ආනන්ද විද්‍යාලය, කොළඹ

එය ශ්‍රී ලංකාවේ පැරණිතම පාසල් අතරින් එකකි. ශ්‍රී ලංකාවේ ජනප්‍රියතම බෞද්ධ පාසලක් වන අතර විශිෂ්ඨම පාසල් අතරින් එකකි. ආනන්ද විද්‍යාලය ජාතික පාසලක් වන අතර ප්‍රාථමික හා ද්වීතීක යන අංශ දෙකෙන්ම අධ්‍යාපන කටයුතු පැවැත්වේ.

ආනන්ද විද්‍යාලය
Location
කොළඹ ශ්‍රී ලංකාව
ඛණ්ඩාංක	6°55′30″N 79°52′09″E / 6.92500°N 79.86917°E / 6.92500; 79.86917 79°52′09″E / 6.92500°N 79.86917°E / 6.92500; 79.86917
තොරතුරු
වර්ගය	රජයට පවරාදුන් පාසලකි
ආදර්ශ පාඨය	අප්පමාදෝ අමතපදං (ධම්මපදයයෙහි අප්පමාද වග්ගයේ ඇතුලත් බෞද්ධ ධර්ම පාඨයකි.) අර්ථය: "අප්‍රමාදීව සීල, සමාධි, ප්‍රඥා, වැඩීම නිවනට හේතුවේ."
ආරම්භ කලේ	1886 නොවැම්බර් 01
විදුහල්පති	ලාල් දිසානායක
වර්ණ(ය)	ලෝහිත සහ රන්
අනුබැඳිය	බෞද්ධ
වෙබ් අඩවිය	ආනන්ද විද්‍යාලය

ආනන්ද විද්‍යාලය ආරම්භ කරන ලද්දේ බෞදධ පරමවිඥානාර්ථ සංගමය විසිනි. ආරම්භයේදී එය හඳුන්වනු ලැබුවේ ඉංග්‍රීසි බෞද්ධ පාසල ලෙසිනි. එහි පරමාර්ථය වූයේ ඉංග්‍රීසි අධ්‍යාපනයක් ලැබීමට මිෂනාරි පාසල්වලට යාමට සිදුවන බෞද්ධ සිසුනට, බෞද්ධ පරිසරයක් තුළ ඉංග්‍රීසි බසින් ශිල්ප හැදෑරීමට අවකාශ සැලසීම යි. මන්දයත් එකල බෞද්ධ දරුවන්ට ඉංග්‍රීසි අධ්‍යාපනය ලැබීමට සිදු වූයේ මිෂනාරි ඉංග්‍රීසි පාසල් වලිනි.

1886 වසරේ නොවැම්බර් මස පළමුදින ළමුන් 37 දෙනෙකුගෙන් යුතුව නො 61, මැලිබන් වීදිය, පිටකොටුව යන ස්ථානයේදී පාසල ප්‍රථමයෙන් ආරම්භ කරන ලදි. පළමු විදුහල්පතිතුමන් වූයේ සී. ඩබ්ලිව්. ලෙඩ්බීටර් මැතිඳුන්ය. 1889 වසරේදී පාසල නො 19, ප්‍රින්ස් වීදිය යන ස්ථානයට ගෙන යන ලද නමුත් 1895 වර්ෂයේදී, ඒ. ඊ. බුල්ජන්ස් මැතිඳුන් විදුහල්පතිව සිටි සමයේදී මරදානේ දැනට පිහිටි ස්ථානයට ගෙනයන ලද අතර බුදුරජාණන් වහන්සේගේ අග්‍ර උපස්ථායක, ධර්ම භාණ්ඩාගාරික මහරහත් ආනන්ද හිමිගේ නමින් පාසල ආනන්ද විද්‍යාලය ලෙස නම් කරන ලදි.

