projekcyjny zédżer (małi projektór wëswiéca czas na scanã abò pósowã)
zwãnkòwi zédżer (gòdzëna podôwana zwãnkòwo),
dotikòwi zédżer (òn je dlô niéwidomëch lëdzy).
Zastosowanié zédżerów
Zédżerë nalôzłë zastosowanié do mierzeniô i wskazëwaniô czasu w rozmaitëch célów:
w astronomji (astronomiczné zédżerë i atomowé zédżerë)
w òglowim codniowim użytku (dodómowé zédżerë, bùdzëdła, banowiszczowé zédżerë, minutniczi, zédżerczi, wieżowé zédżerë)
w spòrce (stoperë, szachòwé zédżerë,gòłąbczé zédżerë)
w nawigacji i w żeglarstwié (chronometrë, wachtowé zédżerë)
w samoczinnëch urządzeniach (ùkłôdowë zédżerë, téż należą zédżerë kómpùtrów, rozmaite programatorë np. piérnic)
jakò włãcznczi i wëłãczniczi (czasowi zómk)
Bùdowa zédżerów
Pôdstawowô bùdowa zédżera objem sztërë wôżné, znaczącé òdrzinczi, segmentë taczé, jak:
wskôzywôczé i sygnalné aparatë (np. wëskrzëwaczé, pòkôzywôczé: gòdzënowô, minutowô i sekùndowô, rozmaite gòndżi i pòzytiwczi),chtërne przekazëwają użytkownikowi informacje ò tim, jaczi ju minął czas.
zdroje napãdu (np. bateriô razã z mòtórã, sprãżëna, obcãżniczi), chtërne zédżer nadôwają w ruch i ón tedë chòdzy)
regùlatorë chòdu (np. biegas, balans, kwarcowi generator) wëwòłującë czasowë impuls)
Słoneczny zédżer – pòwstôł ju przed 4000 lat, ju tedë znóny i ùżiwóny w Egipcie. Na skalã tegò zédżerza pôdôł céń wskózywôcza, chtëren pòkôzywół gòdzëna, le jeno czedë swiécëło suńce,
Wòdny zédżer – ùżiwóny béł kòl 2700 ròkù p.n.e. w Egipcie w kòmùdné dnie i òb noc. Strata wodë, chtërno ùbiwa z dzurë kamiannégò statkù wëznôcza mijający czas.
Piôskòwi zédżer – ùżiwóny béł od kòl 2700 ròkù p.n.e. téż w Egipcie.
Mechanizmòwi zédżer, chtëren wënalózł Liang Lingzan z Chinów.
Swiécowi zédżer – chtëren béł wënalazłi ju kòl 1000 lat temù. W tim zédżerze pòlącô sã swiéca wëznôcza mijanié czasu.
Astronomiczny wodno mechanizmowi zédżer wënalazłi przë Su Songa z Chinów.
W 1090 ròkù bëłë znóné mechanizmowé wieżowé zédżerë.
W 1364 ròkù – pòwstôł pierszi òpis mechanizma zédżerowégò, chtëren opracował Giovanni da Dondi
Kwarcowi zédżer - pòwstół w 1929 ròkù. Te kwarcowé zégarczi na rãkã mierzą czas z wiôlgą dokładnoscą. Produkùje sã je òd 1969 ròkù.
Atomòwi zédżer - baro dobri. Chòdzy z dokładnoscą co do 1 sekùndë na 300 000 lat.
Pierszi atomòwi zédżer powstôł w 1948 ròkù.
Zédżer pùlsarowi, chtëren powstôł w 2011 ròkù.
Dolmaczenié na jinsze jãzyki
angielsczi - clock
pòlsczi – zegar
baskijsczi – erloju, ordulari
chòrwacczi – sat
duńsczi – ur
fińsczi – kello
francusczi – horloge, pendule
galicyjsczi – reloxo
hispańczi – reloj, contador
niemiecczi – Uhr
pòrtugalsczi – relógio
słowacczi – hodiny
szwecczi – klocka
włosczi - orologio
Przëpise
This article uses material from the Wikipedia Kaszëbsczi article Zédżer, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Zamkłosc ùprzëstãpnianô na licencëje CC BY-SA 4.0, jeżlë nie pòdóno jinaczi. Images, videos and audio are available under their respective licenses. ®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Kaszëbsczi (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.