Երկրի Ստվեր

Մթնշաղի ժամանակ (ինչպես վաղ մթնշաղի, այնպես էլ ուշ արևածագին) ստվերի տեսանելի սահմանը (երբեմն նաև անվանում են մուգ սեգմենտ կամ մթնշաղյան սեպ) կարծես մուգ և մշուշոտ շերտ լինի հորիզոնի վերևում, որը ավելի հստակ է երևում, երբ երկինքը պարզ է։ Նաև Երկրի ստվերը ամենից լավ երևում է այն ժամանակ, երբ հորիզոնը ավելի ցածր է, օրինակ՝ ծովի վերևում։ Բացի այդ որքան դիտողը բարձր է կանգնած երիկրի մակարդակից, այնքան ստվերը ավելի հստակ է թվում։ Քանի որ Երկրի տրամագիծը 3,7 անգամ ավելի մեծ է Լուսնի տրամագծից, Երկրի ստվերի երկարությունը համապատասխանաբար 3,7 անգամ ավելի մեծ կլինի լուսնային ստվերից․ մոտավորապես 1 400 000 կիլոմետր։

Մթնոլորտի վրա գցվող Երկրի ստվերը կարելի է տեսնել «քաղաքացիական մթնշաղի» ժամանակ, այն պայմանով, որ երկինքը պետք է լինի մաքուր, պարզ, իսկ հորիզոնը համենատաբար առանց խոչընդոտների և հարթ։ Ստվերի ծայրը ունի կապտամանուշակագույն գիծ, որը ձգվում է հորիզոնից 180 աստիճան՝ Արեգակին հակառակ, այսինքն՝ երկնակամարի արևելյան հատվածում, երբ մթնշաղ է և արևմտյան, երբ արևածագ է։ Արևածագից առաջ Երկրի ստվերը, թվում է, թե սեղմվում և փոքրանում է՝ կախված Արեգակի դուրս գալու չափից։ Արևամուտից հետո այն ընդհակառակը՝ մեծանում և ընդարձակվում է՝ կախված արևի մտնելու չափից։

 

Նմանատիպ օպտիկական երևույթ է նաև այսպես կոչվող Վեներայի գոտին, որը կրկին տեղի է ունենում երկնքի նույն հատվածում։ Այն նաև կոչվում է հակամթնշաղյան կամար, որը երկնքում վարդագույն շերտ է և երևում է երկրի ստվերի կապտագույն շերտի վերևից։ Երևույթը իր անունը ստացել է Վեներա մոլորակի անունից և հիմնականում գտնվում է երկնքի այդ հատվածում։ Ոչ մի հստակ արտահայտված գիծ կամ շերտ չի առանձնացնում Երկրի ստվերը և Վեներայի գոտին․ մեկ գունային շերտը սահուն կերպով միախառնվում է մյուսին։

Վեներայի գոտին այնպիսի երևույթ է, որըմիանգամայն տարբերվում է հետփայլից, քանի որ առաջանում է երկնքի երկրաչափական հակառակ հատվածում։

Երբ Արեգակը արևածագին կամ արևամուտին գտնվում է հորիզոնին մոտ, նրա ստվերը կարմրագույն է թվում։ Դա տեղի է ունենում այն պատճառով, որ լուսային ճառագայթները անցնում են մթնոլորտի հաստ շերտի միջով, որը կատարում է ֆիլտրի դեր՝ ցրելով ամեն բան բացի երկար (կարմիր) ալիքներից։

Ինչքան ցածր է գտնվում մայր մտնող արևը, այնքան ավելի քիչ է Երկրի ստվերի և Վեներայի գոտու միջև եղած հստակությունը։ Դրա պատճառն այն է, որ մայր մտնող արևը այդ ժամանակ լուսավորում է մթնոլորտի վերին շերտերի ավելի բարակ հատվածը։ Այդտեղ կարմիր լույսը չի ցրվում, քանի որ կան ավելի քիչ մասնիկներ, և աչքը տեսնում է միայն «նորմալ» (սովորական) կապույտ երկինք, որը առաջանում է օդի մոլեկուլների վրա Ռեյլի ցրման պատճառով։ Ի վերջո և՛ Երկրի ստվերը, և՛ Վեներայի գոտին լուծվում են գիշերային երկնքում։

 

Երկրի ստվերը նույնքան կոր է, որքան ինքը՝ մոլորակը, և նրա ստվերը տիեզերքում տարածվում է 1 400 000

կիլոմետրի չափով (անտումբրան այդ ամանակ տարածվում է անչափ հեռու)։ Երբ Արեգակը, Երկիրը և Լուսինը դասավորվում են մեկ (կամ գրեթե մեկ) գծի վրա, և Երկրի ստվերը ընկնում է Լուսնի մակերևույթին, որը թեքված է մեր մոլորակի գիշերային կողմ, այն աստիճանաբար ծածկում է լիալուսինը՝ առաջացնելով Լուսնի խավարում։ Սակայն նույնիսկ Լուսնի լրիվ խավարման ժամանակ միևնույն է, Արեգակի լույսի որոշ քանակություն հասնում է Լուսնին։ Այս ոչ ուղիղ արեգակնային լույսը բեկվում է՝ անցնելով Երկրի մթնոլորտի միջով։ Օդի մոլեկուլները և կոպիտ մասնիկները Երկրի մթնոլորտում ցրում են արևի կարճ ալիքները, իսկ ավելի երկար կարմիր ալիքները հասնում են Լուսնին ճիշտ այնպես, ինչպես արևամուտին կամ արևածագին, երբ երկինքը՝ արևի շուրջ, թվում է կարմրավուն։ Այս թույլ կարմիր լուսավորումը խավարող Լուսնին հաղորդում է աղոտ կարմիր կամ մեղրի գույն։

• Բրոկենյան ուրվական
• Արշալույս