Օխրիդ

Քաղաք
Օխրիդ
մակեդոներեն՝ Охрид
Դրոշ Զինանշան
Երկիր	Հյուսիսային Մակեդոնիա
Շրջան	Հարավարևմտյան շրջան
Համայնք	Օխրիդի համայնք
Մակերես	383.93 կմ²
ԲԾՄ	695 մ
Պաշտոնական լեզու	մակեդոներեն
Խոսվող լեզուներ	մակեդոներեն
Բնակչություն	55 749 մարդ (2006)
Խտություն	142.97 մարդ/կմ²
Ժամային գոտի	UTC+1, ամառը UTC+2
Հեռախոսային կոդ	046
Փոստային դասիչ	6000
Պաշտոնական կայք	ohrid.gov.mk​(մակեդ.)
Օխրիդ Վիքիպահեստում

Օխրիդ քաղաքը հայտնի է նաև Բալկանյան Երուսաղեմ, Մակեդոնյան Երուսաղեմ և Եվրոպական Երուսաղեմ անուններով։ 1979/1980 թվականին Օխրիդն ու Օխրիդի լիճն ընդգրկվել են ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկում։

 

Օխրիդ ժամանակակից քաղաքը հիմնադրվել է հին հունական Լիխնիդ (հուն․՝ Λυχνιδός) գաղութի տեղում, որ հայտնի էր դեռ մ.թ.ա. II-III դարերից։ Մ.թ.ա. 148 թվականին գաղութը գրավվում է հռոմեացիների կողմից, ովքեր 518 թվականի ավերիչ երկրաշարժից հետո գրեթե ամբողջությամբ վերակառուցեցին այն. հին հունական կառույցներից մնացին միայն մարմարե սյուները։

Հռոմեական ու բյուզանդական տիրապետության տարիներին քաղաքը եղել է առևտրական մեծ նշանակություն ունեցող քաղաք, որ գտնվում էր Ադրիատիկ ծովից մինչ Կոստանդնուպոլիս ձգվող ճանապարհի եզրին, որ հայտնի էր Էգնատի ճանապարհ անվամբ(լատին․՝ Via Egnatia) և կառուցվել էր հռոմեացիների կողմից։ Հնագիտական պեղումները վկայում են, որ քաղաքը վաղուց ընդունել է քրիստոնեություն։ Լիխնիդի եպիսկոպոսները մասնակցել են առաջին աշխարհաժողովներին։

V դարի վերջին ու VI դարի սկզբում քաղաքն աստիճանաբար բնակեցվում է սլավոնական ժողովուրդների կողմից։ 861 թվականին ընդգրկվում է Բուլղարիայի կազմում և ժուտով ստանում է ներկայիս անվանումը (Օխրիդ անվամբ քաղաքն առաջին անգամ հիշատակվում է 879 թվականին)։ Օխրիդում 886 թվականից իր լուսավորական գործունեությունն էր ծավալում Կիրիլի ու Մեֆոդի աշակերտ Կլիմենտ Օխրիդեցին, ով բուլղարական թագավորի հանձնարարությամբ Օխրիդում հիմնադրել է դպրոց, որտեղ զբաղվում էին հունարեն գրքերը սլավոներեն թարգմանելով։ Ընդունված է համարել, որ հենց Օխրիդում է առաջինն ստեղծվել կիրիլիցայի այբուբեն։

990 թվականից մինչ 1015 թվականն Օխրիդը եղել է Բուլղարական թագավորության արքա Սամուիլի մայրաքաղաքը։ Քաղաքի մոտ մինչ օրս պահպանվում են նրա ամրոցի ավերակները։ 990 թվականից մինչ 1018 թվականն Օխրիդն ուներ իր պատրիարքությունը։ Սակայն 1018 թվականին Բյուզանդիայի կողմից Օխրիդի գրավումից հետո այնտեղ մնում է միայն արքեպիսկոպոսը, որ ենթարկվում էր Կոստանդնուպոլսի պատրիարքությանը։ Բյուզանդական տիրապետության տարիներին կառուցվում են բազմաթիվ եկեղեցիներ։

Իվան Ասեն II թագավորի (1218—1241) օրորք Օխրիդն ընդգրկվում է վերակազմավորված բուլղարական թագավորության կազմում։ 1334 թվականին քաղաքը գրավվում է Սերբիայի թագավոր Ստեֆան Ուրոշ IV Դուշանի կողմից։

