Chechen-Ingush Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi (chechencha: Нохч-ГӀалгӀайн Автономин Советийн Социалистийн Республика; Chechen-Ingush ASSR) — 1936-yildan 1944-yilgacha hamda 1957-yildan 1993-yilgacha mavjud boʻlgan RSFSRning maʼmuriy-hududiy birligi.
Markazi — Grozniy shahri.
| |||
Avtonom respublika | |||
---|---|---|---|
Madhiya: | "Checheno-Ingushetiya moya" | ||
Tarkibida | Rossiya | ||
Maʼmuriy markazi | Grozniy | ||
Asos solingan sanasi | 1936—1944, 1957—1991 | ||
Rahbari | Doku Zavgayev (oxirgi) | ||
Rasmiy tillar | rus tili, chechen tili, ingushcha | ||
Aholi | 1 275 513 | ||
Xaritada | |||
45°40′59.9″E / 43.316694°N 45.683306°E G O |
1936-yilning 5-dekabrida SSSRning yangi konstitutsiyasi qabul qilinishi bilan Chechen-Ingush avtonom viloyati Shimoliy Kavkaz hududidan chiqarilib, Chechen-Ingush Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasiga aylantirilgan.
1941-yilning 24-iyun sanasidan 10-iyul sanasigacha respublikaning 17 mingdan ortiq aholisi xalq militsiyasi armiyasi tarkibiga yozilgan. Ulardan 10 ming nafarga yaqini vaynaxlar boʻlishgan. Chechen-Ingushetiya hududida 317-o'qchi diviziya va 80% togʻlilardan tashkil topgan 114-chi Chechen-Ingush otliq diviziyasi (general Kirichenko qoʻmondonligi ostidagi 4-chi kazak otliq korpusi tarkibida) tuzilgan. Ushbu harbiy tuzilmalar Mozdok-Malgobek operatsiyasida jang qilishgan. Qayd etilganlardan tashqari, respublikada 242-togʻ otishma diviziyasi, 16-muhandislik brigadasi, 4-havo manyovr brigadasi, avtobatalyon, miltiq yurish diviziyasi va bir qancha zaxira boʻlinmalari tashkil etilgan.
1941-yilning noyabr oyidan boshlab Grozniyda 114-chechen-ingush otliq diviziyasi tuzila boshlangan. Boʻlinmada xizmat qilish uchun meyor qilib belgilangan 600 nafardan koʻproq koʻngillilar uchun roʻyxatdan oʻtgan. Biroq, uning shakllanishini yakunlanmay qoladi. 1942-yilning boshida chechenlar va ingushlarni harbiy xizmatga chaqirishni toʻxtatish va ular orasidan taniqli jangchilarni mukofotlamaslik toʻgʻrisida maxfiy buyruq chiqarildi. Bir guruh chechen va ingush zobitlari hukumatdan Chechen-Ingushetiya aholisi orasidan koʻngillilarni yollashni soʻrashadi. 1942-yilda diviziya asosida Stalingrad jangida qatnashgan 255-chi alohida chechen-ingush otliq polki tuzilgan.
1942-yil avgust oyining oxirida Vermaxt qoʻshinlari („A“ armiya guruhi) Malgobek viloyatining kichik bir qismini egallab, Proxladniy — Mozdok — Ishcherskaya chegarasiga yetib kelishadi. 1943-yil 3-yanvarda Mozdok-Malgobek operatsiyasi davomida respublika hududi fashistlardan butunlay tozalangan. Respublikaning sanoat salohiyatini tiklash ishlari darhol boshlab yuboriladi. 1944—1945-yillarda evakuatsiya qilish uchun demontaj qilingan neft konlarining aksariyati hamda bir qancha sanoat korxonalari tiklandi. Urush yillarida Grozniy aholisi tomonidan 5 million tonnadan ortiq neft, zavodlarda esa millionlab tonna neft mahsulotlari ishlab chiqarildi. 1944-yilda energetika iqtisodiyotining urushdan oldingi rivojlanish darajasiga erishildi.
Respublika aholisining dinamikasi:
Yil | Aholi soni | Manba |
---|---|---|
1939-yil | 697 009 | 1939-yilgi aholini roʻyxatga olish |
1959-yil | 710 424 | 1959-yilgi aholini roʻyxatga olish |
1970-yil | 1 064 471 | 1970-yilgi aholini roʻyxatga olish |
1979-yil | 1 153 450 | 1979-yilgi aholini roʻyxatga olish |
1989-yil | 1 275 513 | 1989-yilgi aholini roʻyxatga olish |
Chechen-Ingush Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasining aholisi tarkibi:
Aholisi tarkibi | 1959-yil, ming kishi | 1970, ming kishi | 1979, ming kishi | 1989, ming kishi |
---|---|---|---|---|
chechenlar | 244,0 (34,3%) | 508,9 (47,8%) | 611,4 (52,9%) | 734,5 (57,8%) |
ruslar | 348,3 (49,0%) | 367,0 (34,5%) | 336,0 (29,1%) | 293,8 (23,1%) |
ingush | 48,3 (6,8%) | 113,7 (12,0%) | 134,7 (11,7%) | 163,8 (12,9%) |
armanlar | 13,2 (1,9%) | 14,5 (1,4%) | 14,6 (1,3%) | 14,8 (1,2%) |
ukrainlar | 13,7 (1,9%) | 12,7 (1,2%) | 12,0 (1,0%) | 12,6 (1,0%) |
"Zama" vokal-instrumental ansambli repertuari (chechencha: Время) Ali Dimayev rahbarligida „Mening Chechen-Ingushetiyam“ qoʻshigʻi ijro etilgan.
This article uses material from the Wikipedia O‘zbek article Chechen-Ingush Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Matndan CC BY-SA 4.0 litsenziyasi boʻyicha foydalanish mumkin (agar aksi koʻrsatilmagan boʻlsa). Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki O‘zbek (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.