Դելեմոն
Դելեմոն կամ Դելսբերգ (ֆր.՝ Delémont, գերմ.՝ Delsberg), քաղաք Շվեյցարիայում, Յուրա կանտոնի մայրաքաղաքը։ Գտնվում է Բեռնյան Յուրայի բերրի իջվածքում, Սոռն գետի ափին։ Զբաղեցնում է 21,97 քառակուսի կիլոմետր տարածք, որի 42 տոկոսն անտառապատ է, 37 տոկոսն էլ օգտագործվում է գյուղատնտեսական նպատակներով և միայն 0,1 տոկոսն է անարդյունաբեր։
| Բնակավայր | |||
|---|---|---|---|
| Դելեմոն | |||
| ֆր.՝ Delémont | |||
| |||
 | |||
| Երկիր |  Շվեյցարիա | ||
| Մակերես | 22 կմ², 21,97 կմ² | ||
| ԲԾՄ | 435 մետր | ||
| Պաշտոնական լեզու | ֆրանսերեն | ||
| Բնակչություն | ▲12 682 մարդ (դեկտեմբերի 31, 2018) | ||
| Հեռախոսային կոդ | 032 | ||
| Փոստային դասիչ | 2800 | ||
| Ավտոմոբիլային կոդ | JU | ||
| Պաշտոնական կայք | delemont.ch(ֆր.) | ||
| |||
2017 թվականի դեկտեմբերի տվյալներով քաղաքում ապրում էր 12.625 մարդ, որոնց 23.9%-ը օտարազգիներ էին։ 2000–ից 2010 թվականներն ընդգրկող տասնամյակում բնակչության թվաքանակի միջին տարեկան փոփոխությունը կազմել է 1.7%: Միգրացիայի ցուցանիշը եղել է 0.5%, ծնունդներինն ու մահերինը՝ 1.4%: Քաղաքում եղած 5.039 բնակարաններից մշտապես զբաղեցված է եղել 4,783-ը կամ 89 տոկոսը, 321-ը կամ 6.0%-ը զբաղեցվել են ժամանակավորապես և 270-ը մնացել են դատարկ։
Ժողովրդագրություն
Քաղաքի բնակչության թվաքանակը պատմական ժամանակի ընթացքում կրել է հետևյալ փոփոխությունները
| Բնակչության կազմի և թվաքանակի փոփոխությունները | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Տարին | Ամբողջ բնակչ. | Ֆրանսախոս | Գերմանախոս | Բողոքական | Կաթոլիկ | Այլ | Հրեա | Մուսուլման | Կրոնը չնշած | Շվեյց. | Ոչ շվեյց. |
| 1850 | 1,650 | 1,460 | 190 | ||||||||
| 1880 | 2,793 | 1,754 | 1,228 | 714 | 2,208 | 4 | 77 | 2,657 | 316 | ||
| 1910 | 6,161 | 3,590 | 2,304 | 2,182 | 3,861 | 8 | 75 | 5,284 | 877 | ||
| 1930 | 6,393 | 4,514 | 1,733 | 2,383 | 3,898 | 9 | 55 | 6,032 | 361 | ||
| 1950 | 7,504 | 5,846 | 1,432 | 2,350 | 5,058 | 13 | 49 | 7,114 | 390 | ||
| 1970 | 11,797 | 8,841 | 1,086 | 2,468 | 9,163 | 472 | 36 | 9,431 | 2,366 | ||
| 1990 | 11,548 | 9,442 | 450 | 1,688 | 8,909 | 1,080 | 14 | 178 | 561 | 9,112 | 2,436 |
| 2000 | 11,353 | 9,574 | 350 | 1,440 | 7,826 | 980 | 9 | 547 | 917 | 8,436 | 2,917 |
Տնտեսություն
Դելեմոնում դեռ ուշ միջնադարում զարգացած են եղել արհեստները, ապա նաև արդյունաբերությունը։ 1893 թվականին այստեղ հիմնվել է շվեյցարական բանակային նշանավոր դանակների արտադրությամբ ողջ աշխարհում հայտնի Wenger ընկերությունը, որին 2005 թվականին, ի վերջո, կարողացել է տիրանալ մրցակցող Victorinox ֆիրման։ Wenger ապրանքանիշով թողարկվող շվեյցարական բանակային դանակները 2013 թվականից ներառվել են Victorinox-ի հավաքածուի մեջ՝ որպես Delémont collection, իսկ բրենդային Wenger ապրանքանիշը պահպանվել է միայն ժամացույցների ու արտոնագրված ապրանքների համար։
Կլիմա
| Դելեմոն (1981-2010)ի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
