جبل‌الطارق: قلمروی فرادریایی بریتانیا در جنوب غرب اروپا
جَبَل‌طارِق در تداول فارسی جَبل‌الطّارِق (به اسپانیایی: Gibraltar) (به معنی کوه طارق) دهکده‌ای کوهستانی و قلمروی فرادریایی بریتانیا در انتهای جنوبی شبه‌جزیره ایبری در جنوب غرب اروپا است که از شمال، مرز مشترک با اسپانیا دارد.
کوه طارق در بخش ساحلی خود به تنگه جبل‌طارق متصل است، این تنگه دریای مدیترانه را به اقیانوس اطلس وصل می‌کند و در دو سوی آن مراکش و اسپانیا قرار دارند. مساحت این منطقه ۶٫۷ کیلومترمربع (۲٫۶ مایل مربع) است. صخره جبل‌طارق نقطه اصلی منطقه است که سکونتگاه بیش از ۳۰٬۰۰۰ نفر از اهالی جبل طارق و ملیت‌های دیگر است.
جبل‌الطارق | |
|---|---|
 پرچم  نشان ملی | |
| شعار(ها): | |
| سرود ملی: "خدا نگهدار پادشاه باد" | |
| سرود ملی: "سرود جبل الطارق" | |
 موقعیت جبل‌الطارق (سبز تیره) بریتانیا به رنگ سبز روشن دیده می‌شود. | |
 نقشه جبل‌الطارق | |
| کشور مستقل | بریتانیا |
| تسخیر بریتانیا | ۴ اوت ۱۷۰۴ |
| قرارداد اوترخت | ۱۱ آوریل ۱۷۱۳ |
| روز ملی | ۱۰ سپتامبر ۱۹۶۷ |
| عضویت در اتحادیه اقتصادی اروپا | ۱ ژانویه ۱۹۷۳ |
| برگزیت | ۳۱ ژانویه ۲۰۲۰ |
| مرکز | جبل‌الطارق ۳۶°۸′ شمالی ۵°۲۱′ غربی / ۳۶٫۱۳۳°شمالی ۵٫۳۵۰°غربی |
| بزرگترین ناحیه بر پایه جمعیت | |وست‌ساید |
| زبان(های) رایج | زبان انگلیسی |
| زبان‌های رایج |
|
| قومیت |
|
| نام(های) اهلیت |
|
| دولت | قدرت‌سپاری دموکراسی نیابتی نظام پارلمانی قلمروی وابسته زیر پادشاهی مشروطه |
• پادشاه | چارلز سوم |
• فرماندار | سر دیوید استیل (افسر نیروی دریایی سلطنتی) |
• رئیس وزیر | فابیان پیکاردو |
• شهردار | جان گونسالز |
| قانونگذاری | پارلمانی |
| مساحت | |
• کل | ۶٫۷ کیلومتر مربع (۲٫۶ مایل مربع) |
• آب‌ها (٪) | ۰ |
| بیشترین فرازا | ۱۳۹۸ پا (۴۲۶ متر) |
| جمعیت | |
• ۲۰۲۰ برآورد | ۳۴۰۰۳ (فهرست کشورها بر پایه جمعیت) |
• ۲۰۱۲ سرشماری | ۳۲٬۱۹۴ |
• تراکم | ۵٬۰۰۰ بر کیلومتر مربع (۱۲٬۹۴۹٫۹ بر مایل مربع) |
| تولید ناخالص داخلی (برابری قدرت خرید) | برآورد ۲۰۱۳ |
• کل | ۱٫۶۴ میلیارد پوند |
• سرانه | ۵۰۹۴۱ پوند (فهرست کشورها بر پایه تولید ناخالص داخلی سرانه (برابری قدرت خرید)) |
| شاخص توسعه انسانی(۲۰۱۵) | ۰٫۹۶۱ Error: Invalid HDI value· فهرست کشورها بر پایه شاخص توسعه انسانی |
| واحد پول | پوند جبل‌طارق (£) (ایزو ۴۲۱۷) |
| منطقه زمانی | UTC+۰۱:۰۰ (زمان اروپای مرکزی) |
• تابستان (ساعت تابستانی) | UTC+۰۲:۰۰ (ساعت تابستانی اروپای مرکزی) |
| گاه‌شماری | dd/mm/yyyy |
| جهت رانندگی | راست |
| پیش‌شماره تلفنی | +350 |
| UK postcode | GX11 1AA |
| ایزو ۳۱۶۶ | ISO 3166-2:GI |
| دامنه سطح‌بالا | .gi |
جبل طارق سال ۱۷۰۴ در جنگ جانشینی اسپانیا به تصرف نیروهای مشترک بریتانیایی-هلندی درآمد که به طرفداری از دودمان هابسبورگ می‌جنگیدند که در آن هنگام مدعی حاکمیت بر اسپانیا بود. در سال ۱۷۱۳ مالکیت منطقه جبل طارق برای همیشه به بریتانیا واگذار شد. مسئله حاکمیت بر این دهکده کوهستانی مورد اختلاف اسپانیا و بریتانیا بوده است چرا که اسپانیا بر آن ادعای حاکمیت داشته است، اما با این حال اهالی جبل الطارق در همه پرسی سال ۱۹۶۷ حاکمیت اسپانیا بر این منطقه را رد کردند و مجددا اکثریت قاطع در همه پرسی سال ۲۰۰۲ نیز حاکمیت مشترک را رد کردند و این منطقه به عنوان یکی از سرزمین های فرادریایی بریتانیا محسوب می شود. جبل طارق اهمیت استراتژیکی فراوانی دارد. تنگه جبل طارق تنها ۱۳ کیلومتر عرض دارد و بخش اعظمی از تجارت دریایی جهان از این تنگه می‌گذرد.