ඉතිහාසය

• 1881 පෙබරවාරි 8 : කර්නල් හෙන්රි ස්ටීල් ඕල්කට් තුමන්ගේ පැමිණීම.
• 1885 මැයි 28 : සී. ඩබ්ලිව්. ලෙඩ්බීටර් මැතිඳුන්ගේ පැමිණීම.
• 1886 ඔක්තෝම්බර් 22 : ඉංග්‍රීසි - බෞද්ධ මන්දිරයේ ආරම්භය.
• 1886 ඔක්තෝම්බර් 23 : හික්කඩුවේ ශ්‍රී සුමංගල හිමිගේ ප්‍රධානත්වයෙන් පිටකොටුවේදී බෞද්ධ මහා සම්මේලනය පැවැත්වීම.
• 1886 නොවෙම්බර් 1 : නො 61, මැලිබන් වීදීයේදී ඉංග්‍රීසි - බෞද්ධ පාසල ආරම්භ කිරීම.
• 1889 ජනවාරි 16 : ප්‍රථම ත්‍යාග ප්‍රධානෝත්සවය පැවැත් වීම.
• 1889 මාර්තු : ඉංග්‍රීසි - බෞද්ධ පාසලේ ලියාපදිංචිය.
• 1889 මැයි 27 : පළමු විභාගය පැවැත්වීම.
• 1889 අගෝස්තු : නො 61, මැලිබන් වීදියේ සිට නො 19, ප්‍රින්ස් වීදියට පාසල ගෙන යාම.
• 1889 දෙසැම්බර් : කේම්බ්‍රිජ් ජූනියර් විභාගය සමත් වු ප්‍රථම ආනන්දියා බවට ජේ.පී.ආර්. වීරසූරිය මහතා පත්වීම.
• 1890 : ඒ. ඊ. බුල්ජන්ස් මැතිඳුන් විදුහල්පති ලෙස පත්වීම.
• 1890 මාර්තු 1 : මිෂනාරි පාසල් වල විරෝධය හේතුවෙන් පාසල නො 54, මැලිබන් වීදියට ගෙනයාම.
• 1890 ඔක්තෝම්බර් : දෙවන ත්‍යාග ප්‍රධානොත්සවය පැවැත් වීම.
• 1891 නොවැම්බර් : කේම්බ්‍රිජ් ජූනියර් විභාගය ජර්මන් බසින් සමත් වූ ප්‍රථම ශ්‍රී ලාංකිකයා බවට ආනන්ද ශිෂ්‍ය සී.සී. ජයතිස්ස මහතා පත්වීම.
• 1892 සැප්තැම්බර් : ශිෂ්‍ය සංඛ්‍යාව 200ක් බවට පත්වීම.
• 1893 නොවැම්බර් : ගොඩනැගිලි අරමුදලක් ආරම්භ කිරීම.
• 1892 - 1895 : ශ්‍රී සුමංගල හිමි විසින් කළමනාකාරීත්වය දැරීම.
• 1894 : ශිෂ්‍ය සංඛ්‍යාව 270ක් බවට පත් වීම.
• 1894 ජනවාරි 1 : ටියුඩර් රාජපක්ෂ මැතිතුමන් විසින් පරණ වීදිය පෙදෙසින් අක්කර 3.2ක් පාසල සඳහා පරිත්‍යාග කිරීම.
• 1895 අගෝස්තු 17 : ඉංග්‍රීසි - බෞද්ධ පාසල ආනන්ද විද්‍යාල බවට පත්වීම.

විශේෂ අවස්ථා

ආනන්ද ඉතිහාසයේ විශේෂ අවස්ථා ලෙස, ආසියාවේ ප්‍රථම නොබෙල් සම්මාන ලාභියා වන රබින්ද්‍රනාත් තාගෝර්තුමා 1922 වසරේ නොවැම්බර් දහවන (10) දින පාසලේ වාර්ෂික ත්‍යාග ප්‍රධානෝත්සවයට ආරාධිත අමුත්තා ලෙසින් සහභාගීවීම සහ 1927 වසරේ මහත්මා ගාන්ධිතුමන්ගේ පැමිණීම දැක්විය හැක.