| Միջին բարձր °C (°F) | 4.3 (39.7) | 6.4 (43.5) | 10.9 (51.6) | 14.8 (58.6) | 19.3 (66.7) | 22.6 (72.7) | 25.1 (77.2) | 24.7 (76.5) | 20.4 (68.7) | 15.6 (60.1) | 8.7 (47.7) | 5.0 (41) | 14.8 (58.6) |
| Միջին օրական °C (°F) | 0.4 (32.7) | 1.6 (34.9) | 5.3 (41.5) | 8.8 (47.8) | 13.2 (55.8) | 16.5 (61.7) | 18.8 (65.8) | 18.2 (64.8) | 14.3 (57.7) | 10.2 (50.4) | 4.5 (40.1) | 1.5 (34.7) | 9.4 (48.9) |
| Միջին ցածր °C (°F) | −2.5 (27.5) | −2.1 (28.2) | 0.8 (33.4) | 3.6 (38.5) | 8.1 (46.6) | 11.3 (52.3) | 13.2 (55.8) | 12.8 (55) | 9.8 (49.6) | 6.6 (43.9) | 1.5 (34.7) | −1.1 (30) | 5.2 (41.4) |
| Տեղումներ մմ (դյույմ) | 56 (2.2) | 55 (2.17) | 66 (2.6) | 70 (2.76) | 105 (4.13) | 96 (3.78) | 98 (3.86) | 99 (3.9) | 84 (3.31) | 77 (3.03) | 70 (2.76) | 73 (2.87) | 947 (37.28) |
| Ձյան տեղումներ սմ (դյույմ) | 10.6 (4.17) | 12.6 (4.96) | 7.7 (3.03) | 1 (0.4) | 0 (0) | 0 (0) | 0 (0) | 0 (0) | 0 (0) | 0.3 (0.12) | 3.5 (1.38) | 8.1 (3.19) | 43.8 (17.24) |
| Միջ. տեղումների օրեր (≥ 1.0 mm) | 10.5 | 9.6 | 10.9 | 10.6 | 13.2 | 11.7 | 11.2 | 10.9 | 9.2 | 10.7 | 10.8 | 11.2 | 130.5 |
| Միջ. ձնառատ օրեր (≥ 1.0 cm) | 3.6 | 3.7 | 1.9 | 0.5 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0.1 | 1.2 | 2.8 | 13.8 |
| % խոնավություն | 85 | 81 | 75 | 72 | 75 | 74 | 72 | 74 | 78 | 82 | 86 | 86 | 78 |
| աղբյուր: MeteoSwiss | |||||||||||||
Պատմամշակութային հուշարձաններ
Վորբուր մատուռը, Եպիսկոպոսական դղյակը, Սեն Մարսել եկեղեցին, Յուրայի արվեստի ու պատմության թանգարանն ու Կարմիր աշտարակը, լոկոմոտիվ գնացքների համար կառուցված պատմական ռոտոնդան և վագոնների կանգառքի շինությունը ընդգրկված են Շվեյցարիայի համազգային նշանակության պատմամշակութային ժառանգության ցանկում։ Դելեմոն քաղաքի հին թաղամասն ամբողջությամբ ներառված է Շվեյցարական ժառանգության գույքացուցակում
Պատկերասրահ
-
Վորբուր մատուռը -
Եպիսկոպոսական դղյակը -
Սեն Մարսել եկեղեցին -
Յուրայի արվեստի ու պատմության թանգարանն ու Կարմիր աշտարակը -
Լոկոմոտիվ գնացքների համար կառուցված պատմական ռոտոնդան և վագոնների կանգառքի շինությունը
.jpg)
Քույր քաղաքներ
|
Անվանի դելեմոնցիներ
.jpg)
- Էժեն Դոմա (1803 – 1871) - ռազմական գործիչ, գրող
- Ալֆրեդ Կոնտ - (1895 – 1965) - Շվեյցարիայի օդագնացության պիոներներից
- Անդրե Յոբին (ծնվ. 1927) - կոմիքսների հեղինակ
- Հայդի Բաադեր Նոբս (ծնվ. 1940) - կոմպոզիտոր
- Պիեռ Մարգո (ծնվ. 1950) - Polilight թեթև հանքային ջրի հայտնաբերողը
- Դոմինիկ Բետիգ (ծնվ. 1953) - բժիշկ, քաղաքական գործիչ
- Մորիս Կոտելա (ծնվ. 1957) - կենսաբան, ձկնագետ
Ծանոթագրություններ
Արտաքին հղումներ
- Պաշտոնական կայք
- Jura.ch
- «Դելեմոն». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Դելեմոն» հոդվածին։ |
This article uses material from the Wikipedia Հայերեն article Դելեմոն, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Բովանդակությունը թողարկված է CC BY-SA 4.0 թույլատրագրով, եթե այլ բան նշված չէ։ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Հայերեն (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.