سەودە کچی زەمعە

ناکۆکی ھەیە لەسەر ئەوەی کەی لەدایک بووە. تەمەنی کاتێک ھاوسەرگیری لەگەڵ پێغەمبەر کردووە، نزیکەی ٥٠ ساڵ بووە، سەرچاوەی دیکە دەڵێن کە تەمەنی لە ماوەی ھاوسەرگیرییەکەدا نزیکەی ٥٠ بۆ ٥٥ ساڵ بووە، ئەمەش دەبێتە ھۆی بەرتەسککردنەوەی ڕۆژی لەدایکبوونی بۆ نزیکەی ٥٦٦-٥٨٠ی زایینی. ئیبن سەعد ڕێکەوتی مردنی ساڵی ٦٧٤ز دادەنێت، ھەرچەندە سەرچاوە ھەیە کە دەڵێن لە کۆتا ساڵی دەسەڵاتی خەلیفە عومەردا کۆچی دوایی کردووە کە ساڵی ٦٤٤ بووە.

باوکی بە ناوی «زەمعەی کوڕی قەیس» لە خێڵی ئەمیر کوڕی لوعەی لە ھۆزی قوڕەیش لە مەککە بووە. دایکی بە ناوی ئەلشاموس کچی قەیس لە خێڵی نەججار لە ھۆزی خەزرەج لە مەدینە بووە.

ھاوسەرگیری لەگەڵ ئەسسەکران کوڕی عەمر کردووە. یەک کوڕیان ھەبوو بە ناوی عەبدوڕەحمان کوڕی ئەسسەکران کە لە شەڕی جەلولە لە ساڵی ٦٣٧دا کۆچی دوایی کرد.

سەودە یەکێک بوو لەو ژنانەی کە بە ڕێچکەی خوای گەورە کۆچیان کردبوو بۆ حەبەشە. مێردەکەی کۆچی دوایی کردبوو. ژنێکی باڵابەرز و گەورەی پێست ڕەش بوو، خاوەنی مەیلی خۆش و میھرەبان بوو، کەسێکی گونجاو بوو بۆ ئاگاداربوون لە ماڵ و خێزانەکەی پێغەمبەر.

بۆیە محمد مۆڵەتی دا بە خەولە کچی حەکیم کە قسە لەگەڵ ئەبووبەکر و سەودە بکات لەسەر ئەو بابەتە. خەولە ڕاستەوخۆ چووە لای سەودە و وتی: حەز دەکەیت خوای گەورە نیعمەتێکی گەورەت پێ ببەخشێت سەودا؟ سەودا پرسی: ئەوە چییە خەولە؟ فەرمووی: پێغەمبەری خوا منی ناردووە بۆ لای تۆ بۆ پێشنیاری ھاوسەرگیری! سەودا سەرەڕای سەرسووڕمانی تەواو ھەوڵیدا خۆی بگرێت و دواتر وەڵامی دایەوە: "من ئەوەم پێ خۆشە! بڕۆ بۆ لای باوکم و ئەوە پێی بڵێ". خەولە چووە لای زەمعە کە پیرە پیاوێکی چەقۆکێش بوو، سڵاوی لێکرد و پاشان وتی: محەممەدی کوڕی عەبدوڵڵای کوڕی عەبدولموتەلیب ، منی ناردووە بۆ ئەوەی داوای سەودە بکات لە ھاوسەرگیریدا. پیرەمێردەکە ھاواری کرد: شەرەفێکی گەورەیە، کچەکەم چی دەڵێت؟ خەولە وەڵامی دایەوە: "ئەو حەزی لێیە". پێی وت بانگی بکە. کە ھات، وتی: سەودە ئەم ژنە بانگەشەی ئەوە دەکات کە محەممەدی کوڕی عەبدوڵڵای کوڕی عەبدولموتەلیب منی ناردووە بۆ ئەوەی داوای تۆ بکات لە ھاوسەرگیریدا، شەرەفێکی گەورەیە، تۆ دەتەوێت ھاوسەرگیریت لەگەڵ بکەی؟ ئەو قبووڵی کرد، وتی کە ئەوە شەرەفێکی گەورەیە.

پێغەمبەر لە دەیەمین ساڵی دوای پێغەمبەربوونیدا (واتە لە نیسان-ئایاری ساڵی٦٢٠)، ڕێک ھەمان مانگ دوای وەفاتی خەدیجە، لە مانگی ڕەمەزاندا ھاوسەرگیری لەگەڵ سەودە کرد.بە گوێرەی ئیبن سەعد، سەودە لە ساڵی ٥٤ دوای کۆچی کۆچی دوایی کردووە، دەبێ لە تەمەنی ٥٥ ساڵیدا ھاوسەرگیری لەگەڵ محەممەد کردبێت. بەڵام سەرچاوەی تر ھەیە کە مردنی ئەو لە ساڵی ٦٤٤دا دەخاتە ڕوو.

سەودە چووە ماڵی پێغەمبەر ژیان و دەستبەجێ چاودێری کچ و ماڵەکەی گرتە ئەستۆ، لەکاتێکدا عائیشە کچی ئەبوبەکر بوو بە دەزگیرانی و لە ماڵی باوکیدا مایەوە. لە مەککە سوپرایزێکی گەورە ھەبوو کە پێغەمبەر ھەڵدەبژێرێت ھاوسەرگیری لەگەڵ بێوەژنێک بکات کە بەپێی پێوەرەکانی کۆمەڵگا جوان نەبێت. بەڵام پێغەمبەر ئەو تاقیکردنەوانە بیری ھاتەوە کە بەسەریدا ھاتبوو کاتێک کۆچی کردبوو بۆ حەبەشە و ماڵ و موڵک و ماڵی خۆی بەجێھێشتبوو و لە بیابان و پاشان دەریای بڕی بۆ خاکێکی نەناسراو لە ئارەزووی پاراستنی دینەکەیدا.

دوای ساڵی کۆچی بوو کە یەکەم کۆمەڵگەی موسڵمانان بەخێرایی گەورە بوون ژمارەیان زیادی کرد و بەرھەمیان ھێنا.

کاتێک سەودە تەمەنی گەورە بوو، پێغەمبەر نیگەران بوو لەوەی کە ڕەنگە سەودە ناڕەحەت بێت کە ناچار بێت کێبڕکێ لەگەڵ ئەو ژمارە زۆرەی ژنەکانی بکات، و پێشنیاری جیابوونەوەی کرد.

دوای وەفاتی پێغەمبەر، سەودە لەگەڵ ژنەکانی تردا ساڵانە دیاری پارەیان لە خەلیفە وەردەگرت، کە بۆ خێرخوازی خەرج دەکرد. ئەو و عائیشە و حەفسا و سافییە ھەمیشە زۆر لەبەیەکەوە بوون. تەمەنێکی درێژی ژیاوە و لە ساڵی ٥٤ی کۆچی لە شاری مەدینە کۆچی دوایی کردووە و لەوێ لە جەننەت ئەلباقی بەخاک سپێردرا.