Аминҳо — синфи пайвастҳои органикӣ; ҳосилаи аммиак ё спирти навшодир, ки дар натиҷаи бо радикалҳои органикӣ иваз кардани як ё якчанд атоми гидроген ҳосил мешаванд.
Аминҳои якумин | Аминҳои дуюмин | Аминҳои сеюмин |
---|---|---|
Вобаста ба адади атомҳои ивазшудаи гидроген аминҳои якумин (RNH2), дуюмин (R2NH), сеюмин (R3N) ва чорумин (R4NOH) мавҷуданд.
Дар табиат аминҳои сода кам, аминҳои нисбатан мураккаб бештар дучор меоянд, мас., алкалоидҳо, аминокислотаҳо, аминҳои биогенӣ ва ғ. Ҳамаи аминҳо хосияти асосӣ дошта, барои ҳосил намудани намаку кислотаҳо қодиранд. Аминҳои сода газ буда, дар об ҳал мешаванд (онҳо бӯи аммиакро доранд). Аминҳои олӣ моеъ ё моддаҳои сахтанд; онҳо дар об ҳал намешаванд ва бӯй надоранд. Аз рӯи радикалҳо аминҳо алифатӣ, мас., метиламин — CH3NH2, этиламин — C2H5NH2, диметиламин — (CН3)2NH ва ғ., алисиклӣ, мас., сиклогексиламин — C6H11NH2, дисиклогексиламин — (C6H11)2NH, ароматӣ, мас., фениламин ё анилин — C6H5NH2, дифениламин — (С6Н5)2NН5), гетеросиклӣ, мас., 2-аминопиридин — C5H4N(NH2) ва ғ. мешаванд. Аминҳое, ки ду, се ва зиёда аз он аминогурӯҳ — NH2 доранд, ди -, три — ва полиаминҳо номида мешаванд, мас., этилендиамин — NH2CH2CH2NH2, гексаметилендиамин — NH2(CH2)6NH2.
Роҳҳои ҳосил кардани аминҳо бисёранд. Яке аз онҳо усули бевосита алкилонии аммиак бо галогеналкилҳост. Бо ин роҳ аминҳои якумин, дуюмин ва сеюминро ҳосил кардан мумкин. Аминҳои якуминро метавон дар натиҷаи собунонии ишқории кислотаи изосианат ҳосил кард. Аминҳоро бо усулҳои барқарор намудани нитропайвастҳо ва нитрилҳо дар иштироки катализаторҳо (Pt, Pd, Ni), конденсатсияи ҳосилаи калийдори фталамид бо галогенпайвастҳо низ ҳосил мекунанд. Аминҳо дар табиат дар натиҷаи таҷзияи моддаҳои нит- рогендор (мас., аминокислотаҳои сафеда) ба вуҷуд меоянд. Аминҳо дар саноат барои истеҳсоли маводи рангубор, дору, полиамидҳо ва ғ. истифода мешаванд.
This article uses material from the Wikipedia Тоҷикӣ article Аминҳо, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Муҳтаво таҳти иҷозатномаи CC BY-SA 4.0 ва ё дигар дастрас аст. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Тоҷикӣ (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.