ଗୋଲ କୃମି

ଅନେକ ସଂକ୍ରମିତ ଲୋକ କୌଣସି ଲକ୍ଷଣ ଦେଖାନ୍ତି ନାହିଁ । ଅଧିକାଂଶ ଲୋକଙ୍କ ଦେହରେ ଅଳ୍ପ ଗୋଲ କୃମି ଥାଆନ୍ତି ଓ ଅଳ୍ପ ଲୋକଙ୍କ ଦେହରେ ବହୁତ ଅଧିକ ଥାଆନ୍ତି ଯାହା ଅଧିକାଂଶ ପରଜୀବୀ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଲକ୍ଷ କରାଯାଏ । ଅଣ୍ଡାରୁ ଜନ୍ମିତ ଲାର୍ଭା ପେରିଟୋନାଇଟିସ୍ ରୋଗ, ଭିସେରା ନଷ୍ଟକାରୀ ରୋଗ, ଯକୃତ ଓ ପ୍ଲୀହା ବୃଦ୍ଧି, ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍ ପ୍ରଦାହ ରୋଗ ଇତ୍ୟାଦି କରାଏ । ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍ ପ୍ରଦାହ ସମୟରେ ଇଓସିନୋଫିଲିଆ ରକ୍ତରେ ଦେଖାଯାଏ ଓ ଏକ୍ସ‌‌-ରେ ଛବିରେ ଏହି ରୋଗର ଛାୟା ଦେଖାଯାଏ । ଏହି କୃମି ଅନ୍ତନଳୀରେ ରହିଲେ ଭୋକ ମରିଯାଏ, ଖାଦ୍ୟ ଶୋଷଣ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ ଯାହା ଫଳରେ ଅପପୁଷ୍ଟି ବା ମାଲନ୍ୟୁଟ୍ରିସନ ହୁଏ । ଅନ୍ତନଳୀର ଭିତର ସ୍ତରରୁ ବ୍ରସବର୍ଡର ଏଞ୍ଜାଇମ୍ କମିଯାଏ, ଭିଲ୍ଲାଇ କୁଞ୍ଚିତ ନ ରହି ସଳଖ ହୋଇଯାଏ ଓ ଲାମିନା ପ୍ରୋପ୍ରିଆରେ ପ୍ରଦାହ ହୁଏ; ତେଣୁ ଖାଦ୍ୟ ସଠିକ ଭାବେ ଶୋଷଣ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ । ବହୁ ସଂଖ୍ୟକ କୃମି ଏହାଠି ହୋଇଗଲେ ଗୋଲାକାର ପେଣ୍ଡୁ ଭଳି ହୋଇ ଅନ୍ତନଳୀରେ ଖାଦ୍ୟ ଯିବା ପଥ ବନ୍ଦ କରିଦିଅନ୍ତି । ଏହି ଅବସ୍ଥା ଉପୁଜିଲେ ଅପରେଶନ ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ । କ୍ଷୁଦ୍ର ଅନ୍ତନଳୀକୁ ମୋଡି ଦେଇ ଅନ୍ତନଳୀରେ ଗ୍ୟାଙ୍ଗ୍ରିନ କରେଇ ପାରନ୍ତି ଯାହା ଫଳରେ ମୃତ୍ୟୁ ହୁଏ । ବେଳେ ବେଳେ ଏହା ଅମ୍ପୁଲା ଅଫ୍ ଭାଟର୍‌କୁ ବନ୍ଦ କରିଦିଏ ବା ପାଙ୍କ୍ରିଆଟିକ ଡକ୍ଟକୁ ଯାଇ ପାଙ୍କ୍ରିଆଟାଇଟିସ୍ କରାନ୍ତି । କୋଲାଞ୍ଜାଇଟିସ୍ ତଥା କଲିସିସ୍ଟାଇଟିସ୍ ରୋଗ ମଧ୍ୟ ହୋଇପାରେ ।
ଅର୍ଦ୍ଧ ହଜମ ହୋଇଥିବା ଖାଦ୍ୟ ସବୁ ଏହି କୃମି ନିଜେ ଖାଇଯାଏ । ଏହା ଆଣ୍ଟିଏଞ୍ଜାଇମ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି ନିଜକୁ ହୋଷ୍ଟର ଆକ୍ରମଣରୁ ରକ୍ଷା କରେ ।
ଆନେସ୍ଥେସିଆ ସହି ନ ପାରି ଏହି କୃମି ପାଟି ବାଟେ ଦେହରୁ ବାହାରି ଆସେ ।