අක්කර 20ක භූමි භාගයක් පුරා පැතිර ඇති පාසලේ 13 වසර දක්වා පංති පැවැත්වෙන අතර සිසුන් 8000කට අධික ප්‍රමාණයක් අධ්‍යාපනය ලබයි. සිප් සතර ලබා දීම සඳහා ලාල් දිසානායක විදුහල්පතිතුමන්ගේ ප්‍රධානත්වය යටතේ 400ක පමණ අදුරු මඩුල්ලක් සිටිති.2020 වසරේදී සත්මහල නම් ගොඩනැගිල්ලක් ඉදිකර විවෘත කරන ලදී.

• බෞද්ධ සංගමය
• ගුවන් විදුලි සංගමය
• ප්‍රවෘත්ති විකාශන ඒකකය
• සෞඛ්‍යදාන ඒකකය
• රිය නියාමක ඒකකය
• බාලදක්ෂ සමාජය
• ශිෂ්‍ය භට බලකාය
• තොරතුරු තාක්ෂණ සමාජය
• සංගීත කවය
• නර්තන කවය
• සිංහල සාහිත්‍ය සංගමය
• හෙළ සිසු හවුළ
• තාරකා විද්‍යා සංගමය
• පුරාවිද්‍යා සංගමය
• ජීව විද්‍යා සංගමය
• වාණිජ සංගමය
• කථික සමාජය
• ඉංග්‍රීසි නාට්‍ය සංගමය
• ඉංග්‍රීසි සාහිත්‍ය සංගමය
• පරිසර සංගමය
• පුරාවිද්‍යා සංගමය
• ඉන්ටරැක්ට් සමාජය
• සිංහ සමාජය
• ගණිත සංගමය
• ජාතික ඉතිරි කිරීමේ බැංකුව
• ඡායාරූප කලා සංසදය
• දැණුම මිනුම සමාජය
• නව නිපයුම් ඒකකය
• අමද්‍යප සංගමය

පාසලේ ශිෂ්‍යයන් නිවාස 4කට බෙදා ඇත:

• පරාක්‍රම නිවාසය

පාට -      රතු

• විජය නිවාසය

පාට -      තද කොල

• අශෝක නිවාසය

පාට -      තද දම්

• ගැමුණු නිවාසය

පාට -      නාවික නිල්

පුරාණ සිංහලේ රජවරුන්ගේ නම් වලින් නිවාස නම් කර ඇත. නිවාසාන්තර මලල ක්‍රීඩා උත්සවය සෑම වසරකම මුල් වාරයේදි පැවැත්වේ.

සුලෝහිත සංග්‍රාමය

සුලෝහිත සංග්‍රාමය යනු ආනන්ද විදුහල හා නාලන්දා විද්‍යාලය කොළඹ අතර 1925 වර්ෂයේ සිට වාර්ෂිකව පැවැත්වෙනු ලබන මහා ක්‍රිකට් සංග්‍රාමයයි.

මේ දක්වා ආනන්ද විද්‍යාලය බිහිකල ක්‍රිකට් විරුවන් ගණන අති මහත්ය:

සිදත් වෙත්තමුණි, අජිත් ද සිල්වා, සුනිල් වෙත්තමුණි, මිත්‍ර වෙත්තමුණි, බ්‍රෙන්ඩන් කුරුප්පු, අර්ජුන රණතුංග, මාවන් අතපත්තු, දුලිප් සමරවීර, සංජීව රණතුංග, ධම්මික රණතුංග, හේමන්ත වික්‍රමරත්න, තිලාන් සමරවීර, සචිත්‍ර සේනානායක, තිළිණ කණ්ඩම්බි, මුතුමුදලිගේ පුෂ්පකුමාර, මහේල උඩවත්ත, චන්දික හතුරුසිංහ, අවිශ්ක ගුණවර්ධන, භාතිය පෙරේරා, ප්‍රසන්න අමරසිංහ, අකලංක ගනේගම, ඕෂධී වීරසිංහ, දිනේශ් චන්දිමාල්

