Жанр Хорор

Хоророт се дели на поджанрови: психолошки хорор и натприроден хорор, а спаѓа во доменот на шпекулативната фикција.

Преовладувачки елементи во овој жанр се: духови, демони, вампири, врколаци, ѓаволи, вештерки, чудовишта, вонземјани, дистописки и постапокалиптични светови, сериски убијци, канибализам, психопати, сатанизам, црна маѓија, култови и тортура.

Пред 1000 г

 

Хорор жанрот влече корени од фолклорот и религиозните традиции поврзани со смртта, задгробниот живот, злото, демоните и нивното отелотворение во личноста. Приказните се однесувале на суштества како: демони, вештерки, вампири, врколаци и духови. Во Европа хоророт за прв пат се среќава во делата на Античките Грци и Старите Римјани. Познатиотот роман од Мери Шели од 1818 година за Франкенштајн бил под силно влијание на митот за Хиполит, кого Асклепиј го оживеал по смртта. Еврипид напишал драми засновани на митот: Хиполит Калиптомен и Хиполит.

Плиниј Помладиот (61 до ок.113) ја раскажува приказната за Атинодор Кананит кој купил опседната куќа во Атина. Атинодор бил претпазлив затоа што куќата била евтина. Додека пишувал книга за филозофија, го посетил дух врзан во синџири. Духот исчезнал во дворот. Следниот ден, во дворот пронашле необележан гроб.

Елементи од хорор жанрот се појавуваат и во библиските текстови, особено во Откровението.

После 1000

Приказните за врколаци биле популарни во средновековната француска литература. Една од дванаесетте лаи од Марија Француска е приказна за врколак под наслов „Бисклавре“.

 

Многу дела од хорор-жанрот потекнуваат од најсуровите личности од 15 век. Дракула се поврзува со влашкиот принц Влад III, чии наводни воени злосторства биле објавени во германски памфлети. Наводните сериски убиства на Жил де Ре се смета дека се инспирација за „Сината брада“. Мотивот на жена вампир е најчесто изведен од Ержебет Батори, и помогнал во појавата на хорор фантастиката во 18 век, како на пример преку книгата Трагика на историјата од Ласло Турочи од 1729 година.

XVIII век

 

Во XVIII век се забележува постепен развој на романтизмот и готскиот хорор жанр. Овој жанр се потпирал на пишаното и материјалното наследство од доцниот среден век, а се оформил со семиналниот и контроверзен роман од Хорас Волпол, Замокот Отранто (1764). Всушност, првото издание било објавено како да се работи за вистинска средновековна романса од Италија, откриена и повторно објавена од измислен преведувач. Откако било откриено дека се работи за современо дело, многумина го сметале за анахрон, реакционерен или едноставно со лош вкус, но веднаш станал популарен. Отранто бил инспирација за Ватек (1786) од Вилијам Бекфорд, Сицилијанска романса (1790), Мистериите на Удолфо (1794) и Италијанецот (1796) од Ен Редклиф и Калуѓер (1797) од Метју Луис. Многу хорор романи од овој период ги напишале жени и биле наменети за женската публика, а најчесто сценарио на романите било снаодлива жена да се најде во мрачен замок.

XIX век

 

Готскиот роман станал жанр кој денешните читатели го нарекуваат хорор литература од XIX век. Најпознати дела кои продолжуваат да бидат инспирација за романи и филмови и денес биле: „Ивица и Марица“ од браќата Грим (1812), Франкенштајн од Мери Шели (1818), „ Вампирот “ од Џон Полидори (1819), Мелмот скитникот од Чарлс Матурин (1820), „ Легенда за заспаната долина “ од Вашингтон Ирвинг (1820), Мумија (1827) од Џејн К. Лаудон, Ѕвонарот на богородичната црква од Виктор Иго (1831), Варнеј вампирот од Томас Пекет Перст (1847), делата од Едгар Алан По, делата од Шеридан Ле Фану, Чудниот случај на д-р Џекил и г-дин Хајд од Роберт Луис Стивенсон (1886), Сликата на Доријан Греј од Оскар Вајлд (1890), Невидливиот човек од Х.Г. Велс (1897) и Дракула од Брам Стокер (1897). Сите овие дела создале трајна вредност за ужасот што се потврдува во подоцнежните адаптации и реинтерпретации во романи, драми и филмови.

