दक्षिण एशियाली सहयोग संगठन

दक्षिण एसियाली सहयोग सङ्गठन (सार्क) दक्षिण एसियाली क्षेत्रीय सहयोग सन्गठन(सार्क)  (Nepali) दक्षिण एसियाई क्षेत्रीय सहयोग सङ्गठन (दक्षेस)  (Hindi) দক্ষিণ এশীয় আঞ্চলিক সহযোগিতা সংস্থা (সার্ক)  (Bengali) ༄ ལྷོ ཨེསིཨ་ རེ་གིཨོནལ་ ཅོཨོཔེརཏིཨོན་ ཀོ་མི་ཏི། (Dzonghka) දකුණු ආසියාතික කලාපීය සහයෝගිතා සංවිධානය (Sinhala) தெற்காசிய நாடுகளின் பிராந்தியக் கூட்டமைப்பு (சார்க்)  (Tamil) ދެކުނު އޭޝިޔާގެ ސަރަޙައްދީ އެއްބާރުލުމުގެ ޖަމިއްޔާ (Divehi) ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਖੇਤਰੀ ਸਹਿਯੋਗ ਸੰਗਠਨ (ਸਾਰਕ)  (Punjabi) اتحادیه همکاری‌های منطقه‌ای جنوب آسی (Dari) د سویلي اسیا لپاره د سیمه ایزی همکارۍ ټولنه (Pashto) جنوبی ایشیائی علاقائی تعاون کی تنظیم  (Urdu)
सदस्य राष्ट्र   पर्यवेक्षक राष्ट्र
प्रधान कार्यालय	काठमाण्डौ, नेपाल
आधिकारिक भाषाअन	अङ्ग्रेजी
रैथाने(एन)	दक्षिण एसिया
सदस्यता	८ सदस्य राष्ट्रअन  अफगानिस्तान  बङ्गलादेश  भूटान  भारत  माल्दिभ्स  नेपाल  पाकिस्तान  श्रीलङ्का ९ पर्यवेक्षक राष्ट्रअन  अस्ट्रेलिया  चीन ढाँचा:Country data युरोपेली संघ  इरान  जापान  मौरिसस  म्यानमार  दक्षिण कोरिया  संयुक्त राज्य अमेरिका
नेताअन
• महासचिव	अर्जुन बहादुर थापा
• निर्देशकअन:  अफगानिस्तान	मोहम्मद इब्राहिम घफुरी
•  बङ्गलादेश	एमजे जावेद
•  भूटान	सिङये दोर्जे
•  भारत	एल.सावित्री
•  माल्दिभ्स	फथिमाथ नाजवा
•  नेपाल	धन बहादुर ओली
•  पाकिस्तान	अहमर इस्मईल
•  श्रीलङ्का	प्रसन्ना गेमेज
स्थापना	डिसेम्बर ८,१९८५
क्षेत्रफल
• जम्मा	[convert: invalid number] (७औ1)
जनसङ्ख्या
• २००९ लगत	१,६०,००,००,००० (१औ1)
• घनत्व	[convert: invalid number]
कुल ग्राहस्थ उत्पादन (क्रय शक्ति समता)	२००९ लगत
• जम्मा	यूएस$ ४३,८२,७०० मिलियन (तेश्रो1)
• प्रति व्यक्ति	युएस$ २,७७९
वेबसाइट www.saarc-sec.org

बङ्गलादेशमा ७-८ डिसेम्बर १९८५ मा ढाकामी प्रथम शिखर सम्मेलनको आयोजना गरी औपचारिक रूपमी सार्कको बडापत्रमी हस्ताक्षर गर्न बङ्गलादेश, भूटान, भारत, मालदिभ्स, नेपाल, पाकिस्तान रे श्रीलंकासहित सात राष्ट्रले सहमति जनायाका थिए। जई अनुरूप १६ जनवरी १९८६ मा काठमाडौँमा सार्क सचिवालयको स्थापना गरियो। सार्कको कान्छो सदस्यको रूपमा अफगानिस्तानले नयाँ सदस्यता हासिल गरेर्याको छ। यइपछी सार्क सदस्य राष्ट्रहरूको सङ्ख्या ८ पुग्याको छ।