ක්‍රීඩා සංගම්

දින දින කිතු ගොස බෝවී - වැජඹෙනු අනඳ ප මාතා //
    සුදිලී - ජයවී - ලොවෙහී
සාදා දීලා සිප්සත හා - කලා ද විනේ ද පහදා //
    එඩිතර සිංහල දරු කැල සදාල
දින දින කිතු ගොස බෝවී - වැජඹෙනු අනඳ ප මාතා //
    ලකෙහී බෝ ආනන්දේ පතුරා
අනඳ තෙරුන් සේ ලෝ වැඩ සලසා //
    පේවී සේවේ නිසා වෙසේවා
පමාද නොවෙමූ තිලෝන දෙසුසේ
    දින දින කිතු ගොස බෝවී - වැජඹෙනු අනඳ ප මාතා //

ගීතයට සවන් දෙන්න:^[permanent dead link]

• ෆ්‍රිට්ස් කූන්ස් අණුස්මරණ කුසලානය - පාසල් දිවිය තුල ලබා ගත හැකි ඉහලම සම්මානය මෙය වන අතර සෑම වසරකම පාසලින් පිටව යන "විශිෂ්ඨම ශිෂ්‍යයා" වෙනුවෙන් පිරිනැමේ.
• විශිෂ්ඨම ක්‍රීඩකයා(MOS)
• අනඳ පද්ම - ශිෂ්‍යකු ලෙස ක්‍රීඩාවෙන් විශිෂ්ඨ දක්ෂතා පෙන්වන්නන්ට පිරිනැමේ.
• අනඳ ප්‍රදීප - අ.පො.ස (උ/පෙළ) විශිෂ්ඨ ලෙස සමත්වන්නන්ට පිරිනැමේ.

• ආදි ආනන්දීය බෞද්ධ සංගමය
• එක්සත් රාජධානියේ ආදි ආනන්දීයන්ගේ සංගමය
• එක්සත් ජනපද්යේ ආදි ආනන්දීයන්ගේ සංගමය
• ආදි ආනන්දීයන්ගේ සංගමය, වික්ටෝරියා ප්‍රාන්තය, ඕස්ට්‍රේලියාව (OAAV)
• ජපානයේ ආදි ආනන්දීයන්ගේ සංගමය (OAAJ)
• ආදි ආනන්දීය ගුවන් විදුලි සංගමය
• ආනන්ද වානිජ සංගමය
• ආනන්ද විද්‍යාලයීය ආදි නේවාසිකයන්ගේ සංගමය
• ආනන්ද විද්‍යාලයීය ආදි ශිෂ්‍ය සංගමය - දකුණු පළාත
• ආනන්ද විද්‍යාලයීය ආදි ශිෂ්‍ය සංගමය - ගම්පහ ශාඛාව
• ආනන්ද විද්‍යාලයීය ආදි ශිෂ්‍ය සංගමය - කෑගල්ල ශාඛාව
• ආනන්ද විද්‍යාලයීය ආදි ශිෂ්‍ය සංගමය - කළුතර දිස්ත්‍රික් ශාඛාව
• ආදි ආනන්දීය කැළණි වැලි සංගමය
• ආදි ආනන්දීය මාධ්‍ය කවය
• ආදි ආනන්දීය බාලදක්ෂ සංගමය
• ආදි ආනන්දීය ක්‍රීඩා සමාජය
• ආනන්ද විද්‍යාලයීය ආදි ශිෂ්‍ය සංගමය - රත්නපුර ශාඛාව

ආනන්ද විද්‍යාලයෙන් දැයට දායාද කළ විශිෂ්ඨ චරිත බොහෝ ය. මහාචාර්ය විද්‍යාජෝති වී. කේ. සමරනායක, මහාචාර්ය ඩබ්ලිවු. එස්. කරුණාරත්න, ඩී. ජේ. විමලසුරේන්ද්‍ර, හිටපු අග්‍රාමාත්‍ය රත්නසිරි වික්‍රමනායක, කථානායක කරූ ජයසූරිය, ක්‍රිකට් ක්‍රීඩකයන් වන අර්ජුන රණතුංග, මාවන් අතපත්තු ඒ අතරින් කීපදෙනෙකි.

