بایۆشۆک

یەکەم یاری زنجیرەی بایۆشۆک بوو، لە مانگی ئابی ٢٠٠٧ بۆ پلاتفۆرمی مایکرۆسۆفت ویندۆز و ئێکس بۆکس ٣٦٠ بڵاوکرایەوە؛ ھەروەھا وەشانێکی پلەیستەیشن ٣ لەلایەن کۆمپانیای ئیراشناڵ، تووکەی مارین، تووکەی ئوسترالیا و دیجیتاڵ ئێکسترێمس لە تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨ بڵاوکرایەوە. کەسێک بە ناوی جاک دەکەوێتە ناو زەریایەکەوە و دەگاتە بنی زەریاکە بۆ شارێکی ژێر ئاو بە ناوی ڕاپچەر کە لەلایەن ئەندرۆ ڕایان لە ساڵی ١٩٤٦ دروست کراوە بۆ ڕێگریکردن لە پەیوەندیکردن لەگەڵ جیھانی دەرەوە. یاریزان دەتوانێت بە چەندین شێوە شکست بە دوژمنەکان و بیگ دادییەکان بھێنێت، بە بەکارھێنانی چەک و بەکارھێنانی «پلازمید»ە کە ھێزی ناوازە دەبەخشێت و بەرگرییەکانی ڕاپچەر لە دژی ئەوان بگۆڕێت.

بایۆشۆک
پەرەپێدەر	ئیراشناڵ گەیمز تووکەی ئوسترالیا
بڵاوکەرەوە	تووکەی
دەرھێنەر	کێن لڤین
شێوەساز	پۆڵ هێلکویست
بەرنامەساز	ڕۆوان وایبۆرن کریستۆفەر کلاین
ھوونەرمەند	سکۆت سینکلێر
نووسەر	کێن لڤین
ئاوازدانەر	گاری شیمان
زنجیرە	بایۆشۆک
بزوێنەر	ئەنڕیڵ ئێنجین
سەکۆ	مایکرۆسۆفت ویندۆز ئێکس بۆکس ٣٦٠ پلەیستەیشن ٣ مەک ئۆئێس ئای ئۆ ئێس
بڵاوبوونەوە	٢١ی ئابی ٢٠٠٧
چەشن	تەقەکەری کەسی یەکەم
شێواز	تاک یاریزان

چەمکی بایۆشۆک لەلایەن سەرکردەی داھێنەری ئیراشناڵ، کێن لیڤین، پەرەی پێدراوە و بیرۆکەکانی بیرمەندانی «دیستۆپیا و یوتۆپیا»ی سەدەی بیستەمی وەک ئاین ڕاند، جۆرج ئۆروێڵ و ئالدۆس ھەکسلی و ھەروەھا کەسایەتییە مێژوویییەکانی وەک جۆن دی ڕۆکفیلەر جونیۆر و واڵت دیزنی وەرگرتراوە. یارییەکە توخمەکانی ڕۆڵگێڕان لەخۆدەگرێت کە ڕێگەی جیاواز بە یاریزان دەبەخشێت بۆ بەشداریکردنیان سەبارەت بە دوژمنەکان، وەک دزیکردن، ھەروەھا ھەڵبژاردنی ڕەوشت بۆ ڕزگارکردن یان کوشتنی کارەکتەرەکان. سەرەڕای ئەوەش، یارییەکە چەمکەکانی لە چەشنی ترس و مانەوە وەرگرتووە، بەتایبەتی لە زنجیرەیەکی وەک ڕێزدێنت ئیڤڵ. بایۆشۆک بە جێگرەوەیەکی ڕۆحی دادەنرێت بۆ زنجیرەی سیستم شۆک، کە پێشتر زۆرێک لە تیمی ئیراشنال، لەنێویاندا لیڤین، کاریان لەسەر کردبوو.

