नेपाल भाषा
नेपालभाषा : नेपाल मंडलमा बोल्या प्रादेशिक भाषा (नेपाल भाषामी मंडलमी वा नेवाःभाय्) नेपालको एक प्रमुख समृद्ध भाषा हो। नेपालभाषा भनेको नेपाल साहित्यको ऐतिहासिक, सामाजिक, साँस्कृतिक एवं साहित्यिक उपनाउँ हो। चिनी-तिब्बती भाषा परिवार अन्तर्गत तिब्बती-बर्मेली समूहमी पडडे यो भाषा किराँत भाषामी भौत भाषाअन मिसिबरी विकसित भई मल्लकालबठे साहित्यिकरूपमी फल्दैफुल्दै आया छ । आफ्नै विभिन्न लिपि भया यो भाषा /देवनागरी लिपिमी लै लेखिने एक मात्र चिनी-तिब्बती परिवारको भाषा लै हो।
| नेपाल भाषा | |
|---|---|
| नेपाल भाषा | |
| मातृभाषी | नेपाल |
| क्षेत्र | दक्षिण एसिया |
मातृभाषी वक्ताअन | ८ लाख |
भाषा परिवार | Sino-Tibetan
|
| भाषिकाअन |
|
लेखन प्रणाली | देवनागरी, कुटाक्षरी लिपि, रञ्जना लिपि, प्रचलित लिपि, ब्रह्मी लि, गुप्त लिपि, भुजिमोल लिपि, गोलमोल लिपि |
| आधिकारिक स्थिति | |
माइ आधिकारिक भाषा |  नेपाल, सिक्किम  भारत |
| नियमन निकाय | नेपाल भाषा परिषद |
| भाषा सङ्केतअन | |
| ISO 639-2 | new |
| ISO 639-3 | new |
वर्गिकरण
यो भाषा चिनी-तिब्बती भाषा परिवार अन्तर्गत तिब्बती-बर्मेली समुहमी पडन्छ।
लिपि
नेपालभाषा भौत लिपिहरूमी लेखिन्छ। ती मध्ये प्रमुख लिपिहरू रञ्जना लिपि, प्रचलित, /ब्राह्मि, भुजिमोल हुन्। यीन सबै लिपिहरू देब्रेबाट दायाँतर्फ लेखिनान्, रे कुटिला लिपि लिपि भन्या माथिबठेई तल लेखिन्छ। यी सबै लिपिमाई स्वरमाला र व्यंजनमाला गरी दुई प्रकारका अक्षरहरू हुनान्। नेपाल भाषाका चौधवटा लिपि छन्:-
- ब्राह्मि लिपि
- कुटिला लिपि
- गुप्त लिपि
- प्रचलित लिपि
- रञ्जना लिपि
- भुजिमोल लिपि
- लितुमोल लिपि
- कुवेँमोल लिपि
- पाचुमोल लिपि
- हिंमोल लिपि
- गोलमोल लिपि
- कुँमोल लिपि
भाषिका
- दोल्खाली भाषिका
- सिन्धुपाल्चोक पहरी भाषिका
- तोताली भाषिका
- चित्लांग भाषिका
- ललितपुर भाषिका
- काठमाडौं भाषिका
- किर्तिपूर भाषिका
- भक्तपूर भाषिका
- अरु भाषिका
विकासक्रम
नेपाल भाषा देवनागिरी लिपिमा
स्वर वर्ण
| नेपाल भाषा | नेपालीमा उच्चरण |
|---|---|
| अ | अ |
| अ: | लामो "अ" |
| आ | आ |
| आ: | लामो "आ" |
| इ | इ |
| ई | ई |
| उ | उ |
| ऊ | ऊ |
| ऋ | ऋ |
| ॠ | लमो "ऋ" |
| लृ | लृ |
| लॄ | लामो "लृ" |
| ए | ए |
| ऐ | ऐ |
| ओ | ओ |
| औ | औ |
| अँ | अँ |
| अं | लामो "अँ" |
| अय् | लमो "ए" |
| आय् | अयाय् |
| एय् | धेरै लामो "ए" |
व्यञ्जन वर्ण
नेपालभाषाका व्यञ्जन वर्णहरूको उच्चरण नेपालीमी जसो हुन्छ। नेपालभाषामी नेपली है बढ्ता व्यञ्जन वर्णहरू हुनान्।
| क | ख | ग | घ | ङ | ह्ङ | ||
| च | छ | ज | झ | ञ | |||
| ट | ठ | ड | ढ | ण | |||
| त | थ | द | ध | न | न्ह | ||
| प | फ | ब | भ | म | म्ह | ||
| य | ह्य | र | ह्र | ल | ल्ह | व | व्ह |
| श | ष | स | ह | क्ष | त्र | ||
| ज्ञ् |
चलनचल्तीका के शव्द तथा वाक्यहरू
| नेपालभाषा | नेपाली |
|---|---|
| ज्वजलपा | नमस्ते |
| छिगु नां छु ख? | तपाईंको नाम के हो? |
| जिगु नां … ख । | मेरो नाम … हो । |
| न्हुगु दं या भिन्तुना! | नयाँ वर्षको शुभकामना! |
| गुठी | संस्था |
| छेँ | घर |
| मनु | मान्छे |
| वासः | औषधी |
| बुखं | समाचार |
| बुँख्याचा | खेतमा चरा तर्साउन राखिएको मान्छेजस्तो नमुना |
