Մանի Թերակղզի

Մանի հուն․՝ Μάνη
Երկիր	Հունաստան

Թերակղզու բնական սահմանը Միջերկրական ծովն ու վերջինիս ծովածոցերն են՝ Մեսինիակոսը և Լակոնիկոսը։ Մանին, որը տեղակայված է դրանց մեջտեղում, իր հերթին կազմված է երկու մասերից՝ Արտաքին Մանիից և Ներքին Մանիից, որոնք Իտալիոնի մոտ միմյանցից բաժանվում են կիրճով։ Արտաքին Մանիի բնությունն ավելի հարուստ և բազմատեսակ է։ Կարդամիլի գյուղի մերձակայքում են գտնվում Վիրոս և Ստուպա կիրճերը, տարածքում նաև լողեզերքներ կան։ Զբոսաշրջիկների և լեռնագնացների շրջանում մեծ ճանաչում ունի Թայգեթ լեռը։ Ներքին Մանիում է գտնվում Իյթիոն քաղաքը։

Մանի թերակղզու արևմտյան ափին է գտնվում Ապիդիման, որն իրենից ներկայացնում է չորս ոչ մեծ քարանձավների համալիր։ Քարանձավային համալիրի երկրաբանական պեղումների ժամանակ հայտնաբերվել են պալեոլիթի ժամանակաշրջանի նեանդերթալյան և բանական մարդու բրածոներ։ H. sapiens-ի մնացորդների բրածոները, որոնք հայտնաբերվել են 2019 թվականի հուլիսի պեղումների ժամանակ, հանդիսանում են Աֆրիկայի սահմաններից դուրս գտնված՝ ժամանակակից մարդու ամենավաղ և հայտնի նմուշը։

Հետազոտությունները, որոնք հրապարակվել են 2019 թվականի հուլիսին, ցույց տվեցին, որ Ապիդիմա 2-ի գանգը (նշագրված LAO 1 / S2) նեանդերթալյան մարդու գանգի ձևաբանություն ունի և ուրան-տորիևյան մեթոդի կիրառմամբ թվագրվում է ավելի քան 170 հազար տարեկանի։ Ապիդիմա 1 գանգը (նշագրված LAO 1 / S1) իրենից ներկայացնում է ժամանակակից և հասարակ մարդու խառնուրդ և նույն այդ մեթոդի կիրառմամբ ճանաչվել է ավելի հին՝ ավելի քան 210 հազար տարեկան, ինչն ավելի քան 150 հազար տարիով ավելին է, քան դրան նախորդած H. sapiens-ների բրածոները՝ գտնված Եվրոպայում։ Այս հետազոտությունների արդյունքների հիման վրա Ապիդիմա 1-ը դառնում է Homo sapiens-ի՝ Աֆրիկայի սահմաններից դուրս առկայության ամենահին ապացույցը։

Մանի թերակղզին երկար և բարդ պատմություն ունի, որն իր մեջ ներառում է անտիկ և միջն ադարյան իրադարձություններով լեցուն ժամանակահատվածներ։ Անտիկ Մանին կառավարվում էր հին սպարտացիների կողմից, որոնք իրենց զինվորական կարգ ու կանոնի և խստապահանջության շնորհիվ ազդեցիկ դիրք և համբավ ունեին անգամ տարածաշրջանի սահմաններից դուրս։ Շրջանի՝ քրիստոնյա դառնալը որոշ չափով մեղմացրեց տեղական բարքերի խստությունը, բայց չկարողացավ ոչնչացնել հայրիշխանության արմատացած համակարգը և արյան վրեժի ինստիտուտը։ Ընդ որում՝ հույների կլանավորումը ս ունեցավ իր ակներև ազդեցությունը, ինչը միտված էր արտասահմանյան ազդեցությունից սեփական անկյունը, լեզուն և մշակույթը պահպանելուն։ Միջնադարյան Մանին առավել հայտնի էր անվերջանալի միջկլանային պայքարներով, որոնք թե՛ տեղական, թե՛ արտաքին բնույթ էին կրում՝ իրենց մեջ ներատժռելով այնպիսի պետությունների, ինչպիսիք են՝ Բյուզանդիան, Օսմանյան կայսրությունը և այլն։ Այսպիսի բախումների և պայքարի արդյունքում թերակղզու վրա հետզհետե ավելացավ դղյակների թիվը։ 16-րդ դարից սկսած հակամարտող կլաններն սկսեցին օգտագործել աշտարակները, որոնք կիրառվում էին հակառակորդ կլանին կրակի տակ առնելու համար։ 18-րդ դարի վերջում սկսվում է կլանների աստիճանաբար միավորման գործընթացը, ինչին նպաստում էր Օսմանյան կայսրությունից Հունաստանի ազատագրման և անկախության համար մղվող պայքարը, որն իր բռնկման բարձրագույն կետին հասավ 1821-1830 թվականներին։

• Պետրոս Մավրոմիխալիս