بایۆشۆک ستایشی گشتگیری وەرگرت و بە تایبەتی لەلایەن ڕەخنەگرانەوە ستایشی کرا بەھۆی گێڕانەوە و بابەت و دیزاینی بینراو و شوێن و یارییەکەی. یەکێکە لە گەورەترین یارییە ڤیدیۆیییەکان کە تا ئێستا دروست کراوە و پێشانگای یارییە ڤیدیۆیییەکانە وەک فۆرمێکی ھونەری. دوای زنجیرەی بایۆشۆک، دوو بەدواداچوون بەناوەکانی بایۆشۆک ٢ و بایۆشۆک ئینفینیت ھات کە لە ساڵانی ٢٠١٠ و ٢٠١٣دا بڵاوکرانەوە. وەشانی بایۆشۆک بۆ مەک ئۆئێس و مۆبایل لە دوای بڵاوبوونەوەی کۆنسۆڵەکەیەوە بڵاوکرایەوە. وەشانێکی ڕیماستەرکراوی یارییەکە لە مایکرۆسۆفت ویندۆز و پلەیستەیشن ٤ و ئێکس بۆکس وەن و نینتێندۆ سویچ وەک بەشێک لە یارییەکانی بایۆشۆک: کۆلێکشن بڵاوکرایەوە.

 

چیرۆکی پیاوێک بە ناوی جاک دەگرێتەوە کە لە ڕووداوی کەوتنەخوارەوەی فڕۆکەیەک ڕزگاری دەبێت و خۆی لە شاری ژێر ئاوی ڕاپچەردا دەبینێتەوە، کە یۆتۆپیایەکی سەردەمێکی گەشەسەندووە و لەلایەن ئەندرۆ ڕایانەوە دروست کراوە. لەکاتێکدا جاک بەناو شارەکەدا دەگەڕێت، بۆی دەردەکەوێت کە ڕاپچەر کەوتووەتە ناو ئاژاوەگێڕییەوە و ئێستا لەلایەن ھاووڵاتیانی گۆڕاوی بۆماوەیییەوە کە بە سپلایسەر ناسراون، زاڵن بەسەریدا. جاک زۆر زوو دەزانێت کە بە شێوەیەک پەیوەستە بە ڕاپچەرەوە کە ھەرگیز خەیاڵی نەکردووە و دەبێت بەناو شوێنە تاریک و پێچاوپێچەکانی شارەکەدا بڕوات بۆ ئەوەی ڕاستییەکانی پشت ڕووخانەکەی ئاشکرا بکات. لە ڕێگادا جاک ڕووبەڕووی چەندین کارەکتەری جۆراوجۆر دەبێتەوە، لەوانە ئەندرۆ ڕایانی ترسناک و خوشکە بچووکەکان و باوکە گەورە بەھێزەکان. لەگەڵ قووڵبوونەوەی جاک لە نھێنییەکانی ڕاپچەردا، دەبێت ھەڵبژاردنی قورس بکات کە لە کۆتاییدا چارەنووسی شارەکە و دانیشتووانەکەی دیاری بکات. کەشوھەوای گەورەی یارییەکە، گێڕانەوەی بیرکردنەوە و دووڕیانەکانی ھەڵبژاردن، بایۆشۆک دەکاتە ناونیشانێکی سەیر لە بواری چیرۆکگێڕانی یارییە ڤیدیۆیییەکان.

 

