Sécena

La sécena (Secale cereale L., 1753), è ne ceriale spase a le zzòne tembrate.

Sécena
Crassifecazzione scientìfeca
Dëminië	Eukaryota
Regn	Plantae
Sottërègn	Tracheobionta
Superdëvësion	Spermatophyta
Dëvësion	Magnoliophyta
Class	Liliopsida
Sottëclass	Liliidae
Órdënë	Cyperales
Famiglia	Poaceae
Tribbù	Triticeae
Jènërë	Secale
Spèc	A. cereale
Nommenclatura binommiale
Secale cereale L., 1753

Esište la sécena vernaréccia é chélla de štaggione. A l'Euròpa cendrale vè cheltevata quasce ndutte sécena vernaréccia, che pò sfrettà mègle l'úmmede che fà gle viérne é che resište a la sécca che petésse fà a premavéra, predecènne de cchiù. La sécena de štaggione ze cheltiva sule addó ce šta gle perícule d'ilate tardive é a la mendagna ngòpp'a terrine che uárdane a misijuorne. Ze sémmena a settiémbre/ottobbre é ze recògle a premavéra. La sécena resište mègle de le rane a gle clime assutte é vendrate.

È une de gle ceriale clássece de gle tiémbe andiche. Ze créde ca fòtte cheltevate già 2000 - 3000 anne fa dénd'a le cámbera de rane de l'Asia menore addó crésce 'm prengipie comme èrva malamènde é addó éva spasa 'n cheltevaziune ammešchiate.

La sécena vè addeprata peddecchiù a l'Euròpa cendrale é de levande é a la Scandenavia pe preduce le pane nire.

A la Germania éssa vè addeprata peddecchiù comm'a mangime pe accebbà gl'agnemale é comm'a ceriale pe fà le pane. Jésse, a gle 2004 suó štate recòte 3,9 meliune de tennellate de sse ceriale ngim'a 635.000 èttare de terréne. Da chésse suó štate recacciate 706.000 tennellate de farina de sécena pe preduce le pane. Da gle 2004/05 la sécena vè cheltevate pure comm'a elemiénde fennamendale pe preduce bioetanòle. Éssa vè addeprata pure pe preduce alcol. Presèmbie gle mègle tipe de vodka viéve predotte che la sécena. Gle famuse Kornbrand, vívete spisse a la Germania de gle Nòrd, è pellecchiù ne predotte de la sécena.