Unescova svetovna dediščina zajema območja, objekte in nesnovno dediščino, ki so pod zaščito organizacije UNESCO.
Najstarejši seznam zajema nepremično kulturno ali naravno dediščino. Dopolnjujejo ga vse od leta 1978. Na prvem seznamu je bilo 12 območij. Unescov seznam svetovne dediščine je leta 2008 štel 878 krajev, pri čemer jih je 679 kulturnih spomenikov, 174 naravnih, 25 pa mešanih v 145 državah.
Leta 2013 je bilo na Unescovem seznamu skupno 981 znamenitosti kulturne ali naravne dediščine: 759 kulturnih, 193 naravnih in 29 mešanih; nahajala so se v 160 državah. Med vsemi državami je največ znamenitosti v Italiji in na Kitajskem (55 znamenitosti), sledita Španija (48) in Nemčija (46), korak za njimi je Francija (45).
Leta 2020, 75 let po ustanovitvi organizacije UNESCO, je na seznamu že 1121 lokacij, od tega 869 kulturnih in 39 mešanih. Leta 20200 pa ima 1154 lokacij v 167 državah, od tega 43 čezmejnih.
Znamenitosti na predlog posameznih držav ali skupnih nominacijah več držav po številnih strokovnih preverjanjih, posebej strokovne organizacije ICOMOS, obravnava mednarodni Svetovni program dediščine (World Heritage Programme) pod upravo Odbora za svetovno dediščino (World Heritage Committee). Odbor zastopa 21 držav, ki jih za 4-letni mandat izvoli generalna skupščina.
Unescov program izbira, imenuje in usmerja ohranjanje znamenitosti izjemnega kulturnega ali naravnega pomena za človeštvo. Pod določenimi pogoji lahko te znamenitosti pridobijo finančna sredstva iz Fonda svetovnih znamenitosti (World Heritage Fund). Program je bil ustanovljen s konvencijo o zaščiti in ohranitvi svetovne kulturne in naravne dediščine na Unescovi konferenci 16. novembra 1972. Odtlej je 185 držav ratificiralo konvencijo. Slovenija je bila, tedaj še v okviru Jugoslavije, med najbolj aktivnimi članicami že ob koncu sedemdesetih let.
Od leta 1986 so na seznam naravne dediščine vpisane Škocjanske jame. Sledila je leta 2011 skupna evropska nominacija, znotraj katere so kolišča na Ljubljanskem barju, od leta 2012 pa še rudnik živega srebra Idrija, skupaj z Almadenom v Španiji. Slovenija ima, z drugimi gozdnatimi državami Evrope, sprejeto še nominacijo bukovih gozdov, ki ležijo na južni strani države: Krokar in Snežnik Ždrocle. Že dlje časa si za vpis prizadeva tudi Bolnišnica Franja, v pripravi pa je tudi nominacija Krasa v sodelovanju z drugimi državami in Plečnikove dediščine v Ljubljani. Kar štiri območja Unescove svetovne dediščine v Sloveniji so glede na velikost države in število prebivalcev izredno veliko, bistveno več kot v sosednjih državah, razen na Hrvaškem.