یاریکردنی بایۆشۆک توخمەکانی چەشنی تەقەکەری کەسی یەکەم، ڕۆڵگێڕان و ترسناکییەکانی مانەوە تێکەڵ دەکات بۆ ئەوەی ئەزموونێکی ناوازە و گەورە بۆ یاریزانەکان دروست بکات. لە یارییەکەدا یاریزانەکان کۆنترۆڵی جاک دەکەن کاتێک بەناو شاری ژێر ئاوی ڕاپچەردا دەگەڕێت و لەگەڵ دوژمنە جیاوازەکاندا شەڕ دەکات و نھێنییە تاریکەکانی شارەکە ئاشکرا دەکات. یەکێک لە تایبەتمەندییە سەرەکییەکانی بایۆشۆک بەکارھێنانی پلازمیدە کە گۆڕانکارییە بۆماوەیییەکانن کە توانایەکی سەروو مرۆیی بە جاک دەبەخشن وەک تەقەکردنی ڕەشەبا و تەلەکینێسیس و دروستکردنی ئاگر. یاریزانان دەتوانن بە شێوەیەکی ستراتیژی ئەم پلازمیدانە بە تێکەڵکردن لەگەڵ چەکی لاساییکەرەوە بەکاربھێنن بۆ شکستپێھێنانی دوژمنان و تێپەڕاندنی ئاستەنگەکانی ناو ژینگە. لایەنێکی سەرەکی تری یاریکردنی بایۆشۆک ئەو ھەڵبژاردنە ڕەوشتییەکانە کە یاریزانەکان دەبێت بە درێژایی یارییەکە بیکەن. ئەم ھەڵبژاردنانە زۆرجار بریتین لە بڕیاردان لەسەر چارەنووسی کارەکتەرەکانی کایەی ڕاپچەر، وەک ئەوەی ئایا خوشکە بچووکەکان ڕزگار بکەن یان لەناویان بەرن. ئەم بڕیارانە نەک تەنھا کاریگەرییان لەسەر ھێڵی چیرۆکەکە ھەیە بەڵکو کاریگەرییان لەسەر ئەزموونی یاریکردن و دەرئەنجامی یارییەکە ھەیە.

سەرەڕای ئەوەش، بایۆشۆک ژینگەیەکی وردی دەوڵەمەندی ھەیە لەگەڵ دیزاینی ئاستی ئاڵۆز، ڕووناکی کەشوھەوا، و دەنگێکی وەسوەسەیی کە ئەزموونی گشتیی قووڵ بەرز دەکاتەوە. یاریزانان لەناو ڕاپچەردا ڕووبەڕووی چەندین شوێنی ناوازە دەبنەوە، ھەریەکەیان دژایەتی و نھێنی تایبەتی خۆیان ھەیە بۆ ئاشکراکردن. یاریکردنی بایۆشۆک تێکەڵەیەکی سەرنجڕاکێشە لە کردار و گەڕان و بڕیاردان کە یاریزانەکان لە سەرەتاوە تا کۆتایی سەرقاڵ دەکات. میکانیکی داھێنەرانە و گێڕانەوەی سەرنجڕاکێشی یارییەکە وای لێدەکات ببێتە ناونیشانێکی گەورە لە جیھانی یارییە ڤیدیۆیییەکاندا.

لە بایۆشۆکدا یاریکردن تەنھا تەقەکردن لە دوژمن و پێشکەوتن لە ئاستەکاندا نییە. ھەروەھا ھاندەری یاریزانەکانە بۆ بیرکردنەوەی ستراتیژی و گونجاندنی شێوازی یاریکردنیان بە پشتبەستن بەو دۆخەی کە لەبەردەستدایە. بۆ نموونە یاریزانان دەتوانن ھەڵبژێرن کە بە دزییەوە لە ڕووبەڕووبوونەوەکان نزیک ببنەوە، بە بەکارھێنانی پلازمیدە وەکو ئینسێکت سوارم بۆ سەرقاڵکردنی دوژمنەکان یان ئیلیکترۆ بۆڵت بۆ سەرسووڕمانکردنیان پێش ئەوەی لێدانێکی کوشندە بدەن.

