Język Czirokeski: Zagrożony język z rodziny irokiańskiej, używany w USA
Języki czirokeski (nazwa własna: ᏣᎳᎩ – Tsalagi; ang.
20 tysięcy Czirokezów w amerykańskim stanie Oklahoma i w czirokeskim rezerwacie w Great Smoky Mountains w Karolinie Północnej. Zapisywany jest sylabariuszem czirokeskim.
| Obszar | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Liczba mówiących | ok. 20 tys. | ||||||
| Pismo/alfabet | |||||||
| Klasyfikacja genetyczna | |||||||
| |||||||
| Status oficjalny | |||||||
| Ethnologue | 8a umierający↗ | ||||||
| Kody języka | |||||||
| ISO 639-2 | chr | ||||||
| ISO 639-3 | chr | ||||||
| IETF | chr | ||||||
| Glottolog | cher1273 | ||||||
| Ethnologue | chr | ||||||
| GOST 7.75–97 | чер 784 | ||||||
| WALS | che | ||||||
| SIL | chr | ||||||
| Występowanie | |||||||
 Zasięg języka czirokeskiego w Ameryce Północnej przed przybyciem Europejczyków | |||||||
| W Wikipedii | |||||||
| |||||||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||||||
Fonetyka i fonologia
W języku czirokeskim występują następujące spółgłoski:
| wargowe | dziąsłowe | palatalne | welarne | krtaniowe | |
|---|---|---|---|---|---|
| zwarte | t | k | ʔ | ||
| zwarto-szczelinowe | ʦ | ||||
| szczelinowe | s | h | |||
| nosowe | m | n | |||
| półotwarte | j | ɰ | |||
| boczne | l |
W języku czirokeskim istnieją następujące samogłoski:
| przednie | centralne | tylne | |
|---|---|---|---|
| wysokie | i | u | |
| średnie | e | ə̃ | o |
| niskie | a |
Występuje też dyftong /ai/ – jedyny w języku czirokeskim. Spółgłoska wargowa /m/ pojawiła się stosunkowo niedawno.
Od powyższego schematu jest jeden wyjątek – Czirokezi z Oklahomy wymawiają zapożyczony z języka angielskiego wyraz automobile z głoskami /ɔ/ i /b/ jak w angielskim.
Tony
Jest językiem tonalnym, a tony pełnią funkcję dystynktywną (rozróżniania znaczenia wyrazów). System tonalny ulega jednak stopniowemu uproszczeniu, zwłaszcza wśród młodszego pokolenia.
Gramatyka
Podobnie jak większość języków autochtonicznych Ameryki język czirokeski jest językiem polisyntetycznym – wypowiedzi składają się z doklejanych do siebie morfemów, mogących zawrzeć całe zdanie w jednym wyrazie. Czirokeskie czasowniki, użyte w wypowiedzi składają się z przedrostka zaimkowego, wskazującego osobę, i rdzenia wyrazowego, do których mogą być dołączane przyrostki oznaczające aspekt i tryb.
This article uses material from the Wikipedia Polski article Język czirokeski, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Treść udostępniana na licencji CC BY-SA 4.0, jeśli nie podano inaczej. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Polski (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.