti | 806 | 64 829 | 55 651 | 53 944 | Msxeta sh. |
| Tianeti | 906 | 14 014 | 9 468 | 10 007 | Tianeti sh. t. pos. |
| umumiy | 5776 | 117 740 | 94 573 | 93 897 | Msxeta sh. |
Axalgori munitsipaliteti — Janubiy Osetiyaning Leningor tumaniga toʻgʻri keladi va bu hudud qisman tan olingan davlat kuchlari, shu jumladan Axalgori (Leningori) qishlogʻi tomonidan toʻliq nazorat qilinadi.
Shaharlar : Mtsxeta (7940 kishi, 2014-yil aholini roʻyxatga olish boʻyicha), Dusheti (6167 kishi).
Shahar tipidagi aholi punktlari : Tianeti (2479 kishi, 2014-yil aholini roʻyxatga olish), Jinvali (1828 kishi), Stepantsminda (1326 kishi), Pasanauri (1148 kishi), Sioni (371 kishi).
Mintaqaning milliy tarkibi
| Aholi soni | % | |
|---|---|---|
| Jami | 94 573 | 100.00% |
| gruzinlar | 89 343 | 94.47% |
| ozarbayjonlar | 2316 | 2.45% |
| osetinlar | 1327 | 1.40% |
| ossuriyaliklar | 709 | 0,75% |
| armanlar | 291 | 0,31% |
| ruslar | 252 | 0,27% |
| ukrainlar | 80 | 0,08% |
| yezidiylar | 61 | 0,06% |
| yunonlar | 55 | 0,06% |
| boshqa | 139 | 0,15% |
Aholisi
2018-yil 1-yanvar holatiga oʻlka aholisi 93 897 kishini tashkil etdi , 2014-yil 1-yanvar holatiga koʻra — 108 800 kishi istiqomat qiladi (Axalgori tumani (Janubiy Osetiyaning Leningor tumani) bundan mustasno).
2014-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra viloyat oʻlka 94573 kishini tashkil etdi .
2002-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, mintaqaning Gruziya tomoni nazorati ostidagi qismining aholisi 125 443 kishini (mamlakat aholisining 2,9%), shu jumladan Axalgori tumanining bir qismini (Janubiy Osetiyaning Leningor tumani); usiz — 117 740 kishini tashkil etadi. 2008-yil 1-yanvar holatiga 118,1 ming kishi (Axalgori tumanisiz (Janubiy Osetiyaning Leningor tumani)) — 97,6 ming kishi . 2009 -yil 1-yanvar holatiga (Axalgori tumanidan tashqari (Janubiy Osetiyaning Leningor tumani) — 97,6 ming kishi).
Mtsxeta-Mtianeti aholisining aksariyati gruzinlar boʻlib, ular bir nechta etnografik guruhlardan iborat. Mintaqaning janubida kartlilar, janubi-sharqida kaxetiyaliklar, oʻrta qismida pshavlar, togʻli hududlarda — moxevlar va xevsurlar yashaydi.
Kichik ozarbayjon diasporasi Mtsxeta munitsipalitetida joylashgan (2311 kishi yoki 4,15%). Mtsxetada (686 kishi yoki 1,2%), Tbilisi va Dusheti munitsipalitetiga tutash hududlarda (609 kishi yoki 2,4%) osetin diasporalari ham bor.
2008-yil avgustigacha Axalgori tumani aholisining kattaroq qismi (2008-yil avgustigacha Gruziya tomonidan nazorat qilingan) gruzinlar (kartlilar) edi (84,6% yoki 6520 kishi), kichikroq qismi esa — osetinlarni tashkil etadi (14,4% yoki 1110 kishi).
Mtsxeta-Mtianeti viloyati va uning munitsipalitetlarining etnik tarkibi (2014)
| Munitsipalitet | umumiy | gruzinar | % | ozarbayjonlar | % | osetinlar | % | assuriylar | % | armanlar | % | armanlar | % | ukrainlar | % | yazidiylar | % | greklar | % | boshqalar | % |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| oʻlka Axalgori tumanisiz | 94 573 | 89 343 | 94,47% | 2316 | 2,45% | 1327 | 1,40% | 709 | 0,75% | 291 | 0,31% | 252 | 0,27% | 80 | 0,08% | 61 | 0,06% | 55 | 0,06% | 139 | 0,15% |
| Dusheti | 25 659 | 24 946 | 97,22% | 3 | 0,01% | 609 | 2,37% | 1 | 0,00% | 18 | 0,07% | 39 | 0,15% | 17 | 0,06% | 0 | 0,00% | 10 | 0,04% | 16 | 0,06% |
| Tianeti | 9468 | 9409 | 99,38% | 1 | 0,01% | 19 | 0,20% | 0 | 0,00% | 8 | 0,08% | 14 | 0,15% | 6 | 0,06% | 1 | 0,01% | 8 | 0,08% | 2 | 0,02% |
| Mtsxeti | 55 651 | 51 222 | 92,04% | 2311 | 4,15% | 686 | 1,23% | 708 | 1,27% | 262 | 0,47% | 192 | 0,35% | 56 | 0,10% | 60 | 0,11% | 37 | 0,07% | 117 | 0,21% |
| Kazbeg | 3795 | 3766 | 99,24% | 1 | 0,03% | 13 | 0,34% | 0 | 0,00% | 3 | 0,08% | 7 | 0,18% | 1 | 0,03% | 0 | 0,00% | 0 | 0,00% | 4 | 0,11% |
Galereya
-
Argun vodiysi. -
Bagineti togʻidan Mtsxeta va Svetitsxoveli ibodatxonasining koʻrinishi -
Muxron vodiysidagi Ksani qal’asi -
Gudauri mahallasi, Guda darasi -
„Nataxtar“i pivo zavodi -
Shatili
Manbalar
Havolalar
 | Vikiomborda Mtsxeta-Mtianeti haqida turkum mavjud |
This article uses material from the Wikipedia O‘zbek article Mtsxeta-Mtianeti, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Matndan CC BY-SA 4.0 litsenziyasi boʻyicha foydalanish mumkin (agar aksi koʻrsatilmagan boʻlsa). Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki O‘zbek (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.