ସଞ୍ଚାର

ମଳରେ ଗୋଲ କୃମିର ଅଣ୍ଡା ଥାଏ । ଏହି ମଳ ସଂସ୍ପର୍ଷରେ ଆସିଥିବା ଯେ କୌଣସି ଦ୍ରବ୍ୟ ପ୍ରଦୂଷିତ ହୁଏ ଓ ରୋଗ ସଂକ୍ରମଣ କରାଏ । ମଳ ମିଶ୍ରିତ ମାଟି, ପ୍ରଦୂଷିତ ପରିବା ଓ ଜଳ ଏହି ରୋଗର ମୂଖ୍ୟ ବାହକ । ଏହି ଅଣ୍ଡା ନୋଟ, ଟଙ୍କା, ଫର୍ନିଚର ଓ ହାତରେ ମଧ୍ୟ ରହିପାରେ । ଏହି କାରଣରୁ ମନୁଷ୍ୟଠୁ ମନୁଷ୍ୟକୁ ମଧ୍ୟ ଏହି ରୋଗ ସଂକ୍ରମିତ ହୋଇପାରେ ।
ପରିତ୍ୟକ୍ତ ଜଳକୁ ମ୍ୟୁନିସିପାଲିଟି କୃଷି କ୍ଷେତ୍ରକୁ ଛାଡ଼ି ଦେଲେ ମଧ୍ୟ ଏହା ବ୍ୟାପେ । ଶସ୍ୟ ବିକ୍ରି, ରପ୍ତାନୀ ଉପରେ ଏହାର ପ୍ରଭାବ ରହେ । ୧୯୮୬ ମସିହାରେ ଇଟାଲୀରେ ହୋଇଥିବା ଏକ ଗୋଲ କୃମି ମଡ଼କର ଉତ୍ସ ଖୋଜିବାରୁ ଦେଖାଗଲା ଏହା ବାଲକାନ ପରିବା ରପ୍ତାନି ନିମନ୍ତେ ପରିତ୍ୟକ୍ତ ଜଳ ସରବରାହ ଯୋଗୁ ହୋଇଥିଲା ।

ଜୀବନ ଚକ୍ର

 

ଗୋଲ କୃମି ସଂକ୍ରମଣର ୬୦ରୁ ୭୦ ଦିନ ପରେ ମଳରେ ତାହାର ଅଣ୍ଡା ଦେଖାଯାଏ, ଲକ୍ଷଣ ୪ରୁ ୧୬ ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ଦେଖାଯାଏ । ଅନ୍ତିମ ଲକ୍ଷଣ: ପାକ-ଅନ୍ତନାଳୀ ବେଆରାମ, କଲିକ (ଅନ୍ତ୍ରଶୂଳ), ବାନ୍ତି, ଜ୍ୱର ଓ ମଳରେ ଅଣ୍ଡା । କେତେକ ରୋଗୀଙ୍କର ଫୁସଫୁସ ଓ ସ୍ନାୟୁ ଲକ୍ଷଣ ଦେଖାଯାଏ । କେତେକ କୃମି ପେଣ୍ଡୁ ଆକାର ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇ ଅନ୍ତନାଳୀ ପଥରୋଧ କରନ୍ତି । ଚଳମାନ ଲାର୍ଭା ଯୋଗୁ ନିମୋନିଆ ଓ ଇଓସିନୋଫିଲିଆ ହୁଏ । ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ କୃମିର ଆୟୁଷ ୧ରୁ ୨ ବର୍ଷ । ପୁରୁଣା କୃମି ମଲା ପରେ ନୂଆ କୃମି ବାହାରନ୍ତି, ତେଣୁ ରୋଗୀ ସାରା ଜୀବନ ଏହାର ଶିକାର ହୁଏ ।
ଅଣ୍ଡା ୧୫ ବର୍ଷ ରହିପାରେ ଓ ଗୋଟି କୃମି ଦିନକୁ ୨୦୦.୦୦୦ ଅଣ୍ଡା ଦେଇପାରେ । ଅନ୍ତନଳୀର ବିପରୀତ ଦିଗରେ ଏମାନେ ଗତି କରି ପାରନ୍ତି ।

