Veliki Kašalj

Najčešće oboljevaju djeca uzrasta od 1-5 godina, ali i odojčad. Inkubacija i prvi stadij bolesti podsećaju na prehladu praćenu kašljem (Stadium catarrhale, upalni stadij), a zatim prelazi u napade isprekidanog kašlja (Stadium convulsivum, stadij zacijenjivanja). Kod male djece, kašalj može izazvati prekide disanja, što može ugroziti život. Vremenom napadi kašlja postaju blaži i prorijeđeni (Stadium decrementi, stadij oporavka – rekonvalescencije). Veliki kašalj obično traje oko 6 nedjelja. Uzročnik ove bolesti se može efikasno suzbijati samo u početnoj fazi bolesti. Kao preventiva protiv ove bolesti odavno postoji efikasna vakcina.

Veliki kašalj (Pertusis)
Dječak koji ima veliki kašalj (sa tipskim simptomima)
Klasifikacija i vanjski resursi
ICD-10	A37
ICD-9	033
DiseasesDB	1523
MedlinePlus	001561
eMedicine	emerg/394 ped/1778
MeSH	D014917

 

Uzročnik velikog kašlja – bakterija Bordetella pertussis – je nepokretna, aerobna, inkapsulirana i gram negativna štapićasta bakterija. Formira niz proteina, od kojih su neki toksini koji izazivaju opisane simptome bolesti. Bakterije su prisutne u mukoznim membranama disajnih puteva, gdje se mogu razmnožavati. Infekcija ovom bakterijom izaziva kliničku sliku velikog kašlja u manje od 20% slučajeva. Nesimptomski prođe oko 40% infekcija, a preostalih 40% se očituju kao akutni bronhitis.

 

Bolest tipično prolazi tri stadija:

• Stadium catarrhale,
• Stadium convulsivum i
• Stadium decrementi.

Kod novorođenčadi, ali i kod obolelje mladeži i odraslih, bolest se može ispoljiti u netipskom obliku i toku.

Upalni stadij (Stadium catarrhale )

Bolest počinje bez posebnih obilježja, kada liči na običnu prehladu, grip sa rinitisom i kašljem. Može se pojaviti i groznica. Ovaj stadij traje 1 do 2 sedmice.

Stadij zacijenjivanja (Stadium convulsivum)

U ovom stadiju se tek javljaju tipski napadi isprekidanog kašlja, u kojima bolesnik isplazi jezik. Kašalj rezultira iskašljavanjem sluzi. Napadi mogu biti veoma česti, osobiito noću, a može ih izazvati i lakša fizička aktivnost. Ovaj stadij bolesti traje 2 do 6 sedmica.

Stadij oporavka (Stadium decrementi)

U posljednjem stadiju, napadi kašlja postaju rjeđi i slabiji. Ako se primenjuje antibiotska terapija, povremeno se javljaju još 3-6 nedelja, a 6-10 nedelja bez nje. Zbog dužine trajanja, ovu bolest neki zovu i „kašalj od 100 dana“.

Atipski tok

Kod djece koja su mlađa od 6 mjeseci napadi u konvulzivnom stadiju se mogu ispoljavati u vidu zastanka disanja (apneja). Kod mladeži i odraslih bolest se često ne prepoznaje jer nije praćena nikakvim simptomima, osim produktivnog vlažnog kašlja.

Najčešće komplikacije velikog kašlja su upala pluća (15-20%) i upala srednjeg uha, koju izaziva sekundarna infekcija bacilima Haemophilus influenzae ili pneumokokima. Sekundarna infekcija može izazvati groznicu i naznake infekcije krvi. Epileptički napadi se javljaju u 2 do 4% slučajeva, tj. nisu relativno rijetka komplikacija. U 0,5% dolazi do oštećenja mozga (encefalopatija), koja često ima trajne posljedice. Zbog jakog kašlja očne vežnjače mogu zakrvaviti. Ponekad se pojavi i hernija. Smrtni slučajevi se dešvaju u jednom od 1000 slučajeva, najčešće kod dojenčadi.

Za dijagnosticiranje se koristi nosno-ždrijelni bris, kao i usisana bronhijska sluz.

Tipiske slučajeve velikog kašlja izazivaju bakterijaki otrovi. Terapija antibioticima može skratiti ili ublažiti tok bolesti jedino ako se primeni u ranoj fazi bolesti (1. ili 2. sedmica). Ukoliko se zakasni sa dijagnozom, standardna terapija je eritromicin ili neki drugi antibiotik iz grupe makrolida, koji se aplicira u toku dvije sedmice. Sakundarna infekcija može se suzbijati primjenom i drugih antibiotika. Na učestalost i jačinu napada kašlja se može uticati steroidima ili supstancama koje utiču na simpatikus. Opća preporuka je da oboljeli uzima dosta tečnosti i česte – male obroke.

Vakcinacija

Za primarnu zdravstvenu zaštitu postoji efikasna vakcina, koja pruža (80-90% zaštite) i ne izaziva značajne moguće komplikacije. Danas se koriste nećelijske vakcine koje imaju prednosti u odnosu na ranije primjenjivane žive bakterijske. One ne sadrže cijeli bacil, negfo samo dijelove ćelije izazivača bolesti, koji izazivaju imunu reakciju u tijelu primatelja. Djeci se preporučuje vakcinacija tri puta u prvoj godini života, počev od 9. nedelje nakon rođenja. Preporučuje se i revakcinacija, između 12. i 15. meseca. Dodatno se vakciniraju djeca uzrasta između 5 i 6 godina i mladi, između 9. i 18. rođendana.