Baratze-Marrubi

Oso estimatua da sukaldaritzan, bere lurrin berezi, kolore gorri distiratsu, uki mamitsu eta leuntasunagatik. Kopuru handitan kontsumitzen dira, freskoak edo beste hainbat eratan: konfituran, konpotan, zukuan, tartan, izozkian edo irabiatuan. Arrakasta handi honek eragin du lurrin artifiziala garatzea, industria agroalimentarioan erruz erabilia.

Baratze-marrubi
Irudi gehiago
Sailkapen zientifikoa
Erreinua	Plantae
Ordena	Rosales
Familia	Rosaceae
Generoa	Fragaria
Espeziea	Fragaria ×ananassa Duchesne
Datu orokorrak
Gizakiak ateratzen dizkion produktuak	marrubi, Fragariae folium (en) eta strawberry juice (en)

Hibrido hau lehendabizikoz Bretainian 1750eko hamarkadan hazi zen, ekialdeko Ipar Amerikako Fragaria virginiana eta 1714an Amédée-François Frézierrek Txiletik ekarritako Fragaria chiloensis uztartuz. Bere kultibarrek laster XVII. mendetik aurrera ustiatzen zuten (basa)marrubia (Fragaria vesca) ordezkatu zuten.

Baratze marrubi eta baratze-marrubi dira euskara batuan forma onartuak. Euskara batuan onartuta ez dauden hitzen artean mendebaleko ortu-mailuki dugu.

Jatorrizko Fragaria vesca marrubietatik bereizteko izendatzen dira baratze-marrubi, eta lehenengoei hiztegi batzuek basamarrubi edo basoko marrubi deritze, batez ere basoetan aurkitzen eta gutxi dendaratzen direlako.

 

Fruitua, egiaz, puztuta dagoen errezeptakulu bat da.

Ekoizpen komertzialean, landareak estoloiekin ugaltzen dira eta, oro har, sustrai biluzietan edo loreontzi txikietan banatzen dira. Nekazaritzan bi landaketa-eredu erabiltzen dira gehien bat: urteroko plastikultura eta ilara- edo muino-sistema iraunkorra. Kopuru txiki bat berotegietan ere egiten da, urtaro hotzean.

Ekoizpen moderno komertzial gehienek plastikultura sistema erabiltzen dute. Metodo honetan, substratu-ilarak urtero ezartzen dira eta plastiko beltzez estali, belar txarrak eta higadura saihesten dituena, eta horren azpian ureztatzeko tutuak ezartzen dira. Landareak, normalean negutegietan lortzen direnak, unean bertan egindako zuloetan landatzen dira. Estoloiak kendu egiten dira, landarearen energia frutaren garapenera bideratzeko. Uzta amaieran, plastikoa kendu eta landareak lur barruan sartzen dira.

Munduko marrubi ekoizpena tonatan

#	Herrialdea	2006	2007	2008	2009	2010	2011
1	Ameriketako Estatu Batuak	1.090.436	1.109.215	1.148.350	1.270.640	1.294.180	1.312.960
2	Turkia	211.127	250.316	261.078	291.996	299.940	302.416
3	Espainia	330.485	269.139	281.240	266.772	275.355	262.730
4	Egipto	128.349	174.414	200.254	242.776	238.432	240.284
5	Mexiko	191.843	176.396	207.485	233.041	226.657	228.900
6	Errusia	227.000	230.400	180.000	185.000	165.000	184.000
7	Japonia	190.700	191.400	190.700	184.700	177.500	177.300
8	Hego Korea	205.307	203.227	192.296	203.772	231.803	171.519
9	Polonia	193.666	174.578	200.723	198.907	153.410	166.159
10	Alemania	173.230	158.658	150.854	158.563	156.911	154.418
11	Italia	143.315	160.558	155.583	163.044	153.875	150.000
	Guztira	3.973.243	4.001.721	4.136.802	4.596.614	4.366.889	4.594.539

Marrubi ontzi batek (100 g) 34,5 kaloria ditu eta bitamina C eta P-ko elikadura iturri bikainak dira. Konposizioa:

• 34,5 kaloria
• %85 ura
• 7 g karbohidrato
• 2,2 g zuntz
• 150 mg potasio
• 13 mg magnesio
• 30 mg kaltzio
• 60 mg C bitamina
• 0,2 mg E bitamina

Fragaria × ananassa (Weston) Duchesne naturalistak deskribatu zuen Encyclopédie Méthodique, Botanique lanean, 2(2): 538. 1788.

Etimologia

• Izen generikoa, Fragaria, latinetikoa da « fraga », « marrubia » edo « lurrina »
• × hibridoa
• Izen espezifikoa ananassa, « anana », fruituek anana lurrin eta itxura dutelako.

Fragaria × ananassa tokiko euskarazko testuetan: baratze-marrubi (baratze-malubi); ortu-mailuki.