सार्कको बडापत्र अनुसार यसका उद्देश्यहरू निम्न अनुसार रहेका छन :

• यस क्षेत्रको आर्थिक वृद्धि, समाजिक प्रगति तथा सांस्कृतिक विकासमा तीब्रता ल्याउनु र सबै मानिसलाई स्वाभिमानसाथ रहने र उनीहरूलाई आफ्नो पूर्ण क्षमताको महसुस गराउने अवसर प्रदान गर्नु,
• दक्षिण एसियालीका देशहरूबीच सामूहिक आत्मनिर्भरतालाई अभिवृद्धि र सुदृढ गर्नु,
• आपसी विश्वास, एक अर्काका समस्याहरूप्रति समझदारी बढाउनु,
• आर्थिक, सांस्कृतिक, प्राविधिक, समाजिक तथा वैज्ञानिक क्षेत्रहरूमा सक्रिय सहयोग र आपसी सहायता प्रबर्द्धन गर्नु,
• अन्य विकासोन्मुख देशहरूसँगको सहयोगलाई मजबुत तुल्याउनु,
• आपसी साझा हितका मामिलामा अन्तर्राष्ट्रिय मञ्चहरू सहयोग सुदृढ गर्नु,
• समान लक्ष्य र उद्देश्य भएका अन्य अन्तर्राष्ट्रिय र क्षेत्रीय सङ्गठनहरूलाई सहयोग पुर्‍याउनु,
• दक्षिण एसियाका जनताको हित अभिवृद्धि तथा जीवनस्तर सुधार गर्ने।
• यस क्षेत्रको आर्थिक वृद्धि, समाजिक उन्नति तथा सांस्कृति विकासलाई अभिवृद्धि गर्ने।
• दक्षिण एसियाका राष्ट्रहरूबीचको सामूहिक आत्मनिर्भरतालाई अभिवृद्धि र संवृद्धि गर्ने।
• एकआपसको समस्याप्रति पारस्परिक विश्वास र समझदारी राख्दै योगदान दिने र
• आर्थिक, समाजिक, सांस्कृतिक, प्राविधिक तथा वैज्ञानिक क्षेत्रहरूमा सक्रिय सहभागिता र पारस्परिक सहयोगको अभिवृद्धि गर्ने।

• संगठनको ढाँचा भित्र गरिन्या सहयोग एक अर्काको सार्वभौम समानता क्षेत्रीय अखण्डता राजनैतिक स्वतन्त्रता एक अर्काको आन्तरिक मामिलामा हस्तक्षेप नगर्ने तथा आपसी हितमा आधारित हुने छ।
• यस्तो सहयोग दुईपक्षीय तथा बहुपक्षीय सहयोगको बदलामा नभई त्यईको पुरकको रूपमा हुन्याछ ।
• यस्तो सहयोग दुईपक्षीय तथा बहुपक्षीय दायित्व विपरित हुने छैन ।

सार्क सचिवालय नेपालको काठमाडौँ मा रह्याको छ । यईको उद्घाटन नेपालका तत्कालीन राजा वीरेन्द्र शाहबाट सन् १९८७ जनवरी १६मा भया हो ।

वर्तमान सदस्य राष्ट्रहरू

१) अफगानिस्तान २) बंगलादेश ३) भूटान ४) भारत ५) माल्दिभ्स ६) नेपाल ७) पाकिस्तान ८) श्रीलंका 

पर्यवेक्षक राष्ट्रहरू

१) अष्ट्रेलिया २) चीन ३) युरोपेली संघ ४) जापान ५) इरान ६) मौरिसस ७) म्यान्मार ८) दक्षिण कोरिया ९) संयुक्त राज्य 

अन्य

दक्षिण अफ्रिकाले चर्चामा भाग लिंदै आएको छ । 

दक्षिण एसियाली क्षेत्रीय सहयोग सङ्गठन -सार्क) स्थापना सन् १९८५ डिसेम्बर ८मा भया हो । नेपाल, पाकिस्तान, बंगलादेश, भारत, भुटान, माल्दिभ्स रे श्रीलंका मिलेर स्थापित सार्कको पछिल्लो राष्ट्रको रूपमा अफगानिस्तान रह्या छ । सन् २००७ अप्रिलमा भारतमा सम्पन्न १४ औँ शिखर सम्मेलनले अफगानिस्तानलाई सदस्यता प्रदान गर्या हो ।

