Vyborg: Errusiako hiria
Vyborg (errusieraz: Выборг, ˈvɨbərk ahoskatua; finlandieraz: Viipuri, ˈʋiːpuri ahoskatua; suedieraz: Viborg, ˈviːbɔrj ahoskatua; alemanez: Wiborg, ˈviːbɔɐ̯k ahoskatua; estonieraz: Viiburi, ˈʋiːpuri ahoskatua) Errusiako hiri bat da, Kareliako istmoan kokatua, San Petersburgotik 138 km ipar-mendebaldera eta Finlandiako mugatik 38 kilometrora.
Ikusi Nazioarteko Alfabeto Fonetikoa." class="duhoc-eu IPA" id="IPA" style="white-space: nowrap; font-family:'Chrysanthi Unicode', 'Doulos SIL', 'Gentium', 'GentiumAlt', 'Code2000', 'TITUS Cyberbit Basic', 'DejaVu Sans', 'Bitstream Vera Sans', 'Bitstream Cyberbit', 'Arial Unicode MS', 'Lucida Sans Unicode', 'Hiragino Kaku Gothic Pro', 'Matrix Unicode'; font-family :inherit; text-decoration: none">ˈvɨbərk ahoskatua; finlandieraz: Viipuri, ˈʋiːpuri ahoskatua; suedieraz: Viborg, ˈviːbɔrj ahoskatua; alemanez: Wiborg, ˈviːbɔɐ̯k ahoskatua; estonieraz: Viiburi, ˈʋiːpuri ahoskatua) Errusiako hiri bat da, Kareliako istmoan kokatua, San Petersburgotik 138 km ipar-mendebaldera eta Finlandiako mugatik 38 kilometrora. Administratiboki, Leningrad oblastari dagokio.
| Vyborg Выборг | |||
|---|---|---|---|
| hiri/herria | |||
 Vyborgen ikuspegia gazteluko dorretik  Irudi gehiago | |||
| |||
| Administrazioa | |||
| Estatu burujabe |  Errusia | ||
| Errusiako oblastak |  Leningrad oblasta | ||
| Municipal district | Vyborgsky District | ||
| Urban settlement in Russia | Vyborgskoye Urban Settlement | ||
| Izen ofiziala | Выборг Вііпуры Вііпуры Vîborg Viipuri Vîborg Viipuri Vîborg Viborg Выборг Виипури Выборг Виипури Viipuri Viipuri Viborg | ||
| Jatorrizko izena | Выборг | ||
| Posta kodea | 188800–188811 | ||
| Geografia | |||
| Koordenatuak | 60°42′38″N 28°44′59″E / 60.7106°N 28.7497°E | ||
| Azalera | 102 km² | ||
| Altuera | 3 m | ||
| Demografia | |||
| Biztanleria | 71.772 (2023ko urtarrilaren 1a) −5.628 (2018) | ||
| Dentsitatea | 783,94 bizt/km² | ||
| Informazio gehigarria | |||
| Sorrera | 1293 | ||
| Telefono aurrizkia | 81378 | ||
| Ordu eremua | UTC+03:00 | ||
| Hiri senidetuak | Ramla, Bodø, Lappeenranta, Changzhou, Imatra, Hamina (en)  , Greifswald, Stirling, Jiaxing eta Rechitsa (en) | ||
| city.vbg.ru | |||
_(1993).png){kind=small}
Mundu eslaviarrak eta mundu eskandinaviarrak bat egiten duten tokian dago, eta batetik bestera aldatu da zenbait aldiz historian zehar. Azkena Bigarren Mundu Gerran izan zen: Sobietar Batasunak Finlandiari kendu zion.
Jarduera ekonomiko nagusia papergintza da. Bestalde, zerbitzu-hiria ere bada, batez ere finlandiar askok Vyborgera jotzen dutelako erosketak egitera (edari alkoholdunak, besteak beste).
Monumentu nagusia gaztelua da, Suediak XIII. mendean eraikia eta Errusiak 1891-1894 bitartean berreraikia.
Liburutegia Alvar Aalto finlandiar arkitektoak egin zuen, eta arkitektura modernoaren erreferente garrantzitsuetako bat da.
Historia
Populazioaren lehen kokagune ezagunak XII. mendekoak dira, Vuoksi ibaiaren ertzean kareliarrak kokatu zirenekoak. 1293an, Suediak Karelia bereganatu ondoren, Torgils Knutsson-ek gotorleku bat eraiki zuen eta, harekin batera, hiria sortu.
1710ean, Petri I.a Errusiakoak gotorlekua bereganatu zuen, eta Vyborg Errusiaren mende geratu zen. Errusiak Finlandia bereganatu zuenean 1808-1809an, Viborg Finlandiako Dukerri Handiaren mende geratu zen, baina Errusiako Inperioan.
1918an, Finlandiak independentzia lortu zuen, eta hiriak, ofizialki, Viipuri izena hartu zuen 22 urtez, 1940an Errusiak berriro ere bereganatu zuen arte. Eta hala geratu zen gerra ondoren ere. Ordu arte, Viipuri Finlandiako bigarren hiririk handiena zen.
Klima
 Datu klimatikoak (Vyborg)  | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hila | Urt | Ots | Mar | Api | Mai | Eka | Uzt | Abu | Ira | Urr | Aza | Abe | Urtekoa |
| Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) | 6.5 | 10.0 | 13.8 | 22.1 | 29.0 | 32.9 | 34.6 | 33.4 | 27.2 | 19.0 | 11.1 | 8.4 | 34.6 |
| Batez besteko tenperatura maximoa (°C) | -4.0 | -4.1 | 0.5 | 7.2 | 14.7 | 19.2 | 22.3 | 20.2 | 14.3 | 7.9 | 1.7 | -2.1 | 8.2 |
| Batez besteko tenperatura (ºC) | -6.7 | -7.3 | -3.0 | 3.0 | 10.2 | 15.0 | 18.2 | 16.3 | 10.9 | 5.5 | -0.4 | -4.5 | 4.8 |
| Batez besteko tenperatura minimoa (°C) | -9.5 | -10.5 | -6.4 | -0.5 | 5.9 | 11.1 | 14.3 | 12.7 | 7.9 | 3.2 | -2.3 | -7.1 | 1.6 |
| Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) | -36.8 | -34.0 | -29.0 | -20.0 | -5.0 | 0.0 | 5.8 | 0.0 | -4.0 | -11.4 | -19.8 | -34.0 | -36.8 |
| Pilatutako prezipitazioa (mm) | 48 | 36 | 40 | 31 | 40 | 63 | 65 | 82 | 68 | 76 | 67 | 61 | 677 |
| Euri egunak (≥ 1 mm) | 6 | 5 | 7 | 10 | 14 | 15 | 15 | 15 | 17 | 17 | 13 | 9 | 143 |
| Iturria: Pogoda.ru.net | |||||||||||||
Erreferentziak
Kanpo estekak
This article uses material from the Wikipedia Euskara article Vyborg, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Eduki guztia CC BY-SA 4.0(r)en babespean dago, ez bada kontrakoa esaten. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Euskara (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.