ویلایەتەکان و دەڤەرە یەکگرتووەکانی ھیندستان

ھەر یەک لەم ویلایەتانە دابەش کراون بۆ یەکە و بەشی کارگێڕی بچووکتر.

ویلایەتەکان و دەڤەرە یەکگرتووەکانی هیندستان
لقی	administrative territorial entity of India، first-level administrative division، constituent state
وڵات	ھیندستان
جێگەی دەگرێتەوە	presidencies and provinces of British India
لە ویکیدراوە دەستکاریی زانیارییەکان بکە

پێش سەربەخۆ بوونی

سێگۆشەی ھیندستان بە درێژایی مێژوو لەلایەن چەندین نەتەوە و ڕەگەزی جیاواز فەرمانڕەوایی کراوە، و ھەریەکێک لەم ڕەگەزانە شوێنەوار و پەنجەمۆری سیاسەتی خۆی جێھێشتووە لە دابەشکردنی کارگێری ناوچەکە و سەپاندنی دەسەڵات. ڕاجی بەریتانی لەدەسەڵاتی ماوە کە فەرمانڕەوای موغال بوو. لەو ساتدا ھندستان دابەش ببوو بەسەر چەند پارێزگایەک (کە پێی دەگوترا سەرۆکایەتییەکان)، ڕاستەوخۆ لەلایەن بەریتانیاو و دەوڵەتی شازادەوە بەڕێوەدەبرا، کە بە شێوەیەکی فەرمی لەلایەن میرێکی ناوخۆیی یان ڕاجای دڵسۆز بە ئیمپراتۆرییەتی بەریتانیاوە دەستی بەسەرداگیرابوو.

١٩٥٠–١٩٤٧

لەنێوان ساڵانی ١٩٤٧ و ١٩٥٠ ناوچە ویلایەتییەکانی میری لە ڕووی سیاسییەوە یەکخرابوون لە نێو یەکییەتی ھیند. زۆربەیان یەکیان گرتبوو کە لە پارێزگایەکانی ئێستادا بەدیار دەکەوێ، ئەوانی تر لەژێر پارێزگایەکانی نوێوە ڕێکخرا بوون، لەمانە: ڕاجستان، ھیماچال پرادش، مادیا بھارات، و ڤیندیا پرادش، کە لە چەندین ویلایەتی میری پێکھاتووە، ژمارەیەکی کەمیان، کە ئەمانەن میسۆر و حەیدەراوا و بوپاڵ و بیلاسپور بوون بە پارێزگای سەربەخۆ. دەستووری نوێی ھیندستان کە لە ٢٦ی کانوونی دووەمی ١٩٥٠دا ھاتە سەر کار، ھیندستانی کردە کۆمارێکی دێموکراتی دەسەڵاتدار. کۆماری ھیندستان نوێ بە «یەکێتی ویلایەتەکان» ڕاگەیەندرا.دەستووری ساڵی ١٩٥٠ جیاکراوەتەوە لەنێوان سێ ویلایەتی سەرەکی.

ویلایەتی بەشی (A)، کە حوکمرەوانی پارێزگایەکانی ھەرێمی پێشووی ھیندستانی بەریتانی بوون، لەلایەن پارێزگاری ھەڵبژێردراو و ئەنجومەنی یاسادانانی دەوڵەتەوە بەڕێوەدەبران. نۆ بەشی A ویلایەتەکان بریتی بوون لە:

• ئەسام (پێشتر ھەرێمی ئەسام)،
• بیھار (ھەرێمی بیھاری پێشوو)،
• بۆمبای (ھەرێمی بۆمبای پێشوو)،
• پەنجابی ڕۆژھەڵات (ھەرێمی پەنجابی پێشوو)،
• مەدحیا پرادش (ناوەندی و بێراری ھەرێمی پێشوو)،
• مەدراس (ھەرێمی مدراسی پێشوو)،
• ئۆریسا (ھەرێمی ئۆریسا)
• ئوتار پرادش (ھەرێمەکانی یەکگرتووەکانی پێشوو بوو) و
• ڕۆژاوای بەنگال (ھەرێمی بەنگالی پێشوو).

ھەشت ویلایەتی بەشی (ب) ویلایەتی میری پێشوو یان کۆمەڵەیەک بوون لە ویلایەتە میرییەکان، لەلایەن ڕاجپراموکەوە بەڕێوە دەبران، کەبە شێوەیەکی ئاسایی فەرمانڕەوای دەوڵەتێکی پێکھێنەرا و یاسادانانێکی ھەڵبژێردراو بوو. ڕاجپامۆخ لەلایەن سەرۆکی ھیندستانەوە دەستنیشان کرابوو. ویلایەتەکانی بەشی B بریتی بوون لە::

• حەیدەراوا (ویلایەتی میرنشینی حەیدەراوا)
• جامو و کەشمیر (پێشتر ویلایەتی میرنشینی جامو و کەشمیر)،
• مەدحیا بھارت (ناوەندی برێکاری ھیندستانی پێشوو)،
• میسۆر (ویلایەتی میرنشینی میسۆری پێشوو)،
• پاتیالیا و یەکێتی ویلایەتەکانی ڕۆژھەڵاتی پەنجاب (PEPSU)،
• ڕاجستان (برێکاری ڕاجپوتانای پێشوو)،
• سووراشترا (بارودا، ڕۆژاوای ھیندستان و برێکاری یلایەتەکانی گوجەرات پێشوو) و
• تراڤانکۆر-کۆچین (ویلایەتی میرنشینی تراڤانکۆر و ویلایەتی میرنشینی کۆچین)

دە ویلایەتی بەشی س ھەردوو ھەرێم سەرۆکی کاربەدەستی پێشووی ھەرێم و ھەندێک ویلایەتی میری گرتەوە لەگەڵ ھەریەکەیان لەلایەن سەرۆکی کاربەدەدست کە لەلایەن سەرۆکی ھیندستانەوە دیاری کرابوو بەڕێوە دەبردرا. ویلایەتەکانی بەشی س بریتی بوون لە:

• ئەجمەر (ھەرێمی عەجمەر- مەرواری پێشوو)،
• باوپاڵ (ویلایەتی میری بووپاڵی پێشوو)،
• بیلاسپور (ویلایەتی میری بیلاسپوری پێشوو)
• ویلایەتی کۆرگ (ھەرێمی کۆرگی پێشوو)،
• دەلھی،
• ھیماچال پرادش،
• کووتچ (میرنشینی کووتچ ی پێشوو)،
• مانیپور (میرنشینی مانیپوری پێشوو)
• تریپورا (میرنشینی تریپورای پێشوو) و
• ڤیندیا پرادش (ناوەندی برێکاری ھیند پێشوو).
• تاکە ویلایەتی بەشی د دوورگەکانی ئەندامەن و نیکۆبەر بوو کە لەلایەن ئەفسەرێکی حوکمی بەرێوە دەبرا پارێزگارەوە بەڕێوەدەبردرا کە لەلایەن حکوومەتی یەکگرتووەوە دانرابوو.

•  دەروازەی جوگرافیا
•  دەروازەی ھیندستان