برخلاف دیگر کشورهای قلمروی هم‌سود صندلی راننده در این منطقه در سمت چپ قرار دارد.
تاریخچه
مسلمانان
در ۳۰ آوریل ۷۱۱ یک دسته از مسلمانان به رهبری طارق بن زیاد با عبور از این گذرگاه توانستند بخش اعظم اسپانیا را فتح کنند. نام وی در واژه جبل طارق ابدی شده‌است.
در همان سال طارق بن زیاد از همین کوهپایه اقدام به فتح اندلس کرد؛ ولی در سال ۱۴۹۱ در دوره فرناندو و دوره ایزابل مسلمانان مجبور به خروج از اندلس شدند و بسیاری از آن‌ها از همین منطقه به شهر سئوتا و تطوان کوچ اجباری داده شدند و بسیاری نیز به قتل رسیدند.
جنگ‌های جانشینی اسپانیا
در زمان جنگ‌های جانشینی اسپانیا، نیروهای بریتانیا و هلند که از متحدان کارلوس دوم اسپانیا بودند در قالب نیروی دریایی متحدی شهرهای ساحلی جنوب اسپانیا را مورد حمله قرار دادند. بریتانیایی‌ها در روز ۴ اوت ۱۷۰۴ پس از شش ساعت آتشباری دریایی، این منطقه را به تصرف خود درآوردند.
حاکمیت بریتانیا
در سال ۱۹۶۹ در پی یک همه‌پرسی بیشتر ساکنان این منطقه به حاکمیت بریتانیا رأی دادند و فرانسیسکو فرانکو این شهرک کوچک را در محاصره قرار داد؛ ولی از سال ۱۹۷۰ مجدداً تسهیلاتی برای عبور و مرور ساکنان به خاک اسپانیا قائل شد.
در دهه ۱۹۸۰ میلادی، چارلز، شاهزاده ولز و دایانا، شاهدخت ولز ماه عسل خود را در این دهکده گذراندند و این موضوع باعث تنش جدیدی در روابط اسپانیا و بریتانیا شد.
در همه‌پرسی دوباره سال ۲۰۰۲ حدود ۹۹ درصد ساکنان جبل طارق به طرح حاکمیت مشترک بریتانیا و اسپانیا بر این منطقه رأی منفی دادند.
اختلافات در مالکیت
مالکیت این منطقه بین اسپانیا و بریتانیا مورد اختلاف ۳۰۰ ساله بوده‌است. با وجود آنکه حاکمیت بر جبل طارق در سال ۱۷۱۳ و بر پایه معاهده اوترخت به بریتانیا واگذار شد، اسپانیا همچنان بر مالکیت جبل طارق اصرار دارد.
در ۲۶ شهریور ۱۳۸۵ به منظور حل مشکلات تاریخی در زمینه‌های ترابری هوایی و ترانزیت توافقنامه‌ای بین میگل انخل موراتینوس وزیر امور خارجه اسپانیا، جفری هون رئیس اداره اروپای وزارت امور خارجه بریتانیا و پیتر کاروانا رئیس دولت جبل طارق بین دولت‌های اسپانیا و بریتانیا را در شهر کوردوبا در اسپانیا به امضاء رسید که به بسیاری از صفحات تاریخ نزاع بریتانیا و اسپانیا خاتمه می‌دهد. این نخستین باری است که دولت اسپانیا، رئیس کابینه کوهپایه طارق را به عنوان یکی از طرف‌های گفتگو می‌پذیرد. در این مذاکرات هیچ‌گونه مطلبی راجع به حاکمیت مطرح نبود ولی مفاد گفتگوها به گونه‌ای بود که نظارت مشترک یا اداره مشترک از آن استنباط می‌شود.