XX век

Наглата појава на евтини периодични списанија на почетокот од векот довело до процут во пишувањето хорор. На пример, Гастон Леру ја објавил својата серија „Фантомот од операта“ пред да стане роман во 1910 година. Во Русија, писателот Александар Бељаев ги популаризирал овие теми во својата приказна „Главата на професорот Довел“ (1925), во која луд доктор врши експериментални трансплантации на глава и реанимации на телата украдени од мртовечницата, и која првпат беше објавена како серијал за списание пред да биде објавена како роман. Подоцна, се појавиле специјализирани публикации за да им овозможат на хорор писателите простор за објавување на своите дела, а најпознати биле Чудни приказни и Непознати светови.

Влијателните хорор писатели од почетокот на 20 век почнале да објавуваат во овие списанија. Хорор авторот ХФ Лавкрафт и неговото дело Митови за Ктхулху го популаризирал жанрот космички хорор, а М.Р. Џејмс е заслужен за редефинирањето на приказните за духови во тој период.

Сериските убијци станале честа тема. Жолтиот печат и сензационализмот на разни убијци, како Џек Мевосек, и помалку познатите, Карл Панцрам, Фриц Харман и Алберт Фиш, го овековечиле овој феномен. Ваквиот тренд продолжил во повоениот период. Во 1959 година, Роберт Блох, инспириран од сериски убиства го напишал Психо. Во 1981 година, Томас Харис го напишал Црвениот змеј, запознавајќи не со д-р Ханибал Лектор. Во 1988 година, било објавено продолжение на романот, Кога јагнињата ќе стивнат.

Првите кино филмови биле инспирирани од многу аспекти на хорор литературата и започнала традиција на снимање хорор филмови и негови поджанрови што продолжува до ден-денес. Сè до појавата на слешер и сплатер филмовите во 1960-тите и 1970-тите, стриповите (како оние објавени од EC Comics (најзначајни Tales From The Crypt )) ги задоволувале барањата на читателите за хорор сцени во 1950-тите, затоа што филмската технологија во тоа време не можела да ги понуди. Ваквите сцени ги направиле овие стрипови контроверзни, и како последица на тоа, често биле цензурирани.

Современите приказни за зомби со мотиви на живи мртовци се преземени од делата од Х.Ф Лавкрафт „ Ладен воздух “ (1925), „Во трезорот“ (1926) и „ Отфрлен “ (1926) и делото од Денис Витли „Чуден конфликт“ (1941). Романот „ Јас сум легенда “ од Ричард Матесон (1954) влијаел на цел жанр на апокалиптична зомби-фантастика во филмовите на Џорџ А. Ромеро.

Во доцните 1960-ти и раните 1970-ти, огромниот комерцијален успех на три книги - Розмариното бебе (1967) од Ајра Левин, Егзорцист од Вилијам Питер Блати и Другиот од Том Трајон - ги охрабрил издавачите да почнат да објавуваат многу други хорор романи, и на тој начин создавајќи „процут на хоророт“.

 

Еден од најпознатите хорор писатели од крајот на 20 век е Стивен Кинг, познат по Кери, Сјаење, Тоа, Мизерија и неколку десетици други романи и околу 200 раскази. Други популарни хорор писатели од овој период се: Ен Рајс, Брајан Ламли, Греам Мастертон, Џејмс Херберт, Дин Кунц, Клајв Баркер, Ремзи Кембел, и Питер Штрауб.

Здружението на хорор писатели ја доделува Брам Стокер наградата за врвни достигнувања во хорор жанрот, именувани во чест на Брам Стокер, автор на хорор романот Дракула.

• Поврзани жанрови
  • Приказни за духови
  • Мистерија
  • Трилер
• Хорор филм