ସାଧାରଣତଃ ପାଟିବାଟେ ବା ମଳରେ ଗୋଲ କୃମି (ଜିଆ) ପଡ଼ିଲେ ଏହି ରୋଗ ଅଛି ବୋଲି ଜଣାଯାଏ । ରୋଗୀର ମଳକୁ ଗୋଟିଏ କାଚ ସ୍ଲାଇଡରେ ସ୍ମିଅର (smear) କରି ଅଣୁବୀକ୍ଷଣ ଯନ୍ତ୍ରରେ ଦେଖିଲେ ଅଣ୍ଡା ଦେଖାଯାଏ । ବିଭିନ୍ନ ଉପାୟରେ ଯେପରିକି ମଳକୁ ସେଡିମେଣ୍ଟେସନ ପଦ୍ଧତି କିମ୍ବା କାଟୋଦ୍ୱାରା ଗାଢ଼ (concentrate) କରିଦେବା ପରେ ଅଣ୍ଡା ଉତ୍ତମ ରୂପେ ଦେଖାଯାଏ ।
ଅଣ୍ଡାର ଆକାର: ଅଣ୍ଡାକୃତି ସହ ବାହ୍ୟ କାନ୍ଥରେ ଛୋଟ ଛୋଟ ଉଚ୍ଚ ଗଦା ଦେଖାଯାଏ । ଏହାର ବ୍ୟାସ ୩୫ରୁ ୫୦ ମାକ୍ରୋମିଟର । ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍ ରୋଗ ହେଲେ ସେଥିରୁ ତରଳ ପଦାର୍ଥ ବାହାର କରି ଦେଖିଲେ ସେଥିରେ ଲାର୍ଭା ଦେଖାଯାଇପାରେ । ରକ୍ତ ପରୀକ୍ଷା କଲେ ଇଓସିନୋଫିଲିଆ ଦେଖାଯାଏ କିନ୍ତୁ ଏହା ଅନେକ ରୋଗରେ ଦେଖାଯାଏ । ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍‌ର ଏକ୍ସ-ରେ ଚିତ୍ରରେ ଖାଲି ସ୍ଥାନ (filling defect) ଦେଖାଯାଏ ।

ଗୋଲ କୃମିଙ୍କୁ ମାରିବା ନିମନ୍ତେ ଅନେକ ଔଷଧ ଅଛି । ସେମାନଙ୍କ ନାମ: ଆଲ୍‌ବେଣ୍ଡାଜଲ୍, ମେବେଣ୍ଡାଜଲ୍, ଲେଭାମିସୋଲ୍ ଓ ମାଇରାଣ୍ଟେଲ୍ ପାମୋଏଟ୍ । ଏହା ବ୍ୟତିତ ଟ୍ରାଇବେଣ୍ଡାମିଡିନ୍ ଓ ନିଟାଜୋକ୍ସାମାଇଡ ମଧ୍ୟ ଭଲ କାମ କରେ । ହେକ୍ସିଲରେସର୍ସିନୋଲ୍ ଗୋଟିଏ ଡୋଜ୍ ଦିଆଯାଏ । ପ୍ରଦାହ ହେଲେ ସ୍ଟିରଏଡ ଦିଆଯାଏ । ହଠାତ ବହୁ ସଂଖ୍ୟକ କୃମି ମରିଗଲେ ପେଣ୍ଡୁଆକାର ହୋଇ ଅନ୍ତନଳୀର ବାଟ ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଏ । ଏହି ସମୟରେ ଅପରେଶନ ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ ।

କ୍ୱଚିତ ଏହି ରୋଗ ପ୍ରାଣଘାତକ ହୁଏ ।

ଉତ୍ତମ ପାଇଖାନା ସୁବିଧା, ସାବୁନରେ ହାତ ଧୋଇବାଦ୍ୱାରା ଏହାକୁ ପରିବର୍ଜନ (avoid) କରିହେବ । ଜନସଂଖ୍ୟାର ୨୦ % ଲୋକଙ୍କର ଏହି ରୋଗ ଥିଲେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଚିକିତ୍ସା କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ।