Australian Open: Pierwszy w sezonie wielkoszlemowy turniej tenisowy

[ɔ:sˈtɹeɪ̯liən ˈəʊ̯pən]; do 1926 Australasian Championships, do 1968 Australian Championships), Wielki Szlem Azji i Pacyfiku – międzynarodowe tenisowe mistrzostwa Australii, pierwszy z czterech turniejów zaliczanych do Wielkiego Szlema, rozgrywane od 1905 roku. Odbywają się corocznie w drugiej połowie stycznia na kortach Melbourne Park w Melbourne.

Australian Open

Margaret Court Arena (w tle Rod Laver Arena) – główne korty Australian Open
Miejsce	Australia Melbourne
Obiekt	Melbourne Park
Nawierzchnia	Twarda
Pierwsza edycja	1905
ATP Tour
Kategoria	Wielki Szlem
Drabinka	128S/128Q/64D/32X
Dyrektor	Craig Tiley
WTA Tour
Kategoria	Wielki Szlem
Drabinka	128S/128Q/64D/32X
Dyrektor	Craig Tiley
Aktualni mistrzowie
Gra pojedyncza mężczyzn Jannik Sinner
Gra podwójna mężczyzn Rohan Bopanna Matthew Ebden
Gra pojedyncza kobiet Aryna Sabalenka
Gra podwójna kobiet Hsieh Su-wei Elise Mertens
Gra mieszana Hsieh Su-wei Jan Zieliński
Multimedia w Wiki Commons
Strona internetowa

Od pierwszej edycji aż do 1987 roku turniej odbywał się na kortach trawiastych, w 1988 dokonano zmiany nawierzchni na korty twarde. Mats Wilander to jedyny tenisista, który zwyciężył w turniejach na obu nawierzchniach.

Podobnie jak podczas pozostałych turniejów Wielkiego Szlema, rozgrywane są turnieje singlowe i deblowe kobiet i mężczyzn, turniej miksta, turnieje zawodników na wózkach oraz zawody juniorskie i turnieje z udziałem dawnych czempionów.

Trzy główne korty podczas Australian Open to Rod Laver Arena, Melbourne Arena i Margaret Court Arena. Posiadają one rozsuwane dachy, które zamykane są w wypadku wystąpienia opadów deszczu lub ekstremalnych upałów.

Rozgrywane w środku australijskiego lata, Australian Open znane jest z niezwykle gorących i dusznych dni. Gdy temperatura oraz wilgotność osiągają niebezpieczne dla graczy poziomy, wprowadza się w życie specjalnie przygotowaną na takie warunki politykę, która umożliwia sędziom tymczasowe przerwanie pojedynków i wznowienie ich, gdy warunki się poprawią.

Tenisowe Mistrzostwa Australii w 2009 roku osiągnęły największą jednodniową frekwencję w historii Wielkiego Szlema przyciągając 66 018 widzów. Turniej przyniósł australijskiej gospodarce zysk w wysokości 38 milionów dolarów australijskich.

W 2008 roku nawierzchnię Rebound Ace, na której rozgrywano mecze od 1988, zastąpiono nową, akrylową o nazwie Plexicushion Prestige. Według standardów ITF, nowa nawierzchnia należała do kategorii o średniej szybkości. Zmianie tej towarzyszyły równoczesne zmiany nawierzchni turniejów poprzedzających Australian Open. W 2020 roku nawierzchnia ta została zastąpiona przez GreenSet.

W 2023 roku w grze pojedynczej mężczyzn Novak Đoković zdobył trofeum, pokonując w finale 6:3, 7:6(4), 7:6(5) Stefanosa Tsitsipasa. W grze pojedynczej kobiet Aryna Sabalenka triumfowała nad Jeleną Rybakiną, uzyskując w meczu finałowym wynik 4:6, 6:3, 6:4. W deblu mężczyzn tytuł zdobyli Rinky Hijikata i Jason Kubler, którzy triumfowali w finale 6:4, 7:6(4) nad parą Hugo Nys–Jan Zieliński. W grze podwójnej kobiet zwyciężyły Barbora Krejčíková i Kateřina Siniaková, które w finale pokonały Shūko Aoyamę i Enę Shibaharę 6:4, 6:3. W grze mieszanej Luisa Stefani oraz Rafael Matos pokonali w meczu o mistrzostwo Sanię Mirzę wraz z Rohanem Bopanną 7:6(2), 6:2.

Australian Open jest organizowane przez Tennis Australia, dawniej Australijski Związek Tenisa na Trawie (LTAA). Pierwsza edycja została rozegrana w 1905 w Warehouseman’s Cricket Ground przy St Kilda Road w Melbourne w 1905 roku. Obecnie to miejsce znane jest pod nazwą Albert Reserve Tennis Centre.

Początkowo turniej rozgrywano pod nazwą Mistrzostw Australazji (The Australasian Championships), w 1927 został przemianowany na Mistrzostwa Australii (The Australian Championships), a od 1969 odbywa się pod nazwą Australian Open. Od 1905 roku turniej rozgrywano w siedmiu miastach: australijskich Melbourne (53 razy), Sydney (17), Adelaide (14), Brisbane (8), Perth (3) oraz nowozelandzkich Christchurch (w 1906) i Hastings (w 1912). W 1972 podjęto decyzję o rozgrywaniu AO w tym mieście każdego kolejnego roku, co spowodowało przyznanie organizacji Kooyong Lawn Tennis Club mającemu siedzibę w Melbourne, ponieważ właśnie to miasto przyciągało najwięcej sponsorów.

Obiekt w Melbourne Park (dawniej Flinders Park) został zbudowany na edycję w roku 1988, aby zaspokoić wymagania szybko rozwijającego się turnieju co do liczby miejsc dla widzów, które przerosły pojemność obiektu Kooyong. Przenosiny do Melbourne Park okazały się natychmiastowym sukcesem – z 90 procentowym wzrostem liczby widzów w roku 1988 (266 436) w porównaniu do ostatniej edycji w Kooyong (w 1987 r. pojawiło się 140 000 kibiców).

 

Ze względu na geograficzną odległość Antypodów przez pierwsze lata w turnieju brali udział niemal wyłącznie Australijczycy i Nowozelandczycy. W latach 20. XX w. podróż statkiem z Europy do Australii zajmowała ok. 45 dni. Pierwszymi tenisistami, którzy przylecieli samolotem do Australii byli reprezentanci USA w Pucharze Davisa w listopadzie 1946. Nawet rodzimi tenisiści mieli problemy z dotarciem na miejsce rozgrywek, np. gdy turniej odbywał się w Perth, nie startował w nim nikt ze stanów Nowa Południowa Walia i Wiktoria, ponieważ zawodnicy nie byli w stanie przebyć odległości 3 tysięcy kilometrów dzielącej wschodnie i zachodnie wybrzeża Australii. W rozegranej w 1906 w Christchurch drugiej edycji turnieju wzięło udział zaledwie 10 tenisistów, w tym tylko dwóch Australijczyków.

Pierwsze turnieje mistrzostw Australazji cierpiały na rywalizacji z innymi turniejami rozgrywanymi na Antypodach, ponieważ zarówno australijska, jak i nowozelandzka federacja tenisowa już przed 1905 organizowały własne mistrzostwa, z których najbardziej znane były odbywające się od 1880 Mistrzostwa Stanu Wiktorii (Championship of the Colony of Victoria), w następnych latach przemianowane na Mistrzostwa Wiktorii (Championship of Victoria). W tamtych czasach dwaj najlepsi tenisiści, Australijczyk Norman Brookes (którego nazwisko nosi obecne trofeum dla najlepszego singlisty), oraz Nowozelandczyk Anthony Wilding prawie nie brali udziału w AO. Brookes wystartował i wygrał tylko raz (w 1911), natomiast Wilding zwyciężył w obu swoich startach (w 1906 i 1909). Nawet gdy mistrzostwa rozgrywano w nowozelandzkim Hastings, Wilding zdecydował się nie startować w ojczyźnie. Takie sytuacje były typowe dla wielu tenisistów tamtej epoki. W tenisowych Mistrzostwach Australazji/Australii nigdy nie wzięli udziału m.in.: bracia Doherty, bracia Renshaw, William Larned, Maurice McLoughlin, Beals Wright, Bill Johnston, Bill Tilden, René Lacoste, Henri Cochet, Bobby Riggs, Jack Kramer, Ted Schroeder, Pancho Gonzales, Budge Patty, Manuel Santana czy Jan Kodes, podczas gdy Ellsworth Vines, Jaroslav Drobny, Manuel Orantes, Ilie Năstase, Björn Borg wystartowali tylko raz.

Począwszy od 1969, gdy zawody po raz pierwszy rozegrano na Milton Courts w Brisbane, turniej był otwarty dla wszystkich zawodników, włącznie z zawodowcami, którzy nie byli dopuszczani do udziału w turniejach normalnego cyklu. Mimo tego, z wyjątkiem 1969 i 1971, w turnieju nie startowało wielu czołowych zawodników. Spowodowane to było niedogodnym położeniem Australii, niewygodnym terminem (okolice Bożego Narodzenia i Nowego Roku) oraz niską pulą nagród – w 1970 Narodowa Liga Tenisa (National Tennis League, NTL), do której należeli Rod Laver, Ken Rosewall, Andrés Gimeno, Pancho Gonzáles, Roy Emerson oraz Fred Stolle, zabroniła swoim zawodnikom startu w imprezie ze względu na niską pulę nagród, przez co turniej wygrał Arthur Ashe.

W 1983 w turnieju zdecydowali się wziąć udział Ivan Lendl, Mats Wilander i John McEnroe. W finale Wilander pokonał Lendla 6:1, 6:4, 6:4. Od zakończenia AO 1983 ITF naciskało na LTAA aby dokonało zmiany lokalizacji turnieju, ponieważ stadion Kooyong nie nadawał się już do organizacji tak wielkiego wydarzenia. Od 1988 turniej rozgrywano na Flinders Park (przemianowane później na Melbourne Park) na nawierzchni twardej Rebound Ace.

Zanim Melbourne Park stał się stałym miejscem rozgrywania Australian Open, doszło do wielu zmian terminu rozgrywania turnieju, np. edycja z 1919 roku odbyła się w styczniu 1920 (edycję z 1920 rozegrano w marcu tego samego roku). Gdy w 1923 roku turniej organizowało Brisbane, odbywał się on w sierpniu, kiedy w Australii nie było duszno i wilgotno. Po tym jak pierwszy turniej z 1977 zorganizowano na przełomie 1976 i 1977, organizatorzy zdecydowali się przenieść datę rozgrywek o kilka dni wcześniej. W ten sposób drugą edycję z 1977 rozegrano w grudniu (finał odbył się 31 grudnia), jednak te zmiany uzyskały aprobaty zawodników. W latach 1982–1985 turniej rozgrywano w połowie grudnia, wkrótce potem podjęto decyzję o powrocie do terminu styczniowego (z tego względu nie odbyła się edycja z 1986). Od 1987 data rozgrywania Australian Open nie uległa zmianom. Z drugiej strony w ostatnich latach wielu czołowych tenisistów, takich jak Roger Federer czy Rafael Nadal, jasno opowiada się za zmianą daty rozgrywek podkreślając, że turniej rozgrywany jest zbyt wcześnie po Świętach i Nowym Roku i nie pozwala im to na osiągnięcie optymalnej formy, oraz wyraziło nadzieję, że organizatorzy dokonają zmiany terminu na luty.

W 2008 roku na głównych kortach Melbourne Park zainstalowany został system Hawk-Eye (challenge), umożliwiający komputerowe sprawdzenie toru lotu piłki i miejsca trafienia w kort.

Również w 2008 roku zaproponowano kolejną zmianę miejsca rozgrywek. Władze stanu Nowa Południowa Walia jasno wyraziły chęć przejęcia turnieju, po wygaśnięciu licencji Melbourne w 2016 roku. Nowa, proponowana lokalizacja to Glebe Island w Sydney. W odpowiedzi, prezes Rady Stanu Wiktoria, Wayne Kayler-Thomson stwierdził, że turniej powinien pozostać w Melbourne oraz oskarżył władze Nowej Południowej Walii o brak oryginalnych pomysłów dla miasta i podkradanie cudzych. Wkrótce po złożeniu tej propozycji ogłoszono plan przebudowy Melbourne Park, który miał pochłonąć setki milionów dolarów. Przebudowa miała objąć zwiększenie liczby miejsc na największych kortach, montaż dachu nad Margaret Court Arena, rozbudowę pomieszczeń dla zawodników, budowę nowej siedziby dla Tennis Australia, oraz częściowo zakryty „rynek”, na którym planowano zainstalowanie wielkich telewizorów umożliwiających oglądanie rozgrywanych aktualnie pojedynków.

 

Panorama Margaret Court Arena podczas Australian Open 2008

Widownia w ostatnich latach

• 2023 – 902 312
• 2020 – 812 174
• 2019 – 780 000
• 2018 – 743 667
• 2017 – 728 763
• 2016 – 720 363
• 2015 – 703 899
• 2014 – 643 280
• 2013 – 684 457
• 2012 – 686 006
• 2011 – 651 127
• 2010 – 653 860
• 2009 – 603 160
• 2008 – 605 735
• 2007 – 554 858
• 2006 – 550 550
• 2005 – 543 873
• 2004 – 521 691

Nazwiska zdobywców tytułów zostają na stałe wygrawerowane na pucharach za zwycięstwo w turnieju.

• Zwyciężczyni turnieju singlistek otrzymuje Puchar Daphne Akhurst (Daphne Akhurst Memorial Cup).
• Zwycięzca turnieju singlistów zostaje nagrodzony Pucharem Normana Brookesa (Norman Brookes Challenge Cup).

W 2022 roku premie pieniężne w turniejach mężczyzn i kobiet były takie same i wynosiły:

• Mistrzynie Australian Open w grze pojedynczej
• Mistrzowie Australian Open w grze pojedynczej
• Mistrzynie Australian Open w grze podwójnej
• Mistrzowie Australian Open w grze podwójnej
• Mistrzowie Australian Open w grze mieszanej

Aktualni mistrzowie

Konkurencja	Aktualni mistrzowie
gra pojedyncza mężczyzn	Novak Đoković
gra pojedyncza kobiet	Aryna Sabalenka
gra podwójna mężczyzn	Rinky Hijikata   Jason Kubler
gra podwójna kobiet	Barbora Krejčíková   Kateřina Siniaková
gra mieszana	Luisa Stefani   Rafael Matos
gra pojedyncza chłopców	Alexander Blockx
gra pojedyncza dziewcząt	Alina Korniejewa
gra podwójna chłopców	Learner Tien   Cooper Williams
gra podwójna dziewcząt	Renáta Jamrichová   Federica Urgesi
gra pojedyncza mężczyzn na wózkach	Alfie Hewett
gra pojedyncza kobiet na wózkach	Diede de Groot
gra pojedyncza na quadach	Sam Schröder
gra podwójna mężczyzn na wózkach	Alfie Hewett   Gordon Reid
gra podwójna kobiet na wózkach	Diede de Groot   Aniek van Koot
gra podwójna na quadach	Sam Schröder   Niels Vink

W przeciwieństwie do pozostałych turniejów Wielkiego Szlema pierwszą edycję Australian Open w formie open rozegrano w 1969, a nie 1968 roku.

Rekord	Era Open*	Zawodnicy	Liczba	Lata
Mężczyźni (od 1905)
Najwięcej tytułów w grze pojedynczej	W historii:	Novak Đoković	10	2008, 2011–2013, 2015–2016, 2019–2021, 2023
	Przed 1969:	Roy Emerson	6	1961, 1963–1967
	Po 1968:	Novak Đoković	10	2008, 2011–2013, 2015–2016, 2019–2021, 2023
Najwięcej tytułów z rzędu w grze pojedynczej	W historii:	Roy Emerson	5	1963–1967
	Przed 1969:	Roy Emerson	5	1963–1967
	Po 1968:	Novak Đoković	3	2011–2013, 2019–2021
Najwięcej tytułów w grze podwójnej	W historii:	Adrian Quist	10	1936–1940, 1946–1950
	Przed 1969:	Adrian Quist	10	1936–1940, 1946–1950
	Po 1968:	Bob Bryan   Mike Bryan	6	2006–2007, 2009–2011, 2013
Najwięcej tytułów z rzędu w grze podwójnej	W historii:	Adrian Quist	10	1936–1950
	Przed 1969:	Adrian Quist	10	1936–1950
	Po 1968:	Bob Bryan   Mike Bryan	3	2009–2011
Najwięcej tytułów w grze mieszanej	W historii:	Harry Hopman   Colin Long	4	1930, 1936–1937, 1939 1940, 1946–1948
	Przed 1969:	Harry Hopman   Colin Long	4	1930, 1936–1937, 1939 1940, 1946–1948
	Po 1968:	Jim Pugh	3	1988–1990
Najwięcej tytułów łącznie (gra pojedyncza, gra podwójna, gra mieszana)	W historii:	Adrian Quist	13	1936–1950 (3 singlowe, 10 deblowych)
	Przed 1969:	Adrian Quist	13	1936–1950 (3 singlowe, 10 deblowych)
	Po 1968:	Novak Đoković	9	2008–2023 (10 singlowych)
Kobiety od 1922
Najwięcej tytułów w grze pojedynczej	W historii:	Margaret Court	11	1960–1966, 1969–1971, 1973
	Przed 1969:	Margaret Court	7	1960–1966
	Po 1968:	Serena Williams	7	2003, 2005, 2007, 2009, 2010, 2015, 2017
Najwięcej tytułów z rzędu w grze pojedynczej
	W historii:	Margaret Court	7	1960–1966
	Przed 1969:	Margaret Court	7	1960–1966
	Po 1968:	Margaret Court   Evonne Goolagong Cawley   Steffi Graf  / /  Monica Seles   Martina Hingis	3	1969–1971 1974–1976 1988–1990 1991–1993 1997–1999
Najwięcej tytułów w grze podwójnej
	W historii:	Thelma Coyne Long	12	1936–1940, 1947–1949, 1951–1952, 1956, 1958
	Przed 1969:	Thelma Coyne Long	12	1936–1940, 1947–1949, 1951–1952, 1956, 1958
	Po 1968:	/  Martina Navrátilová	8	1980, 1982–1989
Najwięcej tytułów z rzędu w grze podwójnej
	W historii:	/  Martina Navrátilová   Pam Shriver	7	1982–1989 1982–1989
	Przed 1969:	Thelma Coyne Long   Nancye Wynne Bolton	5	1936–1940 1936–1940
	Po 1968:	/  Martina Navrátilová   Pam Shriver	7	1982–1989 1982–1989
Najwięcej tytułów w grze mieszanej	W historii:	Daphne Akhurst Cozens   Nell Hall Hopman   Nancye Wynne Bolton   Thelma Coyne Long	4	1924–1925, 1928–1929 1930, 1936–1937, 1939 1940–1948 1951–1952, 1954–1955
	Przed 1969:	Daphne Akhurst Cozens   Nell Hall Hopman   Nancye Wynne Bolton   Thelma Coyne Long	4	1924–1925, 1928–1929 1930, 1936–1937, 1939 1940–1948 1951–1952, 1954–1955
	Po 1968:	Barbora Krejčíková	3	2019–2021
Najwięcej tytułów łącznie (gra pojedyncza, gra podwójna, gra mieszana)	W historii:	Margaret Court	21	1960–1973 (11 singlowych, 8 deblowych, 2 mikstowe)
	Przed 1969:	Nancye Wynne Bolton	20	1936–1952 (6 singlowych, 10 deblowych, 4 mikstowe)
	Po 1968:	/  Martina Navrátilová	12	1980–2003 (3 singlowe, 8 deblowych, 1 mikstowy)
Obie płcie
Najmłodsi zwycięzcy	Singel mężczyzn:	Ken Rosewall	18 lat i 2 miesiące (1953)
	Debel mężczyzn:	Lew Hoad	18 lat i 2 miesiące (1953)
	Singel kobiet:	Martina Hingis	16 lat i 3 miesiące (1997)
	Debel kobiet:	Mirjana Lučić	15 lat i 10 miesięcy (1998)
	Mikst:	Venus Williams	17 lat i 7 miesięcy (1998)
Najstarsi zwycięzcy	Singel mężczyzn:	Ken Rosewall	37 lat i 2 miesiące (1972)
	Debel mężczyzn:	Norman Brookes	46 lat i 2 miesiące (1924)
	Singel kobiet:	Thelma Coyne Long	35 lat i 8 miesięcy (1954)
	Debel kobiet:	Thelma Coyne Long	37 lat i 7 miesięcy (1956)
	Mikst (mężczyźni):	Horace Rice	52 lata (1923)
	Mikst (kobiety):	Martina Navrátilová	46 lata i 3 miesiące (2003)

• Oficjalna strona turnieju (ang.)
• Oficjalna strona Tennis Australia (ang.)
• Pełna lista zwycięzców i finalistów Australian Open (ang.)