Ахура Мазда

Ахура Мазда е опишан како највисокиот дух што се овожувал во зороастризмот, а воедно бил првиот и најчесто повикуваниот дух во Јасна. Буквалното значење на зборовите е: Ахура значи светлина и Мазда значи мудрост. Зороастризмот содржел три основни принципи – добри мисли, добри зборови и добри дела.

Ахура Мазда за првпат се појавува за време на ахеменидскиот период (околу 550 – 330 година п.н.е.) за време на Дариј I во Бехистунските натписи. До доаѓањето на Артаксеркс II (405–404 до 359–358 г. п.н.е.), Ахура Мазда бил обожуван и повикуван. За време на владеењето на Артаксеркс II, Ахура Мазда е повикуван заедно со Митра и Апам Напат. За време на ахеменидскиот период, не постоел приказ за Ахура Мазда, поинаков од вообичаениот за секој цар: празна кочија со бели коњи, со што се повикувал Ахура Мазда да се придружи на персиската армија во битките. Сликите на Ахура Мазда се појавуваат во партскиот период, но биле заменети со фигури изрезбани во камен во сасанидскиот период.

„Мазда“, или формата Mazdā-, во номинатив Mazdå, го одразува праиранското Mazdāh (женски род). Вообичаено се користел зборот да означи дух, и ги содржел значењата „интелигенција“ или „мудрост“.

Името се менувало од Ахурамазда (староперсиски јазик) за време на ахеменидскиот период, потоа во Хормазд за време на партскиот период, а името Охрмазд се користело за време на сасанидскиот период.

Името го има на клинестите табли од времето на асирскиот Асурбанипал, во формата Assara Mazaš, иако ова е контроверзно.

Заратустра го нарекол Ахура Мазда „несоздадениот дух“, целосно мудар, добродетел и добар, како и создавач и поддржувач на Аша („вистината“).

На возраст од 30 години, Заратустра доживеал откровение: при ритуал видел светла фигура која го довела до присуството на Ахура Мазда, којшто го подучил на главните принципи на „Добрата Религија“, подоцна позната како зороастризам. Како резултат на визијата, Заратустра чувствувал дека е избран да ја шири и проповеда оваа религија. Подоцна тврдел дека Ахура Мазда ги создал духовите познати како јазати, и дека сите ирански деви се лоши духови и според тоа не треба да се почитуваат. Овие лоши духови се создадени од Ариман, непријателски лош дух. Неговото постоење е изворот на сите гревови и мизерии во светот. Заратустра тврдел дека Ахура Мазда не е семоќен бог, но им помага на луѓето во борбата против Ариман. Ахура Мазда е помоќен од Ариман, според тоа, тие не се еднакви. Ариман кој со своите духови ги носи луѓето подалеку од праведноста (аша) на крајот ќе биде уништен.

Ахеменидско Царство

 

За тоа дали луѓето од Ахеменидското Царство биле зороастрици, сè уште се дебатира. Како и да е, познато е дека го обожувале Ахура Мазда. Слики на Ахура Мазда може да се видат на кралските записи напишани од ахеменидските кралеви. Најзабележителни се Бехистунските натписи, запишани од Дариј I, кои содржат бројни забелешки поврзани со Ахура Мазда. Натпис на грчки јазик е најден во ахеменидски храм во Персеполис, во кој се повикува Ахура Мазда и други два духа, најверојатно Митра и Анахита.

Раниот ахеменидски период не содржи ништо за Ахура Мазда. Симболот на машка фигура со крила, кој европските научници го сметале за Ахура Мазда, всушност бил персонификација на кралската моќ и слава. Кралевите кои го цртале Ахура Мазда како придружник на персиската војска во битките, вообичаено го претставувале како празна кочија на која се впрегнати бели коњи. Употребата на слики за Ахура Мазда се појавува кон крајот на 5 век п.н.е. Првото буквално наведување на името, и првата статуа на Ахура Мазда, се појавиле за време на владеењето на Артаксеркс II, а ги изработил персискиот управник на Лидија во 365 г. п.н.е.

