Higgs-Boson

S Higgs-Boson oder Higgs-Däili isch en Elementardäili us em Standardmodäll vo dr Elementardäilifüsik. Es isch elektrisch nöitral, het Spin 0 und vrfallt noch ere seer churze Zit.

Im allgemäine Sproochgebruch wird s Higgs-Boson hüfig as Ursach für d Masse vo Objekt aagfüert. Das isch us zwäi Gründ nid genau bzw. falsch: Zum äinte entspricht em Higgs-Boson genau dä Däil vom Higgs-Mechanismus, wo nit für d Masse vo de Äichbosone verantwortlig isch – mathematisch isch s Higgs-Boson e Aareegig um dr bsundrigi Grundzuestand ume, wo für d Masse verantwortlig isch. Zum andere chunnt dr grösst Däil vo dr Masse vo nitelementare physikalische Objekt vom ene andere Effekt: dr Bindigsenergii; dr Higgs-Mechanismus chönnt au für anderi Elimentaardäili as d Äichbosone Bidrääg zur Masse mache, z. B. au für Fermione.

S Higgs-Boson, wo noch em britische Füsiker Peter Higgs benennt isch, isch s äinzige Elimentaardäili im Standardmodäll vo dr Elimentaardäilifüsik gsi, wo bis vor e baar Joor experimentell nonig het chönne noochgwiise wärde, wil d Energii wo drfür brucht wird für alli Beschlöiniger z grooss gsi isch. Theoretisch isch d Existänz vom Higgs-Boson vom Higgs-Mechanismus, eme Däil vom Standardmodäll, vorusgsäit worde und het d Erkläärig für d Masse vo de Äichbosone gliiferet, de Z- und W-Bosone, wo experimentell noochgwiise si. Wil mindestens äi Sorte vo Higgs-Bosone muess existiere, für dass dr Higgs-Mechanismus funkzioniert, het dr Noochwiis vom ene Higgs-Boson as e wichdige Bewiis drfür gulte, ass s Standardmodäll richdig isch.

D Forschig am CERN

Im Juli 2012 het s Beschlöinigerzentrum CERN uusegee, ass mä e Däili im Large Hadron Collider entdeckt häig, wo s Higgs-Boson chönnt sii. Mä het no mee Analüüse gmacht und im März 2013 si d Wüsseschaftler scho fast ganz sicher gsi. Im Merz 2013 het dr CERN nöiji Analüüse veröffentligt, und die bestäätige, ass s nöije Däili mit de Vorussaage für s Higgs-Boson kompatibel isch.

2013 häi dr Peter W. Higgs und dr François Englert dr Nobelbriis für Füsik überchoo für d Vorussaag vo Mechanisme, wo dur sä d Masse entstoot.

• Gordon Kane: Das Higgs-Teilchen. Das Geheimnis der Masse. In: Spektrum der Wissenschaft. 2006, Nr. 2, ISSN 0170-2971, S. 36–43. 
• John F. Gunion, Sally Dawson, Howard E. Haber: The Higgs Hunter's Guide. Perseus Publ., Cambridge Mass 2000, ISBN 0-7382-0305-X. 
• Walter Greiner: Eichtheorie der schwachen Wechselwirkung. Thun, Frankfurt am Main 1995, ISBN 3-8171-1427-3, S. 133 ff. 

  Commons: Higgs-Boson – Sammlig vo Multimediadateie

• F. Pires: What exactly is the Higgs boson? Have physicists proved that it really exists? 21. Oktober 1999, abgruefen am 13. Dezember 2009.  (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[1] [2] Vorlage:Toter Link/www.sciam.com
• Andrea Naica-Loebell: Wurde das Higgs-Boson entdeckt? In: Telepolis. 2004, abgruefen anne 2008 (deutsch). 
• Werner B. Schneider: Das Higgs-Boson – Grundlagen der Teilchenphysik. (do din isch e Übersetzig vom briisgekrönte Text vom David J. Miller: A quasi-political Explanation of the Higgs Boson)

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Higgs-Boson“ vu de dütsche Wiki Alemannisch. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.