قانون‌گذاران بریتانیا، محدوده حق رأی کشورهای هم سود را گسترش دادند تا از این طریق شهروندان جبل طارق نیز بتوانند در انتخابات اتحادیه اروپا از سوی این کشور شرکت کنند. اسپانیا به این قانون اعتراض کرد. اما دیوان دادگستری اتحادیه اروپا با رد ادعای اسپانیا، نظام رأی‌گیری بریتانیا را برای برگزاری انتخابات اروپایی در جبل طارق مناسب دانست و آن را تأیید کرد.
تلاش دوباره اسپانیا
در همه‌پرسی عضویت بریتانیا در اتحادیه اروپا (۲۰۱۶) ۹۶ درصد ساکنان تقریباً ۳۰ هزار نفری جبل طارق به ماندن در اتحادیه اروپا رأی دادند.
در مارس ۲۰۱۷ در پی خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا مطابق پیش‌نویس دستورالعمل مذاکرات اتحادیه اروپا با بریتانیا برای خروج، توافق‌های پیشین بین این دو کشور شامل منطقه جبل طارق نخواهد شد، مگر آن که بریتانیا به‌طور جداگانه در این زمینه با اسپانیا به توافق برسد. با این استراتژی مطرح شده از سوی اتحادیه اروپا در مذاکرات خروج بریتانیا، اسپانیا این توانایی را دارد که هر توافق احتمالی منجر به از دست دادن جبل طارق را وتو کند. در این صورت بریتانیا ناچار می‌شود در کنار مذاکرات خروج از اتحادیه اروپا، با اسپانیا نیز دربارهٔ جبل طارق گفتگوی جداگانه‌ای کند. اما نمایندگان محافظه‌کار پارلمان بریتانیا گفته‌اند که حق حاکمیت بریتانیا بر جبل طارق، قابل گفتگو نیست و اسپانیا را متهم کردند که در مذاکرات اتحادیه اروپا با بریتانیا برای خروج «تلاشی شرم‌آور» برای منحرف‌کردن آن می‌کند. وزیر امور خارجه اسپانیا گفته‌است که قصد اسپانیا قرار دادن مسئله جبل طارق در کانون مذاکرات خروج بریتانیا نیست و اگر مردم جبل طارق خواهان ترک اتحادیه اروپا هستند، می‌توانند اتحادیه را ترک کنند.
توسعه
بر پایه توافق‌نامه ۲۶ شهریور ۱۳۸۵ استفاده از فرودگاه، ترانزیت کالا، نحوه پرداخت دستمزد و به روز کردن سیستم مخابراتی در کوه طارق از جمله مواد مهم مورد توافق میان طرفین بود. در مدت سه ماه فرودگاه به بهره‌برداری مشترک می‌رسد و مسافران خطوط هوایی بدون تشریفات پلیسی و گمرکی خواهند توانست از اسپانیا و برعکس به جزیره رفت‌وآمد نمایند. اتحادیه اروپا در مدت ۶ ماه با این فرودگاه به مثابه یکی از فرودگاه‌های اتحادیه رفتار خواهد کرد این به معنی آن است که افراد نیازی به روادید نخواهند داشت.
قرار است که این دهکده به خط تلفن و موبایل اسپانیا نیز وصل شود و مؤسسه سوانتس نیز شعبه زبان اسپانیولی را در این دهکده افتتاح خواهد کرد. این اقدامات اگرچه امتیاز بزرگی برای اسپانیا است اما می‌تواند درآمد توریستی دهکده را به‌طور چشمگیری افزایش دهد در همین حال حزب راستگرای مردم، قرارداد اخیر را نکوهش نموده و آن را به معنی به رسمیت شناختن نظام (حاکمیت بریتانیای) دهکده دانسته‌است.
برگزیت
در ۳۱ دسامبر ۲۰۲۰ و با اجرایی شدن برگزیت از ژانویه ۲۰۲۱ مقام‌های بریتانیا و اسپانیا توافق کردند که جبل الطارق می‌تواند به پیمان‌های اتحادیه اروپا از جمله توافق‌نامه شنگن بپیوندد. با این کار، امکان رفت‌وآمد آزاد روزانه، بین جبل‌الطارق و اسپانیا فراهم می‌شود.
جستارهای وابسته
منابع
| در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ جبل‌الطارق موجود است. |
| ویکیسفر یک راهنمای سفر برای جبل‌الطارق دارد. |
This article uses material from the Wikipedia فارسی article جبل‌الطارق, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). محتوا تحت CC BY-SA 4.0 در دسترس است مگر خلافش ذکر شده باشد. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki فارسی (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.