එමෙන්ම යුධ ජයග්‍රහණය කිරීම පිණිස දායක වූ එය මෙහෙය වූ ආරක්ෂක ලේකම් ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂ, හිටපු හමුදාපති සරත් ෆොන්සේකා , ත්‍රිවිධ හමුදාපතිවරුන් ඇතුලුව පොලිස්පති හා සිවිල් බලකායේ සභාපති ද යුධ සේනාංක මෙහෙයවූ සේනාංකාධිපතිවරුන් බොහෝ දෙනෙක්ද ආදි ආනන්දියෝ වූහ.

1. සී. ඩබ්ලිව්. ලෙඩ්බීටර් මැතිතුමා (1886 - 1890)
2. ඒ. ඊ. බුල්ජන්ස් මැතිතුමා (1890 - 1898)
3. සර් ඩී. බී. ජයතිලක මැතිතුමා (1898 - 1908)
4. ජේ. ටී. ඩේවිස් මැතිතුමා (1908 - 1909)
5. එම්. සී. මුවර් මැතිතුමා (1910 - 1913)
6. ෆ්‍රිට්ස් කූන්ස් මැතිතුමා (1914 - 1917)
7. සී. වී. රණවක මැතිතුමා (1917 - 1918)
8. පී. ද එස්. කුලරත්න මැතිතුමා (1918-1943)
9. ආචාර්‍ය ජී. පී. මලලසේකර මැතිතුමා (1932 - 1943)
10. ඒ. බී. පෙරේරා මැතිතුමා (1943 - 1945)
11. එල්. එච්. මෙත්තානන්ද මැතිතුමා (1945 - 1954)
12. එස්. ඒ. විජේතිලක මැතිතුමා (1954 - 1960)
13. එම්. ඩබ්ලිව්. කරුණානන්ද මැතිතුමා (1961 - 1964)
14. ලුතිනන් කර්නල් ඊ. ඒ. පේරුසිංහ මැතිතුමා (1964 - 1969)
15. කර්නල් ජී. ඩබ්ලිව්. රාජපක්ෂ මැතිතුමා (1968-1980)
16. එස්. කේ. නෙත්තානන්ද මැතිතුමා (1981 - 1982)
17. කර්නල් වී. එස්. කුඩලිගම මැතිතුමා (1982 - 1988)
18. ඒ. පී. ගුණරත්න මැතිතුමා (1988 - 1995)
19. ටී. බී. දමුණුපොල මැතිතුමා (1995 - 2001)
20. බී. ඒ. අබේරත්න මැතිතුමා (2001 - 2008)
21. එල්. එම්. ඩී. ධර්මසේන මැතිතුමා (2009 - 2013)
22. කිත්සිරි ලියනගමගේ මැතිතුමා (2013 - 2016)
23. එස්. එම්. කීර්තිරත්න මැතිතුමා (2016 - 2021)
24. ලාල් දිසානායක මැතිතුමා (2021-වර්තමානය)

• පුජ්‍ය අග්‍ර මහා පණ්ඩිත බලංගොඩ ආනන්ද මෛත්‍රීය මහා නාහිමි
• ටිබෙට් ජාතික ඇස්. මහින්ද හිමි
• මහාචාර්‍ය. ගුණපාල මලලසේකර මැතිතුමා
• ආචාර්‍ය. ඩී. බී. ජයතිලක මැතිතුමා
• කේ. එම්. රත්නපාල සූරීන්
• ටී.බී. ජයා මැතිතුමා
• ලයනල් රන්වල මහතා
• පූජ්‍ය කොටගම වාචිස්සර හිමි
• ආර්. එම්. අබේවර්ධන මහතා
• එම්. කේ. එන්. පනික්කාර් මහතා
• වී. තණබාලසිංහම් මහතා
• ඩබ්ලිව්. එච්. බොතේජු මහතා

• පැසි පන්දු ක්‍රීඩාව පළමුවෙන්ම ආරම්භ කල ප්‍රථම පාසල
• නාවික ශිෂ්‍ය භට කණ්ඩායමක් ආරම්භ කල ප්‍රථම පාසල
• එක්සත්ජාතින්ගේ ආදර්ශ සැසියක් පැවැත්වු ප්‍රථම පාසල. (1994 දි)