Rhosyn Gwyllt

Rosa canina
Dosbarthiad gwyddonol
Teyrnas:	Plantae
Ddim wedi'i restru:	Angiosbermau
Ddim wedi'i restru:	Ewdicotau
Ddim wedi'i restru:	Rosidau
Urdd:	Rosales
Teulu:	Rosaceae
Genws:	Rosa
Rhywogaeth:	R. canina
Enw deuenwol
Rosa canina Carl Linnaeus
Cyfystyron

Planhigyn blodeuol sy'n frodorol o Hemisffer y Gogledd yw Rhosyn gwyllt sy'n enw gwrywaidd. Mae'n perthyn i'r teulu Rosaceae. Yr enw gwyddonol (Lladin) yw Rosa canina a'r enw Saesneg yw Dog-rose. Ceir enwau Cymraeg eraill ar y planhigyn hwn gan gynnwys Rhosyn Coch Gwyllt, Breila, Breilw, Ciros, Egroes, Egroeswydd March y Mieri, Marchiaren, Merddrain, Mieri Ffrenig, Ogfaenllwyn, Rhos y Cŵn Coch, Rhosyn Gwyllt, Rhosyn y Cŵn.

Mae'r teulu Rosaceae yn perthyn i'r genws Rosa (rhosyn) fel ag y mae'r cotoneaster a'r eirinen. Prif nodwedd y teulu yw ei ffrwythau amrywiol a phwysig i economi gwledydd. Ceir 5 sepal, 5 petal ac mae'r briger wedi'u gosod mewn sbeiral sy'n ffurfio llestr tebyg i gwpan o'r enw hypanthiwm.

Arferid casglu’r egroes, (mwcog, bochau cochion neu ffrwythau’r rhosyn gwyllt) yn ystod yr ail ryfel byd pan fyddai orenau (ffynhonnell amgen Fitamin C) yn brin.

Cofnodwyd yn llyfr log ysgol gynradd Rhosneigr:

16 Medi 1942: 17lbs rose hips dispatched to Liverpool by passenger train
24 Medi 1942: 14lbs rose hips dispatched to Gwalchmai, as arranged by the WVS Organisation [Womens' Voluntary Service]
8 Hydref 1942: 26lbs of rose hips were dispatched to Liverpool by train

Ac yn llyfr log Ysgol Earle Webster Rd School, Llandegfan, Ynys Môn:

6 Hydref 1944: 40 lbs rose hips sent to Mrs Thornton-Jones
13 Hydref 1944: 84lbs rose hips sent to Mrs Thornton-Jones making a total for the month of 320lbs, £2.13.4 received for the rose hips

• Y Bywiadur Gwefan Llên Natur