| ख्वप | मुकुन्डो |
| प्याखं | नृत्य |
| सकिपा | चलचित्र |
| दबली | स्टेज |
| लाय्कू | दरबार |
| ज्यास: | कार्यालय |
| पस:/ पसल | पसल |
| चूकः | चोक |
| न्हेपू | दिमाग |
| नूगः | मुटु |
| सुभाय् | धन्यबाद |
| लसंहना | बधाई |
| मतिना | माया |
| ख | हो |
| मखु | होइन |
| जिउ | हुन्छ |
| मजिउ | हुन्न |
सम्बोधन
| नेपालभाषा | नेपाली |
|---|---|
| जि | म |
| झी | हामी |
| छि | तपाइँ |
| छ | तिमी / तँ |
| भाजु | श्रीमान् |
| मेजु | श्रीमाती |
| वेयक | वहाँ |
| आंका | यहाँ |
| व | उ /उनी |
| थो | यो |
| हुँ | त्यो |
खान्याकुरा
| नेपालभाषा | नेपाली |
|---|---|
| जाकि | चामल |
| वा | धान |
| छो | गहुँ |
| लाजा / लाव्जा | मकै |
| मुस्या | भटमास |
| म्या | मास |
| जा: | भात |
| छुचुङ्ग | पीठो |
| मरी / मारी | रोटी |
| बजी / बै | चिउरा |
| सुकुला | सुकुटी |
| धैा | दही |
| ल: / ना | पानी |
| ला: | मासु |
| मेर्इ ला: | राँगाको मासु |
| खार्इ ला: | कुखुराको मासु |
| दुकुचर्इ ला: | बोकाको मासु |
| फाँर्इ ला: | बंगुरको मासु |
| लाभा | लसुन |
| हलु | हलेदो |
| जिमले | जिरा |
| चि | नुन |
| बेचि | विरेनुन |
| मन्ता | खुर्सानी |
| मले | मरीच |
| अैला | रक्सी |
| थों | जाँड |
| बजाङ्ग | हुक्का तम्माखु |
सम्बन्ध
| नेपालभाषा | नेपाली |
|---|---|
| मां | आमा |
| अबु | बुवा |
| अजी | हजुरआमा |
| अजा | हजुरबुवा |
| पासा | साथी |
| दाजू | दार्इ |
| किजा | भार्इ |
| तता /अता | दिदी |
| केए | बहिनी |
| मिसा | श्रीमती |
| मिजं | श्रीमान् |
| पाजु | मामा (आमापट्टीको दाजुभार्इ) फूपाजु (बुवापट्टीको दिदीबहिनीको श्रीमान्) |
| मलेजु | माइजु |
| निनी | फूपु |
| त:मा | ठूली आमा |
| चिर् मा | कान्छी आमा |
| त:बा | ठूलो बुबा |
| क:का | सानो बुबा |
| काय: | छोरा |
| म्ह्या | छोरी |
| काय: चा | भतिजा |
| म्ह्या: चा | भतिजी |
| भिन्चा | भान्जा / भान्जी |
| छ्ये | नाती / नातीनि |
| भऔ | बुहारी |
| सस: मा | सासु आमा |
| सस: बा | सासु बुवा |
| सस: ले | ससुराली |
| जिलाजं | ज्वार्इ |
रं
| नेपालभाषा | नेपाली |
|---|---|
| तुइयु | सेतो |
| हाकुगु | कालो |
| ह्याँगू | रातो |
| वाउँ | हरियो |
| वचु | नीलो |
| भसुँ | पहेँलो |
| सिउगु | खैरो |
शरीर
| नेपालभाषा | नेपाली |
|---|---|
| म्ह | शरीर |
| कप /कपा | टाउको |
| सँ /साँ | कपाल |
| न्हेपु | दिमाग |
| भ्हस्त | निधार |
| मिखा | आँखा |
| ख्व | अनुहार |
| नेताले | गाला |
| न्ह्या | नाक |
| म्हुतु | मुख |
| वाँ | दाँत |
| मेच | जिबो |
| मनस | चिउँदो |
| ह्ला | हात |
| पातिंचा | औंला |
| पस | अन्जुली |
| बोले | कुम |
| प्वा | पेट |
| टुटी | खुट्टा |
| लुसी | नङ्ग |
| जाँले | ढाँड |
| खम्पा | खुट्टाको पाखुरा |
==सन्दर्भ सामग्रीअन==म भात खान्छु
बाहिरी कडीअन
अथवा यो हेर्नुहोस्
वाह्य लिंक
This article uses material from the Wikipedia डोटेली article नेपाल भाषा, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). सामाग्री CC BY-SA 4.0 अनुसार उपलब्ध छ, खुलायाकी अवस्थाका बाहेकका हकमी । Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki डोटेली (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.