Утыз Еллык Сугыш
Утыз еллык сугыш - 1618-1648 елларда Изге Рим империясендә һәм Аурупада өстенлек өчен узган сугыш, низагта Аурупаның барлык илләре диярлек катнашалар.
| Утыз еллык сугыш | |||
 Сугыш хәрәкәтләренең харитасы | |||
| Дата | 23 май, 1618 — 24 октябрь, 1648 | ||
|---|---|---|---|
| Урын | |||
| Сәбәп | Дини бәрелешләр | ||
| Нәтиҗә | Вестфаль солыхы (1648) | ||
| Көндәшләр | |||
| |||
| Сәргаскәрләр | |||
| |||
| Яклар көчләре | |||
| |||
| Югалтулар | |||
| |||
Сәбәпләр
Сугыш Изге Рим империясендәге протестанлар һәм католиклар арасында дини бәрелеш аркасында башлана, соңрак низаг Аурупада Габсбурглар нәселенең өстенлегенә каршы көрәшкә әверелә.
Шушы низаг Аурупаның соңгы дини сугышы булган, нәтиҗәдә Вестфаль халыкара мөнәсәбәтләре системасын тудырган.
Тарих
1618 елның 23 маенда Праһа денефестрациясеннән соң сугыш башлана: Чехия катлаулары Габсбург нәселеннән чыккан Чехия патшасы үткәргән католиклыкны кайтару сәясәтенә каршы баш күтәрә.
Сугыш хәрәкәтләре дүрт дәвергә бүленә:
- Чехия-Пфальц
- Дания
- Швеция
- Франция-Швеция
Сугыш хәрәкәтләре Үзәк Аурупада, күбесенчә Алманиядә узганнар. Бәрелешләр һәм килеп чыккан ачлык, чирләр зур зыян китергәннәр. Көньяк Алмания халкының 60%ы диярлек вафат булган.
Нәтиҗәләр
Низагны туктатуның ике тырышуы: Лүбек солыхы (1629), Праһа солыхы (1635) нәтиҗәсез калган.
Тик Бөтенаурупа Вестфаль тынычлык конгрессы (1642-1648) 1648 елда Изге Рим империясендә аның таркалганга кадәр (1806) солых тәртибен урнаштырган.
Нәтиҗәдә Кушма вилаятьләр Җөмһүрияте (киләчәк Нидерландлар) һәм Швейцария берлеге бәйсез булганнар һәм империядән чыкканнар.
Әдәбият
- Алексеев, Валентин Михайлович Тридцатилетняя война. — Л.: Учпедгиз, 1961. — 184 с. — 24 000 экз.
- Arndt, Johannes Der Dreißigjährige Krieg 1618–1648. — Stuttgart: Reclam, 2009. — ISBN 978-3-15-018642-8. (нем.)
- Bonney, Richard The Thirty Years' War 1618-1648. — Osprey, 2002. — 96 p. — (Essential Histories). — ISBN 9781841763781. (англ.)
- Wedgwood, Veronica The Thirty Years War. — New York: New York Review Books, 2005. — 536 p. — (New York Review Books Classics Series). — ISBN 978-1590171462. (англ.)
- Ивонина Л. И., Прокопьев А. Ю. Дипломатия Тридцатилетней войны. — Смоленск, 1996.
- Kohler, Alfred Von der Reformation zum Westfälischen Frieden. — München: Oldenbourg, 2011. — Bd. 39. — 253 S. — (Oldenbourgs Grundriss der Geschichte). — ISBN 3-486-59803-1.
This article uses material from the Wikipedia Tatarça / Татарча article Утыз еллык сугыш, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Мәгълүмат CC BY-SA 4.0 буенча таратыла (әгәр башкасы күрсәтелмәсә). Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Tatarça / Татарча (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.