Партско Царство

Познато е дека почитувањето на Ахура Мазда, заедно со Анахита и Митра продолжило во овој период. Ахура Мазда бил претставуван со цртежи, но тоа престанало во сасанидскиот период. Заратустра се борел против употреба на сите цртежи на Ахура Мазда, во што и успеал, а Ахура Мазда останал да се почитува како достоинствена машка фигура.

Сасанидско Царство

 

 

 

За време на Сасанидското Царство, постоела форма на зороастризам, наречена зурванизам. Зурванизмот ги вратил оригиналните пораки на Заратустра во врска со Ахура Мазда, како и тоа дека тој е „несоздаден дух“. Зурванизмот исто така ги изедначил Ахура Мазда и Ариман според моќта.

Сасанидските кралеви покажувале наклоност кон Ахура Мазда на други начини. Пет кралеви го зеле името Хормизд, а Бахрам II ја создал титулата „Охрмазд-мовбад“, која продолжила да постои и по падот на Сасанидското Царство и за време на исламскиот период. Во иранските дијалекти, сонцето сè уште се нарекува „ормозд“.

Во манихејството, името Охрмазд Беј („богот Ахура Мазда“) се користел за првобитната фигура, за „оригиналниот човек“ и за еманација на Таткото на Големината (наречен Зурван) преку кој се жртвувал себеси за да го одбрани светот на светлината, кого го нападнале силите на темнината. Манихејците ги идентификуваат космолошките фигури со оние од зороастризмот.

Во согдијанскиот будизам, Xwrmztʼ (согдијански се пишува без употреба на вокали) било името на Ахура Мазда.

Пред христијанството, Ерменците го имале Арамазд како важно божество во нивниот пантеон. Се смета дека тој бил комбинација на урартскиот Ара и иранскиот Ахура Мазда. Денес во Ерменија, Арамазд е машко име.

Некои научници сметаат дека Ахура Мазда потекнува од ведскиот полубог Варуна.

• http://www.google.com/search?client=safari&rls=en&q=PERSIA+%26+THE+CREATION+OF+JUDAISM&ie=UTF-8&oe=UTF-8#q=PERSIA+and+THE+CREATION+OF+JUDAISM&rls=en&spell=1
• Ahuramazda and Zoroastrianism Архивирано на 15 март 2008 г.
• Dhalla, Maneckji Nusservanji (1938), History of Zoroastrianism, New York: OUP, ISBN 0-404-12806-8
• Boyce, Mary (2001), „Mithra the King and Varuna the Master“, Festschrift für Helmut Humbach zum 80., Trier: WWT, стр. 239–257
• Humbach, Helmut (1991), The Gathas of Zarathushtra and the other Old Avestan texts, Heidelberg: Winter, ISBN 3-533-04473-4
• Kent, Roland G. (1945), „Old Persian Texts“, Journal of Near Eastern Studies, 4 (4): 228–233, doi:10.1086/370756
• Kuiper, Bernardus Franciscus Jacobus (1983), „Ahura“, Encyclopaedia Iranica, 1, New York: Routledge & Kegan Paul, стр. 682–683
• Kuiper, Bernardus Franciscus Jacobus (1976), „Ahura Mazdā 'Lord Wisdom'?“, Indo-Iranian Journal, 18 (1–2): 25–42, doi:10.1163/000000076790079465
• Ware, James R.; Kent, Roland G. (1924), „The Old Persian Cuneiform Inscriptions of Artaxerxes II and Artaxerxes III“, Transactions and Proceedings of the American Philological Association, The Johns Hopkins University Press, 55: 52–61, doi:10.2307/283007, JSTOR 283007
• Kent, Roland G. (1950), Old Persian: Grammar, texts, lexicon, New Haven: American Oriental Society, ISBN 0-940490-33-1
• Andrea, Alfred; James H. Overfield (2000), The Human Record: Sources of Global History : To 1700, 4 (Illustrated. изд.), Houghton Mifflin Harcourt, ISBN 978-0-618-04245-6
• Schlerath, Bernfried (1983), „Ahurānī“, Encyclopaedia Iranica, 1, New York: Routledge & Kegan Paul, стр. 683–684
• The Gathas application for iPhone & iPad
• 101 Names of Dadar Hormazd Android Application^{[мртва врска]}