1394 թվականին քաղաքը նվաճվում է Օսմանյան կայսրության կողմից, որի տիրապետության տակ այն մնում է մինչև 1912 թվականը՝ աստիճանաբար անկում ապրելով։ 19-րդ դարի 40-ական թվականներին ռուս սլավոնագետ Վիկտոր Գրիգորովիչը նշում է, որ քաղաքի բնակչության մեծ մասը կազմում են բուլղարացիներ, կան նաև առումիններ ու թուրքեր, ինչպես նաև քիչ թվով հույներ ու ալբանացիներ։ Բուլղարացի ժողովրդագիր Վասիլ Կինչովի հաղորդած տվյալների համաձայն՝ XIX դարի վերջում քաղաքի բնակչությունը կազմում էր 14 860 մարդ, որից 8 000-ը բուլղարացիներ էին, 5 000-ը՝ թուրքեր, 300-ը՝ իսլամադավան ալբանցիներ, 300-ը՝ քրիստոնյա ալբանացիներ, 460-ը առումիններ, 600-ը՝ գնչուներ։

1913 թվականին՝ Բալկանյան առաջին պատերազմի ավարտից հետո՝ Օխրիդն անցել է Սերբիային։

2002 թվականի մարդահամարի տվյալների համաձայն՝ Օխրիդի բնակչությունը կազմում է 42 033 մարդ։

Ազգային կազմը՝

• Մակեդոնացիներ - 33 791 (80,4 %)
• Ալբանացիներ - 2959 (7,0 %)
• Թուրքեր - 2256 (5,4 %)
• Այլ - 3027 (7,2 %)

Քաղաքի բնակիչների մայրենի լեզուն՝

• Մակեդոներեն - 34 910 (83,1 %)
• Ալբաներեն - 3957 (9,4 %)
• Թուրքերեն - 2226 (5,3 %)
• Այլ - 1017 (2,4 %)

Կրոնական կազմը՝

• Ուղղափառ քրիստոնյաներ - 33 987 (80,9 %)
• Մուսուլմաններ - 7599 (18,1 %)
• Այլ - 447 (1,1 %)

• Անտիկ թատրոն
• Սուրբ Սոֆյայի բազիլիկ
• Զեյնալ Աբիդինի մզկիթ
• Մուհամեդ մարգարեի անվան մզկիթ
• Պերիվլետա Օխրիդեցու տաճար
• Ս. Նաում Օխրիդեցու տաճար
• Պլաոշնիկ – Կլիմենտ Օխրիդեցու վերականգնված տաճարն ու «համալսարանի» ավերակները
• Սամուիլովա տվերդինա – ամրոց
• Ս. Զաում եկեղեցի
• Կանեո Ս. Յոհաննայի եկեղեցի

•   Կոստա Աբրաշևիչ (1879-1898), սերբ բանաստեղծ
•   Անաստասիոս Պիխեոն (հունարեն՝ Πηχεων Αναστασιος, 1830—1913), հույն հեղափոխական, «Նոր Ֆելիկա Գետերիայի» հիմնադիրը, որ պայքարել է Մակեդոնիայի ու Հունաստանի միավորման համար։ Թուրքերի կողմից աքսորվել է Սիրիա, որտեղից վերադառնալուց հետո բնակություն է հաստատել Կաստորիայում։ Պիխեոնը երջանկություն ունեցավ տեսնելու Կաստորիայի ազատագրումը հունական զորքերի կողմից, որի առաջին շարքերում քաղաք մտավ նրա որդին՝ Ֆիլոլան։
•   Ալեքսանդր Պրոտոգերով, Մակեդոնա-օդրինյան ներքին հեղափոխական կազմակերպության ղեկավար
•   Գրիգոր Պիրլիչև (1830-1893), բուլղարացի լուսավորական Մակեդոնիայից, գրող և թարգմանիչ
•   Կլիմենտ Բոյաջիև (1879-1898), բուլղարացի ռազմական գործիչ, գեներալ-լեյտենանտ
•   Միշո Յուզմենսկի (ծնվել է 1966 թվականին), մակեդոնացի գրող, հրատարակիչ, լուսանկարիչ

•   Բուդվա, Մոնտենեգրո
•   Դալյան, Չինաստան
•   Կատվեյկ, Նիդեռլանդներ
•   Տիրանա, Ալբանիա
•   Պոգրադես, Ալբանիա
•   Պատրաս, Հունաստան
•   Պիրան, Սլովենիա
•   Պլովդիվ, Բուլղարիա
•   Պոդոլսկ, Ռուսաստան
•   Կրագուևաց, Սերբիա
•   Յալովո, Թուրքիա
•   Սաֆրանբոլու, Թուրքիա
•   Սեոնգնամ, Հարավային Կորեա
•   Վելիկո Տարնովո, Բուլղարիա
•   Վինկովցի, Խորվաթիա
•   Վինձոր, Կանադա
•   Վոլոնգոնգ, Ավստրալիա
•   Յալթա, Ուկրաինա
•   Զեմուն, Սերբիա