سیستەمی بەڕێوەبردنی سەرچاوەکانی یارییەکە چینێکی دیکەی قووڵی بۆ یارییەکە زیاد دەکات. یاریزانان دەبێت لە سەرانسەری ڕاپچەردا بەدوای سەرچاوەی وەک تەقەمەنی، کەرستەی تەندروستی و ئی ڤی ئی (کە بەکاردێت بۆ بەھێزکردنی پلازمیدەکان) کۆبکەنەوە. ئەمەش ھەستکردن بە گرژی و بەپەلەیی دروست دەکات، چونکە یاریزانەکان دەبێت بە وردی سەرچاوەکانیان بەڕێوەببەن بۆ ئەوەی لە ژینگەی دوژمنکارانەدا بژین. ھەروەھا ھەڵبژاردنە ڕەوشتییەکان لە بایۆشۆکدا ڕۆڵێکی بەرچاو دەگێڕن لە داڕشتنی ئەزموونی یارییەکە. بڕیاردان لەسەر پاشەکەوتکردن یان لەناوبردنی خوشکە بچووکەکان نەک تەنھا کاریگەری لەسەر چیرۆکەکە ھەیە بەڵکو بڕی ئادەم (بەکاردێت بۆ کڕینی نوێکردنەوەکان) دیاری دەکات کە یاریزانەکان دەتوانن بەدەستی بھێنن. ئەمەش دووڕیانێکی ڕەوشتی بۆ یارییەکە زیاد دەکات، یاریزانەکان ناچار دەکات دەرئەنجامەکانی کردارەکانیان لەبەرچاو بگرن لە دەرەوەی تەنھا شەڕکردن.

پەرەپێدانی بایۆشۆک پرۆسەیەکی ئاڵۆز و سەرنجڕاکێش بوو کە تیمێکی بەتوانای گەشەپێدەرانی لە ئیراشناڵ گەیمز (دواتر بە تووکەی بۆستن ناسرا) بە سەرۆکایەتی کێن لێڤین لەخۆگرتبوو. یارییەکە بە چەندین دووبارەکردنەوەدا تێپەڕی پێش ئەوەی لەسەر چەمکی کۆتایی جێگیر بێت کە دەبێتە یەکێک لە ناونیشانە بەناوبانگەکانی پیشەسازی یارییەکان. بیرۆکەی سەرەتایی کایەی بایۆشۆک لە بەرھەمەکانی ئایین ڕاندەوە وەرگیراوە، بەتایبەتی ڕۆمانی «ئەتڵەس شانی ھەڵکێشا». تیمی پەرەپێدان ویستویەتی لە یارییەکی گێڕانەوەدا بکۆڵێتەوە کە لە شارێکی ژێر ئاودا بە ناوی ڕاپچەر، تەوەرەکانی بابەتگەرایی و تاکگەرایی و ئایدیاڵە یۆتۆپیایییەکان بکۆڵێتەوە. ئەم ژینگە ناوازەیە ڕێگەی بە جیھانێکی دەوڵەمەند و وردەکاری پڕ لە نھێنی و فیتنە دا. یەکێک لە دژایەتی سەرەکی لە کاتی پەرەپێداندا دروستکردنی ئەزموونێکی یاریکردن بوو کە ھاوسەنگی لە نێوان کردار و گەڕان و چیرۆکگێڕاندا دروست بکات. تیمەکە ویستویەتی ھەڵبژاردەی مانادار بە یاریزانەکان بدات کە کاریگەری لەسەر جیھانی یارییەکە و کارەکتەرەکانی ھەبێت، ئەمەش بووە ھۆی جێبەجێکردنی سیستەمی ھەڵبژاردنی ڕەوشتی کە خوشکە بچووکەکان تێیدا بەشدارن.

لایەنێکی دیکەی بەرچاوی گەشەسەندنی بایۆشۆک دروستکردنی پلازمیدەکان بوو، گۆڕانکارییە جینییەکان کە توانای تایبەتی وەک تەلەکینێسیس، دەستکاریکردنی ئاگر و زۆر شتی تر بە یاریزانەکان دەبەخشی. ئەم ھێزانە ڕەھەندێکی نوێیان بۆ یارییەکە زیاد کرد، ڕێگەی بە ستراتیژی شەڕی داھێنەرانە و کارلێکی ژینگەیی دا. لە ڕووی دیزاینی بینراوەوە، تیمی ھونەری ئیلھامیان لە تەلارسازی ئارت دیکۆ و جوانکارییەکانی ڕیترۆ وەرگرت بۆ دروستکردنی دیمەنی جیاوازی ڕاپچەر. تیمەکە ویستویەتی ھەستێکی گەورەیی و خراپبوون ورووژێنێت، شکۆمەندی پێشووی شارەکە و ڕووخانی دواتر پیشان بدات.

