Wenche Foss: Norsk skodespelar

desember">5. desember 1917 i Kristiania, død 28. mars 2011 i Oslo) var ein norsk skodespelar, ofte karakterisert som etterkrigstidas store diva i norsk teater.

Wenche Foss
Wenche Foss i 1959
Statsborgarskap	Noreg
Fødd	5. desember 1917 Christiania
Død	28. mars 2011 (93 år) Oslo
Yrke	skodespelar, songar, teaterskodespelar, filmskodespelar, plateartist, stemmeskodespelar
Språk	norsk, engelsk
Religion	kristendom
Far	Christian August Steenfeldt-Foss
Ektefelle	Thomas Stang, Alf Scott-Hansen
Wenche Foss på Commons

Foss debuterte i 1935 på Søilen Teater i Vilhelm Dybwads operette Taterblod. Ho markerte seg tidleg som operette- og lystskodespelar på fleire av Oslo sine scener. Hennar største operetterolle var som Hanna Glawari i Den glade enke i 1948. Det blei Centralteateret sin største suksess. Ho kom til Nationaltheateret første gong i 1952 og var der i 15 år. Etter ein periode på Oslo Nye Teater frå 1967 til 1978, avslutta ho karrieren sin som fast tilsett skodespelar, på Nationaltheateret frå 1978. Ho spelte 55 roller.

Ho byrja tidleg å spele inn film. I 1940 debuterte ho i Tørres Snørtevold og ho blei også kjend for rolla si i En herre med bart i 1942.

Dei seinare filmane hennar omfattar mellom anna hovudrolla i Gull og grønne skoger, ein kortfilm og svart komedie i Harald Zwarts regi, om einebuerska som vert forrykt i møte med media.

• Filmkritikerprisen 1959 for rolla som Fru Helmer i Herren og hans tjenere.
• Aamot-statuetten 1959.
• I 1988 vart ho utnemnd til kommandør med stjerne av St. Olavs Orden.
• I 1991 vann ho Amandaprisen sin heiderspris.
• St. Hallvardsmedaljen i 1991.
• Hedda-prisen sin heiderspris i 2002.
• Wenche Foss var innehavar av Æreslegionen.

Etter at Wenche Foss i 1953 fekk ein gut med Down syndrom, har ho gjort ein stor innsats for å opne folk sine auge for utviklingshemma sine kår.

Ho har også vore open om forhold ved si eiga helse, slik som at ho i 1971 overlevde brystkreft.

• Foss fortalde sjølv at ho frå artium fekk «6» i alle fag med unntak av orden, der ho fekk «selsomt».
• Foss var gudmor til ei anna norsk skodespelarinne, Mari Maurstad.
• Foss hadde i fleire samanhengar gått ut i media og tala saka til dei homofile, og har mellom anna difor ei høg stjerne hos mange homofile.
• Foss sin son, Fabian Stang, vart ordførar frå Høgre i Oslo i 2007.

• 1940 - Tørres Snørtevold
• 1942 - En herre med bart
• 1942 - Jeg drepte-!
• 1942 - Den farlige leken
• 1945 - Rikard Nordraak
• 1946 - Et spøkelse forelsker seg
• 1948 - Trollfossen
• 1951 - Kranes konditori
• 1952 - Det kunne vært deg
• 1953 - Ung frue forsvunnet
• 1959 - Støv på hjernen
• 1959 - Herren og hans tjenere
• 1963 - Om Tilla
• 1974 - Bør Børson Jr.
• 1975 - Flåklypa Grand Prix (stemma til Enkefru Stengenfhøn-Glad)
• 1980 - Liv og død
• 1982 - Leve sitt liv
• 1991 - Skjønnheten og udyret
• 1993 - Gull og Grønne Skoger - kortfilm, hovudrolle
• 1998 - Solan, Ludvig og Gurin med reverompa (stemma til Enkefru Stengelføhn-Glad)
• 2001 - Rosmersholm
• 2002 - Musikk for bryllup og begravelser
• 2002 - Jeg er Dina
• 2006 - En udødelig mann

• Dullstendig oversyn over filmar på Imdb: Wenche Foss

Biografiar

• 1943. Reidar Lunde. Wenche Foss (i serien 12 små filmbiografier)
• 1970. Ebba Haslund. Aldri en grå hverdag
• 1984. Sverre Inge Apenes. Livets gave
• 1988. Hilsen Wenche! brev gjennom året (av Wenche Foss i samarbeid med Peter Brandt)
• 1992. Mona Levin. Wenche Foss : på livets scene
• 1999. Etterpå (av Wenche Foss i samarbeid med Sturle S. Nærø)
• 2002. Jan E. Hansen (red.) Kjære Wenche!
• 2004. Petter Mejlænder Nærkontakt : Wenche Foss & Arne Næss