Slovenija ima tudi 6 enot vpisanih na Reprezentativni seznam nesnovne kulturne dediščine človeštva. To so:
Naraven spomenik mora zadoščati vsaj enemu od naslednjih meril, da je lahko sprejet na seznam svetovne dediščine:
Regija | Kulturna | Naravna | Mešana | Skupaj |
---|---|---|---|---|
Evropa in Severna Amerika | 485 | 69 | 11 | 565 |
Azija in Pacifik | 205 | 72 | 12 | 289 |
Latinska Amerika in Karibi | 103 | 38 | 8 | 149 |
Afrika | 56 | 42 | 5 | 103 |
Arabski svet | 84 | 6 | 3 | 93 |
Subtotal | 933 | 227 | 39 | 1199 |
Opomba:
Država | Kulturna | Naravna | Mešana | Skupaj | Čezmejna | UNESCO regija |
---|---|---|---|---|---|---|
Afganistan | 2 | 2 | Azija in Pacifik | |||
Albanija | 2 | 1 | 1 | 4 | 2 | Evropa in Severna Amerika |
Alžirija | 6 | 1 | 7 | Arabske države | ||
Andora | 1 | 1 | Evropa in Severna Amerika | |||
Angola | 1 | 1 | Afrika | |||
Antigva in Barbuda | 1 | 1 | Latinska Amerika in Karibi | |||
Argentina | 7 | 5 | 12 | 3 | Latinska Amerika in Karibi | |
Armenija | 2 | 1 | 3 | Evropa in Severna Amerika | ||
Avstralija | 4 | 12 | 4 | 20 | Azija in Pacifik | |
Avstrija | 11 | 1 | 12 | 4 | Evropa in Severna Amerika | |
Azerbajdžan | 4 | 1 | 5 | 1 | Evropa in Severna Amerika | |
Bahrajn | 3 | 3 | Arabske države | |||
Bangladeš | 2 | 1 | 3 | Azija in Pacifik | ||
Barbados | 1 | 1 | Latinska Amerika in Karibi | |||
Belorusija | 3 | 1 | 4 | 2 | Evropa in Severna Amerika | |
Belgija | 15 | 1 | 16 | 5 | Evropa in Severna Amerika | |
Belize | 1 | 1 | Latinska Amerika in Karibi | |||
Benin | 2 | 1 | 3 | 1 | Afrika | |
Bolivija | 6 | 1 | 7 | 1 | Latinska Amerika in Karibi | |
Bosna in Hercegovina | 3 | 1 | 4 | 2 | Evropa in Severna Amerika | |
Bocvana | 1 | 1 | 2 | Afrika | ||
Brazilija | 15 | 7 | 1 | 23 | 1 | Latinska Amerika in Karibi |
Bolgarija | 7 | 3 | 10 | 1 | Evropa in Severna Amerika | |
Burkina Faso | 2 | 1 | 3 | 1 | Afrika | |
Kambodža | 4 | 4 | Azija in Pacifik | |||
Kamerun | 2 | 2 | 1 | Afrika | ||
Kanada | 10 | 11 | 1 | 22 | 2 | Evropa in Severna Amerika |
Zelenortski otoki | 1 | 1 | Afrika | |||
Centralna afriška republika | 2 | 2 | 1 | Afrika | ||
Čad | 1 | 1 | 2 | Afrika | ||
Čile | 7 | 7 | 1 | Latinska Amerika in Karibi | ||
Ljudska republika Kitajska | 38 | 15 | 4 | 57 | 1 | Azija in Pacifik |
Kolumbija | 6 | 2 | 1 | 9 | 1 | Latinska Amerika in Karibi |
Republika Kongo | 2 | 2 | 1 | Afrika | ||
Kostarika | 1 | 3 | 4 | 1 | Latinska Amerika in Karibi | |
Slonokoščena obala | 2 | 3 | 5 | 1 | Afrika | |
Hrvaška | 8 | 2 | 10 | 3 | Evropa in Severna Amerika | |
Kuba | 7 | 2 | 9 | Latinska Amerika in Karibi | ||
Ciper | 3 | 3 | Evropa in Severna Amerika | |||
Češka | 16 | 1 | 17 | 2 | Evropa in Severna Amerika | |
Vzhodni Kongo | 4 (vse ogrožene) | 1 | 5 | Afrika | ||
Danska | 8 | 3 | 11 | 1 | Evropa in Severna Amerika | |
Dominica | 1 | 1 | Latinska Amerika in Karibi | |||
Dominikanska republika | 1 | 1 | Latinska Amerika in Karibi | |||
Ekvador | 3 | 2 | 5 | 1 | Latinska Amerika in Karibi | |
Egipt | 6 (1 ogrožena) | 1 | 7 | Arabske države | ||
Salvador | 1 | 1 | Latinska Amerika in Karibi | |||
Eritreja | 1 | 1 | Afrika | |||
Estonija | 2 | 2 | 1 | Evropa in Severna Amerika | ||
Etiopija | 9 | 2 | 11 | Afrika | ||
Fidži | 1 | 1 | Azija in Pacifik | |||
Finska | 6 | 1 | 7 | 2 | Evropa in Severna Amerika | |
Francija | 44 | 7 | 1 | 52 | 5 | Evropa in Severna Amerika |
Gabon | 1 | 1 | 2 | Afrika | ||
Gambija | 2 | 2 | 1 | Afrika | ||
Gruzija | 3 | 1 | 4 | Evropa in Severna Amerika | ||
Nemčija | 49 | 3 | 52 | 8 | Evropa in Severna Amerika | |
Gana | 2 | 2 | Afrika | |||
Grčija | 17 | 2 | 19 | Evropa in Severna Amerika | ||
Gvatemala | 3 | 1 | 4 | Latinska Amerika in Karibi | ||
Gvineja | 1 | 1 | 1 | Afrika | ||
Haiti | 1 | 1 | Latinska Amerika in Karibi | |||
Honduras | 1 | 1 | 2 | Latinska Amerika in Karibi | ||
Madžarska | 7 | 1 | 8 | 2 | Evropa in Severna Amerika | |
Islandija | 1 | 2 | 3 | Evropa in Severna Amerika | ||
Indija | 34 | 7 | 1 | 42 | 1 | Azija in Pacifik |
Indonezija | 6 | 4 | 10 | Azija in Pacifik | ||
Iran | 25 | 2 | 27 | 1 | Azija in Pacifik | |
Irak | 5 | 1 | 6 | Arabske države | ||
Irska | 2 | 2 | Evropa in Severna Amerika | |||
Izrael | 9 | 9 | Evropa in Severna Amerika | |||
Italija | 53 | 6 | 59 | 6 | Evropa in Severna Amerika | |
Jamajka | 1 | 1 | Latinska Amerika in Karibi | |||
Japonska | 19 | 6 | 25 | 1 | Azija in Pacifik | |
Jeruzalem (proposed by Jordan) | 1 | 1 | ||||
Jordanija | 5 | 1 | 6 | Arabske države | ||
Kazahstan | 3 | 3 | 6 | 2 | Azija in Pacifik | |
Kenija | 4 | 3 | 7 | Afrika | ||
Kiribati | 1 | 1 | Azija in Pacifik | |||
Kirgizistan | 2 | 1 | 3 | 2 | Azija in Pacifik | |
Laos | 3 | 3 | Azija in Pacifik | |||
Latvija | 3 | 3 | 1 | Evropa in Severna Amerika | ||
Libanon | 6 | 6 | Arabske države | |||
Lesoto | 1 | 1 | 1 | Afrika | ||
Libija | 5 | 5 | Arabske države | |||
Litva | 5 | 5 | 2 | Evropa in Severna Amerika | ||
Luksemburg | 1 | 1 | Evropa in Severna Amerika | |||
Madagaskar | 1 | 2 | 3 | Afrika | ||
Malavi | 1 | 1 | 2 | Afrika | ||
Malezija | 2 | 2 | 4 | Azija in Pacifik | ||
Mali | 3 | 1 | 4 | Afrika | ||
Malta | 3 | 3 | Arabske države | |||
Marshallovi otoki | 1 | 1 | Azija in Pacifik | |||
Mavretanija | 1 | 1 | 2 | Arabske države | ||
Mavricij | 2 | 2 | Afrika | |||
Mehika | 27 | 6 | 2 | 35 | Latinska Amerika in Karibi | |
Moldavija | 1 | 1 | 1 | Evropa in Severna Amerika | ||
Mikronezija | 1 | 1 | Azija in Pacifik | |||
Mongolija | 4 | 2 | 6 | 2 | Azija in Pacifik | |
Črna gora | 3 | 1 | 4 | 2 | Evropa in Severna Amerika | |
Moroko | 9 | 9 | Arabske države | |||
Mozambik | 1 | 1 | Afrika | |||
Mjanmar | 2 | 2 | Azija in Pacifik | |||
Namibija | 1 | 1 | 2 | Afrika | ||
Nepal | 2 | 2 | 4 | Azija in Pacifik | ||
Nizozemska | 12 | 1 | 13 | 2 | Evropa in Severna Amerika | |
Nova Zelandija | 2 | 1 | 3 | Azija in Pacifik | ||
Nikaragva | 2 | 2 | Latinska Amerika in Karibi | |||
Niger | 1 | 2 | 3 | 1 | Afrika | |
Nigerija | 2 | 2 | Afrika | |||
Severna Koreja | 2 | 2 | Azija in Pacifik | |||
Severna Makedonija | 1 | 1 | 2 | 2 | Evropa in Severna Amerika | |
Norveška | 7 | 1 | 8 | 1 | Evropa in Severna Amerika | |
Oman | 5 | 5 | Arabske države | |||
Pakistan | 6 | 6 | Azija in Pacifik | |||