بە درێژایی گەشەپێدان، تیمەکە ڕووبەڕووی دژایەتی جۆراوجۆر بووەوە، لەوانە سنووردارکردنی تەکنیکی، سنووردارکردنی بوودجە و فشارەکانی کات؛ بەڵام لە کۆتاییدا خۆبەخشی و داھێنانیان سوودی ھەبوو، لە ئەنجامدا یارییەکی ڕەخنەگرانە ستایشی لێکرا کە سنوورەکانی لە چیرۆکگێڕان و یاریکردندا پاڵنا. بایۆشۆک لە ساڵی ٢٠٠٧ بڵاوکرایەوە و ستایشی بەرفراوان کرا بەھۆی جیھانی گەورە و گێڕانەوەی بیرکردنەوە و میکانیکی یاریکردنی داھێنەرانە. سەرکەوتنی یارییەکە بووە ھۆی چەندین بەدواداچوون و وەرچەرخانی یارییەکە، ئەمەش پێگەی خۆی وەک کلاسیکێکی مۆدێرن لە پیشەسازی یارییەکاندا چەسپاند.

بایۆشۆک لە ٢١ی ئابی ٢٠٠٧ بۆ پلاتفۆرمی ئێکس بۆکس ٣٦٠ و کۆمپیوتەر بڵاوکرایەوە، دواتر لە پلەیستەیشن ٣ لە ساڵی ٢٠٠٨ بڵاوکرایەوە زەنگێکی بەرچاو لە کۆمەڵگەی یاریکردندا کە بووە ھۆی بڵاوبوونەوەی. لە کاتی دەستپێکردنیدا، بایۆشۆک ستایشی ڕەخنەگرانی بەرفراوانی وەرگرت، پێداچوونەوەکاران ستایشی جیھانی کەشوھەوای و چیرۆکە سەرنجڕاکێشەکەی و یارییە گەورەکەیان کرد. گێڕانەوەی یارییەکە کە قووڵ بووەوە لە بابەتەکانی ڕەوشت و ھەڵبژاردن و دەرئەنجامەکانی تەماحی کۆنترۆڵنەکراو، دەنگی دایەوە لەلایەن یاریزانان و ڕەخنەگرانەوە و خەڵات و دەستخۆشییەکی زۆری بەدەستھێنا.

یەکێک لە تایبەتمەندییە سەرنجڕاکێشەکانی بایۆشۆک سیستەمی ھەڵبژاردنی ڕەوشتی بوو کە خوشکە بچووکەکانی تێدابوو، منداڵانی دەستکاریکراوی بۆماوەیی کە یاریزانەکان دەتوانن ھەڵی بژێرن بۆ پاشەکەوتکردن یان لەناوبردنیان بۆ سەرچاوەکانیان. ئەم میکانیکە چینێکی ئاڵۆزی ڕەوشتی بۆ یارییەکە زیاد کرد، یاریزانەکانی ناچار کرد دەرئەنجامەکانی کردارەکانیان و چۆن کاریگەرییان لەسەر جیھانی یارییەکە ھەبووە لەبەرچاو بگرن. جگە لە گێڕانەوەی سەرنجڕاکێش و یاریکردنەکەی، بایۆشۆک ستایشی زۆری لێکرا بەھۆی دەرھێنانە ھونەرییە سەرسووڕھێنەرەکەیەوە، کە شاری ژێر ئاوی ڕاپچەری بە ژیانەوە ھێنا بە تەلارسازی ئارت دیکۆ و دیزاینی ڕیترۆ و دیمەنە جوانە وەسوەسەئامێزەکانی. دیزاینی دەنگی یارییەکە، لەوانەش نمرەی ئایکۆنی و کاریگەرییە دەنگییەکانی کەشوھەوا، ئەزموونی قووڵ و زیاتری بۆ یاریزانەکان بەرزکردەوە.

