ਖਲੀਲ-ਉਰ-ਰਹਿਮਾਨ ਆਜ਼ਮੀ

ਆਜ਼ਮੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਮੁਹੰਮਦ ਸ਼ਫੀ ਇੱਕ ਡੂੰਘੇ ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਅਕਤੀ ਸਨ।^{[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]}ਆਜ਼ਮੀ ਨੇ 1945 ਵਿੱਚ ਆਜ਼ਮਗੜ੍ਹ ਦੇ ਸ਼ਿਬਲੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਉਸਨੇ 1948 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਬੈਚਲਰ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਅਲੀਗੜ੍ਹ ਮੁਸਲਿਮ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਉਰਦੂ ਵਿੱਚ ਐਮ.ਏ. ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਉਸਨੇ ਉਰਦੂ ਦੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਵਿਦਵਾਨ ਰਾਲਫ਼ ਰੇਸਲ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਇਆ। ਉਸਨੇ 1957 ਵਿੱਚ ਅਲੀਗੜ੍ਹ ਮੁਸਲਿਮ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਉਰਦੂ ਵਿੱਚ ਫਿਲਾਸਫੀ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ: ਉਰਦੂ ਵਿੱਚ ਤਰਕੀਪਸੰਦ ਅਦਬੀ ਤਹਿਰੀਕ।^{[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]}

1952 ਵਿੱਚ ਉਹ ਅਲੀਗੜ੍ਹ ਮੁਸਲਿਮ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਉਰਦੂ ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ ਲੈਕਚਰਾਰ ਬਣ ਗਿਆ। ਚਾਰ ਸਾਲ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਇੱਕ ਰੀਡਰ ਬਣ ਗਿਆ ਅਤੇ 1978 ਵਿੱਚ ਲਿਊਕੇਮੀਆ ਤੋਂ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਤੱਕ ਉਸ ਭੂਮਿਕਾ ਵਿੱਚ ਰਿਹਾ। ਉਸ ਨੂੰ ਮਰਨ ਉਪਰੰਤ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਦਾ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।^{[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]}

ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਕੂਲੀ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸਾਹਿਤਕ ਮੈਗਜ਼ੀਨ, ਪਯਾਮੀ ਤਾਲੀਮ ਲਈ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ।^{[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]}ਗਦ ਅਤੇ ਕਵਿਤਾ , ਉਹ ਉਰਦੂ ਵਿੱਚ ਆਧੁਨਿਕਤਾਵਾਦ ਦੇ ਮੋਢੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਲੇਖਕ ਅੰਦੋਲਨ ਨਾਲ ਵੀ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ।^{[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]} ਉਸਨੂੰ 1978 ਵਿੱਚ ਉਰਦੂ ਸ਼ਾਇਰੀ ਲਈ ਗਾਲਿਬ ਅਵਾਰਡ ਮਿਲਿਆ ਜੋ ਸ਼ੇਖ ਅਫਜ਼ਲ ਆਜ਼ਮੀ ਦੁਆਰਾ ਸੰਪਾਦਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

• ਕਾਗ਼ਜ਼ੀ ਪੈਰਾਹਨ (1953): ਕਵਿਤਾ, ਨਜ਼ਮਾਂ ਅਤੇ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ।
• ਨਯਾ ਅਹਦ ਨਾਮਾ (1965): ਕਵਿਤਾ, ਨਜ਼ਮਾਂ ਅਤੇ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ।
• ਨਈ ਨਜ਼ਮ ਕਾ ਸਫਰ (ਸੰਪਾਦਿਤ): 1936 ਤੋਂ 1972 ਤੱਕ ਉਰਦੂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ
• ਫਿਕਰ-ਓ-ਫੈਨ (1956)
• ਜ਼ਵੀਏ-ਏ-ਨਿਗਾਹ (1966)
• ਮਜ਼ਮੀਨ-ਏ-ਨੌ (1977): ਸਾਹਿਤਕ ਆਲੋਚਨਾ ਦਾ ਇੱਕ ਕੰਮ
• ਮੁਕੱਦਮਾ-ਏ-ਕਲਾਮ-ਏ-ਆਤਿਸ਼
• ਤਰਕੀ ਪਾਸੰਦ ਤਹਿਰੀਕ (1965)
• ਉਰਦੂ ਮੈਂ ਤਰਾਕੀ ਪਾਸੰਦ ਅਦਬੀ ਤਹਿਰੀਕ (1972)
• ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਏ ਜ਼ਿੰਦਗੀ (1983)

• ਖਲੀਲ-ਉਰ-ਰਹਿਮਾਨ ਨੰਬਰ, ਸ਼ਾਇਰ (ਮਾਸਿਕ)
• ਜਾਦੀਦ ਸ਼ਾਇਰੀ ਕੇ ਨਏ ਚਿਰਾਘ, ਸ਼ਕੀਲ-ਉਰ-ਰਹਿਮਾਨ

• ਉਰਦੂ ਕਵਿਤਾ ਆਰਕਾਈਵ
• ਉਰਦੂ ਪੁਆਇੰਟ, ਖਲੀਲ-ਉਰ-ਰਹਿਮਾਨ ਆਜ਼ਮੀ ਦੀ ਉਰਦੂ ਸ਼ਾਇਰੀ
• ਸ਼ਾਇਰੀ, ਗ਼ਜ਼ਲ ਅਤੇ ਸ਼ਾਇਰੀ Archived 2021-09-24 at the Wayback Machine.^{[ ਸਥਾਈ ਮਰਿਆ ਹੋਇਆ ਲਿੰਕ ]}
• http://www.urdupoetry.com/krazmi.html
• http://aligarhmovement.com/aligarians/Khalil-ur-Rehman-Azm^{[permanent dead link]}
• http://www.urduyouthforum.org/urduShayri_Khalil_ur_Rahman_Azmi.php?poet=Khalil%20ur%20Rahman%20Azmi Archived 2012-05-01 at the Wayback Machine.
• http://forum.urduworld.com/f863/
• http://www.bestghazals.net/2007/05/khalil-ur-rahman-azmis-ghazal.html
• http://www.urdupoint.com/poetry/book288-poet194