Palau | 1 | 1 | Azija in Pacifik | |||
Palestina | 4 | 4 | Arabske države | |||
Panama | 2 | 3 | 5 | 1 | Latinska Amerika in Karibi | |
Papuanska Nova Gvineja | 1 | 1 | Azija in Pacifik | |||
Paragvaj | 1 | 1 | Latinska Amerika in Karibi | |||
Peru | 9 | 2 | 2 | 13 | 1 | Latinska Amerika in Karibi |
Filipini | 3 | 3 | 6 | Azija in Pacifik | ||
Poljska | 15 | 2 | 17 | 3 | Evropa in Severna Amerika | |
Portugalska | 16 | 1 | 17 | 1 | Evropa in Severna Amerika | |
Katar | 1 | 1 | Arabske države | |||
Ruanda | 2 | 2 | Afriške države | |||
Romunija | 7 | 2 | 9 | 1 | Evropa in Severna Amerika | |
Rusija | 20 | 11 | 31 | 4 | Evropa in Severna Amerika | |
Sveti Krištof in Nevis | 1 | 1 | Latinska Amerika in Karibi | |||
Sveta Lucija (država) | 1 | 1 | Latinska Amerika in Karibi | |||
San Marino | 1 | 1 | Evropa in Severna Amerika | |||
Saudova Arabija | 6 | 1 | 7 | Arabske države | ||
Senegal | 5 | 2 | 7 | 1 | Afrika | |
Srbija | 5 | 5 | 1 | Evropa in Severna Amerika | ||
Sejšeli | 2 | 2 | Afrika | |||
Singapur | 1 | 1 | Azija in Pacifik | |||
Slovaška | 6 | 2 | 8 | 2 | Evropa in Severna Amerika | |
Slovenija | 3 | 2 | 5 | 3 | Evropa in Severna Amerika | |
Solomonovi otoki | 1 | 1 | Azija in Pacifik | |||
Južna Afrika | 5 | 4 | 1 | 10 | 1 | Afrika |
Južna Koreja | 14 | 2 | 16 | Azija in Pacifik | ||
Španija | 44 | 4 | 2 | 50 | 4 | Evropa in Severna Amerika |
Šrilanka | 6 | 2 | 8 | Azija in Pacifik | ||
Sudan | 2 | 1 | 3 | Arabske države | ||
Surinam | 1 | 1 | 2 | Latinska Amerika in Karibi | ||
Švedska | 13 | 1 | 1 | 15 | 2 | Evropa in Severna Amerika |
Švica | 10 | 3 | 13 | 4 | Evropa in Severna Amerika | |
Sirija | 6 | 6 | Arabske države | |||
Tadžikistan | 2 | 2 | 4 | Azija in Pacifik | ||
Tanzanija | 3 | 3 | 1 | 7 | Afrika | |
Tajska | 4 | 3 | 7 | Azija in Pacifik | ||
Togo | 1 | 1 | Afrika | |||
Tunizija | 8 | 1 | 9 | Arabske države | ||
Turčija | 19 | 2 | 21 | Evropa in Severna Amerika | ||
Turkmenistan | 4 | 1 | 5 | Azija in Pacifik | ||
Uganda | 1 | 2 | 3 | Afrika | ||
Ukrajina | 7 | 1 | 8 | 3 | Evropa in Severna Amerika | |
Združeno kraljestvo | 28 | 4 | 1 | 33 | 1 | Evropa in Severna Amerika |
Združene države Amerike | 12 | 12 | 1 | 25 | 2 | Evropa in Severna Amerika |
Združeni arabski Emirati | 1 | 1 | Arabske države | |||
Urugvaj | 3 | 3 | Latinska Amerika in Karibi | |||
Uzbekistan | 5 | 2 | 7 | 1 | Azija in Pacifik | |
Vanuatu | 1 | 1 | Azija in Pacifik | |||
Vatikan | 2 | 2 | 1 | Evropa in Severna Amerika | ||
Venezuela | 2 | 1 | 3 | Latinska Amerika in Karibi | ||
Vietnam | 5 | 2 | 1 | 8 | Azija in Pacifik | |
Jemen | 4 | 1 | 5 | Arabske države | ||
Zambija | 1 | 1 | 1 | Afrika | ||
Zimbabve | 3 | 2 | 5 | 1 | Afrika | |
Skupaj | 933 | 227 | 39 | 1199 | 48 | 168 držav |
This article uses material from the Wikipedia Slovenščina article Unescova svetovna dediščina, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Vsebina je na voljo pod licenco CC BY-SA 4.0, razen če je navedeno drugače. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Slovenščina (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.