سەرکەوتنی بایۆشۆک لە کاتی نمایشکردنیدا پێگەی خۆی وەکو بەناوبانگێکی ڕەخنەگرانە و بازرگانی چەسپاند، ئەمەش بووە ھۆی پەرەپێدانی بەدواداچوونەکانی وەک بایۆشۆک ٢ و بایۆشۆک ئینفنیتی، ھەروەھا کۆمەڵەیەکی دووبارە دروست کراوە بۆ پلاتفۆرمە مۆدێرنەکان. کاریگەری یارییەکە لەسەر پیشەسازی یاریکردن قووڵ بوو، ئیلھامبەخش بوو بۆ گەشەپێدەرانی دیکە بۆ لێکۆڵینەوە لە ئەزموونەکانی گێڕانەوە و پاڵنانی سنوورەکانی چیرۆکگێڕانی کارلێککارانە.

بایۆشۆک لە دوای بڵاوبوونەوەیەوە لەلایەن ڕەخنەگران و یاریزانەکانەوە بە هەمان شێوە ستایشی زۆری لێدەکرێت، لەگەڵ ستایشی چیرۆکگێڕانی گەورە و بابەتەکانی بیرکردنەوە و میکانیکی یاریکردنی داهێنەرانە. شوێنی ناوازەی یارییەکە لە شاری ژێر ئاوی ڕاپچەر، لەگەڵ گێڕانەوەی سەرنجڕاکێش و کارەکتەرە یادگارییەکانی، وایکردووە کە یارییەکە ببێتە ناونیشانێکی سەرنجڕاکێش لە پیشەسازی کایەکان. ڕەخنەگران ستایشی بایۆشۆکیان کردووە بەهۆی هێڵی چیرۆکە قووڵ و فەلسەفییەکەیەوە، کە بەدواداچوون بۆ تەوەرە ئاڵۆزەکانی وەک بابەتگەرایی، ڕەوشت و دەرئەنجامەکانی تەماحی کۆنترۆڵنەکراو دەکات. چیرۆکی پڕ لە پێچ و پەنا و هەڵبژاردنە ناڕوونەکانی یارییەکە بە تایبەتی ستایشی کراوە بۆ ئەوەی یاریزانەکان دژایەتی بیرکردنەوەیەکی ڕەخنەگرانە بکەن سەبارەت بەو بڕیارانەی کە دەیدەن و دەرئەنجامەکانی کارەکانیان.

جگە لە خاڵە بەهێزەکانی گێڕانەوەی، بایۆشۆک دەستخۆشی لێ کراوە بەهۆی دروستکردنی جیهان کەشوهەوا، ئاراستەکردنی هونەری سەرسوڕهێنەر و گرنگیدان بە وردەکارییەکان لە دروستکردنی شاری خراپبووی ڕاپچەر. بەکارهێنانی تەلارسازی ئارت دیکۆی یارییەکە، دیزاینی ئایندەیی ڕیترۆ، و دیزاینی دەنگی وەسوەسەیی هەموویان بەشدارن لە ئەزموونی قووڵی گەڕان بە شاری ژێر ئاودا. لە ڕووی یاریکردنەوە، بایۆشۆک میکانیکی داهێنەرانەی وەک سیستەمی پلازمیدس ناساند، کە ڕێگەی بە یاریزانەکان دا توانای سەروو مرۆیی بەدەستبهێنن لە ڕێگەی گۆڕینی بۆماوەییەوە. تێکەڵەی یارییەکە لە تەقەکردنی کەسی یەکەم و توخمەکانی ڕۆڵگێڕان و مەتەڵە ژینگەییەکان ستایشی کراوە بەهۆی پێشکەشکردنی ئەزموونێکی یاریکردنی هەمەچەشن و سەرنجڕاکێش.