Tretësirat

Nëse nga dy substanca është formuar një përzierje homogjene, një përzierje të tillë e quajmë tretësirë. Tretësirat përbëhen prej dy komponentëve; tretësit dhe substancës së tretur. Tretësi është komponentë e cila gjendet në sasi më të madhe, ndërsa substanca e tretur është komponentë me sasi më të vogël në tretësirë.

Substanca e tretur (B) + Tretësi (A) = Tretësira (T)

Tretësira ka gjendje agregate të njejtë me gjendjen agregate të tretësit. Procesi i lidhjes së molekulave të tretësit joujor (amoniakut të lëngët, metanolit , etanolit, flourhidrikut etj,) në jone të substancës së tretur quhet Solvatim. Produktet e këtij procesi Solvate. Në rastet ku si tretës përdoret uji procesi quhet Hidratim. Produktet e këtij procesi quhen Hidrate. Uji në disa hidrate mund të formojë kristalhidrate, si: ${\displaystyle {\ce {FeSO4}}}$ x ${\displaystyle {\ce {7H2O}}}$, ${\displaystyle {\ce {CuSO4*5H2O}}}$ etj, kjo sasi e ujit e cila është pjesë përbërëse e strukturës së kristalit, quhet Uji Kristalor.

Sipas gjendjes agregate tretësirat mund të ndahen në nëntë grupe kryesore. Më të rëndësishme janë:

• tretësirë e lëngët (ujë-alkool, ujë-sheqer)
• e ngurtë, Aliazhet (Ar- Bakër)

Tretësi më i mirë dhe më universal i substancave kimike është uji. Uji si molekulë polare ka aftësi të mëdha për të tretur substanca të ndryshme, mirëpo uji nuk ka aftësi për tretjen e shumë substancave organike, sepse ato janë jopolare. Për tretjen e këtyre substancave jopolare përdoren tretës jopolarë, si : eteri, kloroformi, benzeni etj.

Tretësit klasifikohen në tretës polar (kryesisht janë komponime inorganike) dhe në tretës jopolar (kryesisht janë komponime organike) Nga Substancat më të njohura të tretshme në ujë janë kryesisht; të gjiha nitratet dhe acetatet, pastaj të gjitha Kloruret, Bromuret dhe Joduret, përvec halogjenureve të argjendit, halogjenureve merkurore dhe halogjenureve të Plumbit. Sulfatet e patretshme janë: ${\displaystyle {\ce {BaSO4, SrSO4, PbSO4}}}$, ndërsa ${\displaystyle {\ce {Ag2SO4}}}$, tretet pak në ujë.

Duke u bazuar në madhësinë e grimcave që formojnë tretësirën, tretësirat ndahen në:

• Tretësira të vërteta, të cilat përbëhen prej grimcave që kanë diametër afro 1nm
• Tretësira koloidale, të cilat janë të përbëra prej grimcave me madhësi prej 1 deri 100 nm

Lëngjet dhe substancat e ngurta të tretura në gaze quhen Aerosole, si psh: Deodorantët, Mjegulla, Tymi

Emulzionet janë koloide në të cilat lëngjet janë të tretura në lëngje tjera apo substanca të ngurta, si: Majonezi, Djathi

Solet janë koloide kur substanca e ngutë tretet në lëngje apo substanca tjera të ngurta, si: Gelli, Ngjyrat

• Suspensionet janë përzierje heterogjene me grimca të pezulluara, të cilat pas një kohe fundërrojnë, këto tretësira përbëhen prej grimcave me diametër mbi 100nm.

Varësisht nga sasia e substancës së tretur dhe tretësit, ekzistojnë tri lloje të tretësirave

• Të ngopura, kur në një temperaturë të caktuar, tretësi nuk mund të tret më substancë
• Të tejngopura, kur përmban më tepër sustancë të tretur sesa tretësira e ngopur. Kjo tretësirë është jo stabile, sepse nën ndikimin e kushteve të jashmte (tundja) menjëherë shndrrohet në tretësirë të ngopur, sepse teprica e substancës së tretur ndahet në formë të kristaleve. Shumë substanca mund të formojnë tretësira të tejngopura, si: ${\displaystyle {\ce {CuSO4*5H2O, Na2SO4*10H2O, Na2SO3*5H20}}}$