सार्क स्थापनामा बङ्गलादेशका तत्कालीन राष्ट्रपति जियाउर रहमानको योगदान महìवपूर्ण रह्या छ । रहमानले सन् १९७० को दशकमा दक्षिण एसियाली राष्ट्रहरूको एउटा व्यापारीक समूह गठनको प्रस्ताव राख्नुभयाथ्यो । उहाँले सन् १९८० मे २ मा 'दक्षिण एसियाली क्षेत्रीय सहयोग' को अवधारणालाई अगाडि सार्दै दक्षिण एसियाली राष्ट्रहरूका राष्ट्र/सरकार प्रमुखहरूको शिखर बैठकको आहृवान गरी पत्राचार गर्नुभयो । सन् १९८१मा सात देशका विदेश सचिवहरूको पहिलो बैठक श्रीलङ्काको कोलम्बोमा बस्यो । शृङ्खलावद्ध बैठकहरूको आयोजनापछि सन् सन् १९८५ डिसेम्बर ७-८मा बङ्गलादेशमा आयोजित शिखर भेलाले दक्षिण एसियाली क्षेत्रीय सहयोग सङ्गठनको बडापत्रलाई औपचारिक रूपमा स्वीकार गरेको हो ।

सन् १९८६ नोभेम्बर १६ र १७ मा भारतको बेंगलोरमा भएको दोस्रो सार्क सम्मेलनले बङ्गलादेशका अबुल अहसनलाई सार्कको पहिलो महासचिब बनाउने निर्णय गर्‍यो । उनी जनवरी १६, १९८७ देखि १५ अक्टोबर, १९८९ सम्म सार्कको महासचिब रहे । त्यसपछि भारतका किशोरकान्त भार्गव अक्टोबर १७, १९८९ देखि डिसेम्बर ३१, १९९१ सम्म सार्कको दोस्रो महासचिब बने । माल्दिभ्सका इब्राहिम हुसेन जाकी सार्कको तेस्रो महासचिब बने । उनको कार्यकाल जनवरी १, १९९२ देखि डिसेम्बर ३१, १९९३ सम्म रह्यो । सार्कको चौथो महासचिबको जिम्मेवारी नेपाल यादवकान्त सिलवालले निभाए । उनी जनवरी १, १९९४ देखि डिसेम्बर ३१, १९९५ सम्म सार्कका महासचिब रहे । यादवकान्त पछि पाकिस्तानका नइम हसन सार्कको पाचौँ महासचिब नियुक्त भए । नइम हसनले जनवरी १, १९९६ देखि डिसेम्बर ३१, १९९८ सम्म सार्कको महासचिब पद सम्हाले । श्रीलङ्काका निहाल रोड्रिगो जनवरी १, १९९९ देखि जनवरी १०, २००२ सम्म सार्कको छैठौं महासचिब बने । उनी पछि बङ्गलादेशका क्यु.ए.एम.ए रहिम सार्कका सातौं महासचिबको रूपमा नियुक्त भए । उनको कार्यकाल जनवरी ११, २००२ देखि फेब्रुअरी २८, २००५ सम्म रह्यो । सार्कको आठौँ महासचिब भुटानका चेनकायब दोर्जी बने । उनले मार्च १, २००५ देखि फेब्रुअरी २९, २००८ सम्म सार्क सचिवालयको नेतृत्व गरे । त्यस पछि भारतका शिलकान्त शर्मा सार्कका नवौं महासचिबको रूपमा नियुक्त भए । उनी मार्च १, २००८ देखि फेब्रुअरी २८, २०११ सम्म सार्क महासचिब रहे । माल्दिभ्सका फथिमथ धियाना शइद र माल्दिभ्सकै अहमद सलिम सार्कको १० औँ र ११ औँ महासचिव बने । शइद मार्च १, २०११ देखि मार्च ११, २०१२ सम्म पदमार रहे भने सलिम ज्मार्च १२, २०१२ देखि फेब्रुअरी २८, २०१४ सम्म पदमा रहे । १ मार्च २०१४ देखि सार्क सचिवालयको नेतृत्व नेपालका अर्जुन बहादुर थापाले गरेका छन् ।