Dronninggambit

Denne artikkelen brukar algebraisk sjakknotasjon for å beskrive sjakktrekk.

Diagram 1: Etter 1.d4 d5 2.c4

• 1.d4 d5 2.c4 (diagram 1).

Ei alternativ trekkrekkefølgje er 1.d4 d5 2.Sf3 Sf6 3.c4, som reduserer begge spelarar sine alternativ noko.

Opninga er ei av dei eldste av dei kjende opningane. Luis Ramirez Lucena skreiv om den allereie i 1497 og eit enda eldre manuskript som nemner den finst i Göttingen. Men opningstrekket 1.d4 var ikkje på moten, og dronninggambit blei ikkje spesielt populært før ei turnering i Wien i 1873. Den aukande populariteten skuldast at Steinitz og Tarrasch utvikla sjakkteorien, og at strategisk posisjonsspel blei kjent i aukande grad mot slutten av 1800-talet. Men deretter blei opninga svært populær dei neste tiåra, og i verdsmeisterskapsmatchen mellom Capablanca og Aleksandr Alekhin i 1927 blei denne opninga brukt i 32 av dei 34 partia.

Etter kvart har dronninggambit mista ein del av populariteten, mest fordi fleire indiske forsvar har blitt populære: 1...Sf6 med ...d5 utsett eller heilt utelete. Dronninggambit blir framleis spela på alle nivå, spesielt av spelarar som vil oppnå ei solid stilling, og utgjer ein viktig del av mange stormeistrar sitt opningsrepertoar.

Dronninggambit høyrer til dei lukka spela og fører heller til strategisk prega enn til taktisk prega parti.

Diagram 2: Mottatt dronninggambit

Ved å spele 2.c4 går kvit straks til angrep på svart sin sentrumsbonde, for å byte ein flankebonde (den kvite c-bonden) med ein sentrumsbonde (svart sin d-bonde), og planlegg å spele 3.cxd5 følgt av 4.e4 med erobring av sentrum. Bonden på c4 kan slåast, difor namnet dronninggambit. Men sjølv om bonden på c4 kan slåast, er ikkje opninga eigenleg ein gambit, ettersom kvit med det lite spelte trekket 3.Da4+ med ein gong kan vinne bonden tilbake. Etter vanlegare trekk som 3.Sf3 eller 3.e4, kan svart prøve å halde på bonden, men det blir rekna som svært risikabelt.

Dronninggambit blir delt i to hovudkategoriar basert på svart sitt svar:

• Mottatt dronninggambit (diagram 2)
• Avslått dronninggambit, som teknisk sett er alle andre svarte svartrekk enn 2...dxc4 (eller ei anna line med eit tidleg ...dxc4 som transponerer til mottatt dronninggambit). Men vanlegvis blir det meint 2...e6. Særleg slavisk forsvar (2...c6) blir ofte sett på som ei sjølvstendig opning. Det same gjeld i mindre grad Tsjigorins forsvar (2...Sc6), Albins motgambit (2...e5) og sjeldnare variantar.

I mottatt dronninggambit spelar svart 2...dxc4, og gir mellombels opp sentrum til fordel for friare utvikling. I avslått dronninggambit forsvarar svart fotfestet sitt i sentrum på d5. Ofte vil svart bli ståande ein smule passivt, særleg på grunn av kvitfeltsløparen som er vanskeleg å aktivisere. Svart kjempar for utlikning ved å byte brikker og å frigjere stillinga si med bondeframstøyta ...c5 eller ...e5.

Diagram 3: Avslått dronninggambit

Etter 1.d4 d5 2.c4 er følgjande rekna som hovudvariantar:

• 2...dxc4 Mottatt dronninggambit (diagram 2)
• 2...Sc6 Tsjigorin-forsvaret
• 2...c5 Symmetrisk forsvar
• 2...c6 Slavisk forsvar
• 2...e5 Albins motgambit
• 2...Lf5 Baltisk forsvar
• 2...Sf6 Marshall-forsvaret
• 2...e6 Avslått dronninggambit (diagram 3).

Innanfor avslått dronninggambit skil ein ofte ut Tarrasch-varianten, som oppstår etter 3.Sf3 c5 eller 3.Sc3 c5 som ein sjølvstendig variant, ettersom den ofte fører til stillingar av ein annan karakter enn dei andre variantane.